Keramisch plastiek

Keramisch plastiek
Keramisch plastiek Keramisch plastiek Keramisch plastiek Keramisch plastiek Keramisch plastiek Keramisch plastiek

Plaats: Emmeloord

Locatie: Urkerweg1

Kunstenaar: Frans Tuinstra

Materiaal: keramiek

Jaar: 1964


Beschrijving:

Op 22 oktober 1964 werd het dr. J.H. Jansenziekenhuis tijdens een plechtigheid in het Voorhuys officieel geopend. De nauwe banden tussen de bevolking en het ziekenhuis kwamen tot uitdrukking in de vele geschenken die werden aangeboden. De bevolking van de Noordoostpolder bood het ziekenhuis een keramiek aan dat een plaats kreeg in het trappenhuis, ter hoogte van de toenmalige kinderafdeling. Het geld voor het kunstwerk was door het Poldervrouwencomité bij de polderbevolking ingezameld. Op vrijdag 7 juni 1963 stond in De Noordoostpolder onder de kop "Dokter J.H. Jansen-Ziekenhuis" de volgende oproep: "Bij de ingebruikname van het nieuwe ziekenhuis hopen wij als polderbevolking een cadeau aan te bieden. Hiertoe organiseert het poldervrouwencomité een collecte in de week van 10 t.e.m. 16 juni. Wij verwachten dat uw gaven rijkelijk zullen toestromen, zoals indertijd met de bibliotheek voor de patiënten. Het Poldervrouwencomité".

Het keramisch plastiek is gemaakt door de pottenbakker en keramist Frans Tuinstra uit Maastricht. Het veelkleurige figuratieve reliëf werd uitgevoerd in sectieltegels, dat wil zeggen dat een groot aantal tegels samen de voorstelling vormt die het verleden en het heden verbeelden. Links zien we de zee met vissen en daarboven bootjes, verwijzend naar de geschiedenis. Rechts is het ingepolderde land te zien met drie spelende kinderen en een hond tussen manshoge bloemen. In het water onder de polder zwemmen vissen en in de lucht vliegen vogels. Boven de zee en het nieuwe land staat de zon. De voorstelling is gestileerd en grafisch vormgegeven in een voor die tijd moderne stijl. Het kunstwerk heeft een grillige vorm omdat het langs de contour van de voorstelling is afgesneden. Het kunstwerk heeft een a-symmetrische compositie.

Frans Tuinstra gebruikte voor dit keramisch wandreliëf zwarte chamotte klei waaruit hij de voorstelling sneed. Daarna werd het reliëf voor de eerste keer gebakken, waardoor de klei in keramiek transformeerde. Wanneer klei gebakken wordt in een oven wordt er gesproken over stook. Meestal wordt dat stoken in tweeën gedaan. Nadat de kleuren met glazuur op de keramiek aangebracht waren, werd het reliëf opnieuw in de oven gedaan om het voor de tweede maal te stoken, oftewel af te bakken. De glazuur, een glasachtige substantie, werd met een penseel op het keramiek aangebracht. 

Toen in februari 2020 bekend werd dat het voormalig Dokter Jansenziekenhuis gesloopt zou worden heeft Flevoland Erfgoed contact opgenomen de gemeente Noordoostpolder en met Erfgoedvereniging Heemschut. Norman Vervat van de Commissie Werkgroep Monumentale Kunst van Erfgoedvereniging Heemschut heeft zich sindsdien ingezet voor het behoud van de kunstwerken in en bij het Dokter J.H. Jansencentrum. Vervat trok aan de bel bij de gemeente Noordoostpoder, wat resulteerde in contact met de projectontwikkelaar. Op 28 juni 2021 zond Omroep Flevoland een reportage over dit onderwerp uit.

Kunstenaar

Marie Frans Tuinstra werd op 25 augustus 1923 in Maastricht geboren. Van 1941 tot 1946 studeerde hij, 1 jaar onderbroken door de oorlog, aan de Stadsacademie van Maastricht onder Charles Vos, waarna hij zich specialiseerde in christelijk religieuze voorstellingen. Van 1946 tot 1956 was hij verbonden aan N.V. Russel-Tiglia, de eerste keramiekfabriek in Tegelen. De toenmalige directeur René Smeets had in 1946 een fijn keramische afdeling opgericht waar vooral plastisch werk werd gemaakt. Hier ontmoet Tuinstra de pottenbakker Dirk Hubers (1913 - 2003) uit Bergen (NH) die rond 1954 een aantal grote murale werkstukken liet bakken in de oven van Russel Tiglia. Tuinstra nam les bij Hubers. Deze kunstenaar, die als een van de eerste voor zijn keramiek gebruik maakte van decoratie die was ontleend aan de moderne schilderkunst van ondermeer Juan Miró, Paul Klee en Picasso, heeft veel invloed op het werk van Tuinstra gehad.

In 1956 nam Frans Tuinstra ontslag bij Russel-Tiglia en vestigde zich in april van dat jaar als zelfstandig pottenbakker in een bijgebouw van kasteel Neercanne, even buiten Maastricht. In de oude voormalige bakkerij van het kasteel had hij zijn oven opgesteld, aanvankelijk een propaan gasoven maar later kocht hij een elektrische. Tuinstra maakte veel tegelplastieken die als gevelstenen aan huizen in Maastricht hangen. In 1988 hief hij zijn bedrijf op en ging met pensioen. Tot zijn 65e jaar gaf Tuinstra keramische lessen bij het Stichting Centrum voor Creatieve vorming (C.C.V.) te Maastricht, het huidige Kumulus. Frans Tuinstra overleed op 3 juni 2006 in Eindhoven op 79-jarige leeftijd.