Kop in t zand

Kop in t zand
Kop in t zand Kop in t zand Kop in t zand Kop in t zand

Plaats: Emmeloord

Locatie: Verhagenlaan

Kunstenaar: Greet Grottendieck

Materiaal: brons

Jaar: 2004


Beschrijving:

In het park aan de Verhagenlaan staan twee struisvogels van brons. Het kunstwerk is naturalistisch zoals alle beelden van kunstenares Greet Grottendieck duidelijk herkenbaar zijn. Omdat Grottendieck is uitgegaan van hoe iets er in het echt uitziet wordt de voorstelling figuratief genoemd. Het kunstwerk is in brons gegoten naar een model dat in klei geboetseerd was. Door stukjes toe te voegen en weg te halen groeide het beeld onder de handen van de kunstenares. Het ruwe oppervlak van het oorspronkelijke model weerkaast in het brons het licht naar alle kanten en geeft het beeld zijn levendigheid.

Greet Grottendieck heeft het kunstwerk de titel 'Kop in 't zand' gegeven. Er wordt altijd gezegd dat struisvogels hun kop in het zand steken als ze bang zijn. Dat is echter een fabeltje. Deze houding zou de struisvogel in de natuur fataal kunnen zijn omdat hij zich dan niet kan verweren. Bovendien zou de kans groot zijn dat hij stikt. Als er gevaar dreigt probeert een broedende struisvogel zich te verschuilen door plat op de grond te gaan liggen met uitgestrekte hals, om minder op te vallen. Maar als het gevaar te dichtbij komt zet hij het gewoon op een lopen, waarbij hij een snelheid van 70 km per uur kan halen. De nek van de struisvogel maakt bijna de helft van zijn lengte uit. Omdat het dier zo'n lange nek heeft kan hij niet bij zijn kop komen. Als hij jeuk heeft legt hij zijn kop op de grond en schuurt er lekker overheen. Van achter lijkt dat alsof de struisvogel zijn kop in 't zand steekt. 

De struisvogels zijn door de Stichting A.D. van Eckfonds samen met vijf andere bronzen kunstwerken aangeschaft voor het kunstproject "Huisje, boompje, beestje", een wandeling langs kunst op kniehoogte. In 2004 kwam de gemeente op het idee om langs de Lemstervaart kwalitatieve beeldjes te plaatsen. Kunst, niet als statement abstract of diepzinnig, maar herkenbaar voor iedereen. Kortom: letterlijk en figuurlijk 'kunst op kniehoogte'. Met de schoolleiding van de St. Josephschool werd gekeken hoe kinderen bij het kunstproject 'Huisje, boompje, beestje, een wandeling langs kunst op kniehoogte' betrokken konden worden. Uiteindelijk hebben 8 groepjes leerlingen uit een voorstel van het A.D. van Eckfonds de struisvogels uitgekozen voor de kunstroute die op 16 december 2004 door wethouder Tineke bij de Vaate geopend is. 

In de nacht van 23 op 24 september 2008 hebben dieven 'Haan' van Joop Hekman, 'Zeehond' van Theresia van der Pant, de vos 'Reenert' van Joop Houthuijzen, 'Pelikaan' en 'Boomkikker Max' van Ed Schouten en 'Amsterdams grachtenhuis' van Gerda Rubinsteinn buitgemaakt. Alleen de lammetjes, die aan het begin van de kunstroute vlakbij de huizen staan, hebben de dieven ongemoeid gelaten, evenals 'Kop in 't zand'. De sokkel van het natuurstenen kunstwerk 'Kikker' was met een hamer bewerkt, maar het beeld bleef gespaard. Volgens de Flevopost heeft een getuige hamerslagen gehoord en een vaag licht gezien bij één van de beeldjes. 

Het thema struisvogels heeft Greet Grottendieck vaker gebruikt. In Breda staat een soortgelijk beeld. Hier heeft de rechter struisvogel zijn kop op de grond liggen, maar in tegenstelling tot de beeldengroep in Emmeloord kijkt de linker struisvogel niet vooruit maar heeft de kop gedraaid richting zijn soortgenoot. De kunstuitleen in Emmeloord heeft een klein beeld (23 x 14 cm) van twee struisvogels in zijn bezit waarbij de linker vogel zijn kop echt in het zand heeft gestoken.

Kunstenaar

Greet Grottendieck is op 22 februari 1943 in Den Haag geboren. Haar vader had een bromfiets- en rijwielhandel in Den Haag. Daar zat zij graag te prutsen. Toen het op de ulo mis ging, is ze bij haar vader in de zaak gekomen. Zij leefde zich toen vooral uit in het maken van mooie etalages. Daarvoor schilderde zij achtergronden en maakte bewegende poppen. Haar vader vond dat prachtig en de mensen verdrongen zich voor de etalage. Greet Grottendieck boetseerde vanaf haar jeugd. Het eerste echte beeld dat zij maakte, was een buste van haar vader.

In 1965 verhuisde zij naar de Veluwe, trouwde en kreeg drie kinderen. Toen de kinderen ouder werden kwam er wat meer tijd vrij en volgde zij een boetseercursus bij het creatiefcentrum in Epe. Daar boetseerde zij veel wasvrouwen en dergelijke in verband met de wasserij op de molenplaats aan de Hattemse Molenbeek waarmee zij door haar huwelijk was verbonden. Haar eerste opdracht voor openbaar werk kreeg zij van de Molenstichting in Vaassen, 'De mulder' (1985), een beeld van een molenaar met een zak en een molensteen. Grottendieck is autodidact. Begin jaren 1980 slaagde zij 'Cum Laude' voor alle vakken na een tweejarige opleiding Creatieve Handvaardigheid aan de Apeldoornse Volksuniversiteit. Uiteindelijk heeft het boetseren, met de latere overgang naar brons de overhand gekregen. Zij verwierf bekendheid als Greet Jaspers-Grottendieck toen zij haar eerste grote opdracht kreeg voor een kunstwerk dat het toerisme in Epe moest stimuleren. In 1987 maakte ze het beeld van een rustende fietsster. Na haar scheiding in 1989 ging zij verder onder haar meisjesnaam.

De kunst van Greet (Jaspers-)Grottendieck is duidelijk herkenbaar, haar beelden van mens en dier hebben altijd dat gemoedelijke, vaak met een onverwachte komische noot. In een kranteninterview zegt ze:" Mijn werkstukken zet ik midden tussen de mensen neer. De figuren die ik uitbeeld kun je overal tegen komen".

Door heel Nederland staan beelden van Greet (Jaspers-)Grottendieck. Zo staat bij de Grote Kerk in Apeldoorn 'Koningin Wilhelmina'. Bij kasteel de Cannenburgh in Vaassen herkent u 'Maarten van Rossum' en een levensechte 'Golfer' staat bij de entree van de Scherpenberg in Lieren. 'De Weg' op de begraafplaats aan de Soerenseweg in Apeldoorn, is een vredige plek om tot rust te komen. In Vaassen staat een 'Moluks gezin', de 'Vechtertjes' is te vinden bij de Vecht in Terwolde en in Emmeloord staat 'Kop in 't zand'. Op 18 augustus 2013 werd ter gelegenheid van de 150e verjaardag van Bronbeek de 'Bronzen Bronbeker' onthuld.