Reliëfs pastorie H. Michaëlkerk

Reliëfs pastorie H. Michaëlkerk
Reliëfs pastorie H. Michaëlkerk Reliëfs pastorie H. Michaëlkerk Reliëfs pastorie H. Michaëlkerk Reliëfs pastorie H. Michaëlkerk Reliëfs pastorie H. Michaëlkerk Reliëfs pastorie H. Michaëlkerk Reliëfs pastorie H. Michaëlkerk Reliëfs pastorie H. Michaëlkerk

Plaats: Emmeloord

Locatie: Noordzijde 1

Kunstenaar: Jos Teeken

Materiaal: beton

Jaar: 1951-1952


Beschrijving:

De Rooms-Katholieke H. Michaëlkerk is in 1955 - 1956 gebouwd naar een ontwerp van de architecten Johannes en Piet Starmans. Het kerkelijkcomplex is samengesteld uit een kerkgebouw, een klokketoren en een pastorie. De vergunning voor de bouw van de pastorie met garage werd in de eerste helft van 1951 verleend. De pastorie heeft rechts in de voorgevel een diep, onder een balkon liggende voordeur met een gemetselde stoep. De deur wordt omlijst door reliëfs van de hand van kunstenaar/architect Jos Teeken uit Heerlen. De voorstellingen steken voor het beton uit. Het reliëf is onstaan door bij het storten van de plaquettes de voorstelling in het gips als contravorm in de houten mallen in de bekisting aan te brengen. De 13 plaquettes zijn in laag-reliëf uitgevoerd.
 
De reliëfs laten zich lezen als een beeldverhaal. De voorstellingen boven de voordeur verwijzen naar het Scheppingsverhaal in Genesis dat de schepping van de wereld door God beschrijft. De teksten 'Bevecht de Aarde en onderwerpt haar..' en 'Heerst over alle levende wezens der aarde', die zich in de linker- en rechter bovenhoek bevinden, refereren aan Genesis 1-28: En God zegende hen en God zei tegen hen: "Wees vruchtbaar, word talrijk, vervul de aarde en onderwerp haar, en heers over de vissen van de zee, over de vogels in de lucht en over al de dieren die over de aarde kruipen". De figuratieve voorstelling in het midden toont Adam en Eva in het Aardse Paradijs, ook wel Hof van Eden genaamd. De tekst boven de deur is tevens van toepassing op de motieven aan weerszijden van de voordeur die verwijzen naar de ontginning van het op de zee teruggewonnen nieuwe land. Met de schop in de hand hebben de polderpioniers de zware klei bevochten en onderworpen. Pas daarna kon er op het vruchtbare drooggevallen land gezaaid en geoogst worden. De afgebeelde figuren zijn door de kunstenaar gestileerd. De zeilboot en de vissen, links onderaan, herinneren aan het Zuiderzee verleden. De betonreliëfs dragen bij aan de bijzondere uitstraling van de entree van de pastorie.

De pastorie heeft nog de oorspronkelijke indeling. In de woonkamer bevindt zich een schouw met historische tegels en een opstandingstafereel, dat afkomstig was uit de ouderlijke boerderij van pastoor Morselt. De woning is vanwege de cultuurhistorische, de stedenbouwkundige en de architectuurhistorische waarde door de gemeente op de monumentenlijst geplaatst.

Kunstenaar

Jozef Wilhelmus (Jos) Teeken is op 18 juli 1934 geboren in Heerlen. Zijn vader was de architect Hendrik Teeken (1900-1950). Zijn opleiding begon hij aan de Middelbare Kunstnijverheidschool in Maastricht. Daar studeerde hij in 1956 af in teken- en schilderwerk en monumentale technieken. Vervolgens studeerde Teeken aan de Academie van Bouwkunst in Amsterdam waar hij in 1959 afstudeerde. Tijdens zijn studietijd was hij werkzaam op het architectenbureau van ir. Piet Starmans in Urtecht. Voor de door zijn vader en architect F.P.J. Peutz gebouwde Sint-Annakerk in Heerlen ontwierp hij in 1959 glas-in-loodramen in de sacristie.

Jos Teeken was een veelzijdig kunstenaar. Hij maakte glas-in-loodramen, glas-in-betonramen, mozaïeken, muurschilderingen en sculpturen. Maar de meeste tijd besteedde hij aan het werken op papier. Hij maakte linosneden, gauches, acrylschilderijen en tekeningen met ecoline en oost-indische inkt. In de jaren zeventig vormde hij samen met Theo Lenartz, Eugene Laudy, Nic Tummers en Joost van de Velden het Kommunaal Kunstenaars Kollectief. Zij wilde zich inzetten voor een betere stadsplanning van Heerlen maar vonden in de gemeente weinig of geen gehoor. Zij organiseerden een tentoonstelling over de steenbergen van de mijnen en de koeltorens en dongen mee naar een prijs voor het hoofdkantoor van ABP (Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds) in Heerlen. Op 1 december 1983 overleed Jos Teeken op 49-jarige leeftijd in zijn woonplaats Heerlen. Hij was al langere tijd ziek.