zonder titel

zonder titel

Plaats: Almere

Locatie: Saffraanplein

Kunstenaar: Steef Roothaan

Materiaal: cortenstaal, gietijzer

Jaar: 1990


Beschrijving:

Op de hoek van de Basilicumweg en het Saffraanplein werd in 1990 een hert op een buitenproportioneel grote en hoge sokkel geplaatst. Het begrip “monument” is een belangrijk gegeven in het ruimtelijk werk van de maker van het werk, Steef Roothaan. Jaren zet hij zijn werk in om de betekenis van het hedendaagse monument te onderzoeken. Vooral het buiten geproportionele van de sokkel ten opzichte van het beeld inspireerde hem. Mensen die op een voetstuk worden geplaatst stralen macht uit of worden verheerlijkt. Ze tronen hoog boven gewone stervelingen en toevallige voorbijgangers uit. Door een beest de monumentale heldenstatus te verlenen laat de kunstenaar hier zijn reserve ten aanzien van het monument als uitdrukking van collectieve waarden zien. Er ontstaat een visuele verwarring. De enorme sokkel, die de afmeting van 2,50 x 1,34 x 1,58 m heeft, draagt immers geen belangwekkend persoon maar de figuur van een 1,20 m hoog hert. Hierdoor wakkert Roothaan de discussie over standbeelden impliciet aan. De kunstenaar zag de sokkel als een onderdeel van het beeld. Een typische uiting van postmodern levensgevoel, zoals Almere dat zelf ook is. 

In 1989 maakte de Adviescommissie voor Beeldende Kunst kennis met het werk van Steef Roothaan. In zijn atelier in Dongen viel de keuze op het autonome werk “Monument voor Katachtigen” Op 18 augustus schreven B & W van Almere o.a. aan Roothaan: "Op donderdag 6 juli 1989 heeft u een bezoek aan Almere gebracht en in overleg met de heer B. Stassen van de sector stadsontwikkeling en volkshuisvesting en de secretaris van de adviescommissie monumentale kunstopdrachten in de Kruidenwijk naar een nader te bepalen plaats gekeken voor een kunstwerk. De keuze is gevallen op een lokatie ter hoogte van de Basilicumweg. Wij hebben u gekozen op basis van het 'monument voor de katachtigen', doch gezien de kwetsbaarheid van dit werk besloten om een meer bestendige sculptuur in de openbare ruimte te plaatsen". Middels de brief werd hem een opdracht verstrekt tot het vervaardigen van een model van inzicht ten behoeve van een kunstwerk. Het beschikbare kunstbudget, inclusief honorarium, constructietekeningen, uitvoerings- en funderingskosten en BTW bedroeg ƒ 50.000,-. Het ontwerp werd door de commissie beeldende kunstopdrachten goedgekeurd. Op 25 januari 1990 ontving Steef Roothaan de definitieve opdracht tot het maken van het kunstwerk van B & W van Almere 

Het monument in Almere, dat in wezen een uitvergroot detail is van het Monument voor Katachtigen (1988), is een representatie van een heel directe en concrete vorm. We hoeven niet te zeggen dat het beeld bij nader inzien iets weg heeft van een hert op een rots. Dat is gewoon waar. Dat is een tastbaar gegeven. Toch wil Steef Roothaan dat aspect van realiteit naar de achtergrond dringen. De beschouwer van zijn werk moet 'een soort verglijden' ervaren. Dat gebied is een grote leegte waarin het bewustzijn duidelijk op de proef wordt gesteld. Op 7 oktober 1990 schreef Roothaan aan de Directie Kunstzaken: "Ik heb meerdere beelden gemaakt die het begrip monument als uitgangspunt hebben. Het beeld voor het P.T.T. kantoor te Breda; het beeld bij de entree van het dorp Ens in de N.O.polder; een monument (sic) ter herdenking van de inundatie van Walcheren; een beeld in de nieuwbouwwijk Zielhorst in Amersfoort, en in zekere zin ook het beeld dat ik in opdracht van de P.G.G.M. in Amsterdam zuid- oost heb gemaakt. Ook mijn niet in opdracht vervaardigde werk reflecteert herhaaldelijk dit gegeven. Hieronder volgt een tekst waarin ik tracht aan te geven wat de beweegredenen zijn.
Het monument heeft een belangrijke plaats in de beeldhouwkunst. Doorgaans verbeeldt het maatschappelijke deugden, of is het de representatie van een gevestigde hierarchie. Maar meer dan dat is het een moment in zijn omgeving, een accent op een plein, een object dat de verbeelding in werking zet en een maat toekent aan een ruimte. Deze gegevens die zo nauw met het monument verbonden zijn maken het tot een type skulptuur dat men niet vrijblijvend kan gebruiken. Ik tracht de betekenis van het monument te analyseren en daarbij met name zijn ruimtelijke 'dimensie' nader te bepalen die, los van een min of meer vaststaande inhoud, een eigen belang en schoonheid heeft. Ik wil gestalte geven aan die zelfstandige skulpturale betekenis maar tevens uiting geven aan mijn reserve ten aanzien van het monument als uitdrukking van kollektief gedragen waarden". 

Het monument van Roothaan, dat een totale hoogte van 4 m heeft, is in 2014 van de Basilicumweg weggehaald en verplaatst naar het Saffraanplein. Het plein is opnieuw bestraat en het kunstwerk wordt in de avond verlicht door lichtspots in de bestrating.

Bronnen: museum de Paviljoens; digitaal archief Stadsarchief Almere.

Kunstenaar

Steef Roothaan is in op 9 januari 1954 in Nijmegen geboren. Hij studeerde van 1973 tot 1979 beeldhouwen aan de kunstacademie van Rotterdam. Hij is, naast beeldhouwer en tekenaar, als docent verbonden aan dezelfde academie, die sinds 1998 de nieuwe naam Willem de Kooning Academie draagt.

Vanaf begin jaren tachtig maakt Roothaan silhouetachtige beelden. Het grafische en lineaire karakter van de beelden is terug te voeren op zijn voorliefde voor tekenen. In hun bedrieglijke eenvoud hebben ze een enorme zeggingskracht gekregen. Later won de behoefte aan satire en discussie over beeldvorming het van de uitgangspunten die zijn vroege werk beheersten en die vooral dieper ingingen op sculpturale vragen over de relatie tussen vorm en inhoud, beeld en beelddrager, lijnvoering, dimensies en mathematische wetmatigheden. In zijn werk tracht Roothaan beeld en locatie met elkaar te verbinden. Hij is gefascineerd door monumenten. Vooral het buiten geproportionele van de sokkel ten opzichte van het beeld inspireerde hem om dit verschijnsel te onderzoeken. Soms maakt hij het voetstuk gelijkwaardig, soms overdreven groot ten opzichte van het beeld. Het begrip 'monument' is dan ook een belangrijk gegeven in zijn werk. Voor Roothaan is een monument vooral een ruimtelijk object dat een maat toekent aan de ruimte waarin het geplaatst wordt. Vaak wordt een figuratief beeld op de sokkel geplaatst. Zijn ronde, elegante, dromerige figuren zijn ontdaan van elke belangrijkheid. 

Roothaan: "Het monument heeft een belangrijke plaats binnen de beeldhouwkunst. Doorgaans memoreert het leed, verbeeldt het maatschappelijke deugden, of is het de representatie van een (eens) gevestigde hiërarchie. Maar meer dan dat is het een moment in zijn omgeving, een accent op een plein, een object dat de verbeelding in werking zet en een maat toekent aan de ruimte".

In de provincie Flevoland vind je werk van Roothaan in Ens (NOP) en Almere. Verder vind je o.a. in Hengelo, Ritthem (Walcheren), Amsterdam Zuid-Oost en Zederik kunstwerken. Ook is werk van Roothaan te vinden in het museum Beelden aan Zee te Scheveningen, het Jan Cunencentrum te Oss en het Stedelijk Museum Zwolle.