Vreemde vogel

Vreemde vogel
Vreemde vogel Vreemde vogel Vreemde vogel Vreemde vogel Vreemde vogel

Plaats: Emmeloord

Locatie: Harmen Visserplein

Kunstenaar: Theo van der Nahmer

Materiaal: brons

Jaar: 1971


Beschrijving:

Op 13 juni 1969 werd de openbare bibliotheek, die gebouwd werd naar een ontwerp van architect M.H. Groen van de dienst Publieke Werken Noordoostpolder, officieel geopend. De bouw van de openbare leeszaal annex bibliotheek was eind februari 1968 gegund aan de laagste inschrijver de firma L. de Graaff uit Emmeloord voor een bedrag van ƒ 462.340,- , een kleine ton lager dan de begroting van ƒ 559.138, -. De bibliotheek werd op vrijdag 13 juni 1969 officieel geopend. Wat ontbrak was een kunstwerk. In het kader van de percentageregeling beeldende kunst kreeg Theo van der Nahmer opdracht om een beeld te maken. Op 28 december 1971 vond voor de bibliotheek de onthulling plaats van het kunstwerk dat 'waakzaamheid' weergeeft. De plechtigheid werd voltrokken door de wethouder van onderwijs, cultuur en recreatie, Berend Jan Blikman (1928-2016). Volgens kunstenaar Theo van der Nahmer, die bij de onthulling aanwezig was, is het beeld een symbool van cultuur en wat er omheen zit, het hoort bij het land.

Het is een speels beeld van brons, dat tot de verbeelding spreekt. Ondanks het feit dat brons een vrij 'zwaar' materiaal is, heeft dit kunstwerk een merkwaardig licht karakter door de open vorm en opvallend platte vormgeving. Door de wijze waarop Theo van der Nahmer zijn beeld heeft opgezet is een grillige oppervlakte structuur ontstaan die in contrast is met het gezicht en de ledematen van het mensfiguur, die glad van textuur zijn. De fantasierijke vormgeving, fragiele vormen en kartelige bronsranden die het kunstwerk toont is kenmerkend voor de stijl van Van der Nahmer. Naar deze expressionistische stijl is hij langzaam toegegroeid. Op de Haagse academie had Bon Ingen Housz hem geleerd in statische, strakke vormen te werken. Maar de behoefte om details uit te werken en zijn plastieken een zekere luchtigheid te geven werd steeds sterker. Met klei ging er naar zijn gevoel te veel van het ontwerp verloren. In de jaren vijftig vond hij de oplossing. Hij vormde zijn beelden voortaan in was. Met boetseren, het als het ware 'opbouwen' met kleine stukjes was totdat het de gewenste vorm had gekregen, gaf Theo van der Nahmer de artistieke vrijheid die hij zocht. Alle vormen waar zijn hoofd vol van was, tot in de kleinste details, kon hij ermee uitdrukken. Boetseerwas is soepel en gemakkelijk te modelleren waardoor beelden ontstaan in directe wisselwerking met handen en gedachten. Het voltooide wassen beeld werd volgens de verloren was methode in brons gegoten. Van der Nahmer heeft wel eens gezegd dat hij zeker gestopt zou zijn met beeldhouwen als de verloren wasmethode niet in de jaren vijftig herontdekt was.

Theo van der Nahmer heeft gekozen voor een asymmetrische compositie waardoor hij beweging suggereert. Op de rug van de lopende vogel zit een mensfiguur, die de teugels stevig vasthoudt. Een beeldje dat aan het karikaturale grenst. In Emmeloord kreeg het kunstwerk de titel 'Vreemde vogel'. In het dagblad Tubantia van 31 december 1971 (3 dagen na de onthulling) wordt echter een andere naam genoemd. In het artikel onder de kop "Beeldhouwer Theo van der Nahmer over de BKR" staat : "[…] De 54-jarige Haagse beeldhouwer Theo van der Nahmer, maker van o.a. 'Eline Veere' in Den Haag, 'Bacteriologisch laboratorium' in Groningen en 'De Poeet' in Emmeloord, is er heilig van overtuigd. […]". Er wordt gezegd dat het werk van de schrijver, dichter en tekenaar William Diederich Kuik, die na een operatie in 1979 als Dirkje Kuik (1929-2008) door het leven ging, Theo van der Nahmer tot het maken van deze plastiek geinspireerd heeft.

Kunstenaar

Op 19 maart 1917 werd Theo van der Nahmer in Stratum (Eindhoven) geboren. Hoewel hij het liefst vliegenier wilde worden en op zijn 16e al twee zweefvliegbrevetten had, volgde hij na de M.T.S. in Den Bosch (bouwkunde) van 1933–1938 de opleiding Bouwkunde aan de Koninklijke School voor Kunst en Techniek en Ambacht in Den Bosch, waar hij les kreeg in tekenen, schilderen en boetseren. Daarna studeerde hij tot 1942 aan de beeldhouwafdeling van de Koninklijke Academie voor Beeldende kunsten in Den Haag bij de beeldhouwer Bonaventura Maria Alphonsus (Bon) Ingen-Housz (1881-1953). Van der Nahmer was van 1951-1957 lid van de kunstenaarsgroep Verve die zich toelegde op de Haagse interpretatie van de vernieuwingen in de École de Paris, met moderne-figuratieve kunst. Van 1960-1967 behoorde hij tot de groep Fugare, een kunstenaarsgroep die gerekend wordt tot de Nieuwe Haagse School en waar het accent lag op non-figuratieve kunst.

Theo van der Nahmer was een veelzijdig kunstenaar die verschillende disciplines beheerste: schilderen, tekenen, keramiek en beeldhouwen. Voor de Tweede Wereldoorlog werkte hij in de massieve, statische stijl van zijn leermeester aan de academie. Maar in de jaren vijftig werd de behoefte aan detaillering steeds sterker. Met steen en klei kon hij niet langer uit de voeten. De oplossing vond Van der Nahmer in de verloren was methode (cire perdue). Want, door een beeld op te zetten in was en deze vervolgens zelf af te gieten in brons, kon hij alles maken wat hij wilde. Eén van de karakteristieken van zijn werk is dat ze een onaffe indruk maken. Opvallend aan zijn sculpturen is de toepassing van contrasten: licht-donker, zonneschijn-schaduw, beweging-stilstand. Van der Nahmer was een traditioneel beeldhouwer, die zijn eigen stijl trouw bleef en zich niet aan experimenteren waagde. Over zijn artistieke voorkeur sprak hij duidelijke taal: "Ik laat me leiden door de muze, niet door de trend". Van der Nahmer beeldde vaak menselijke figuren uit. Hij schrok niet terug voor wanverhoudingen in deze figuren, die soms cartoonesk aandoen. Mede hierdoor stralen zijn figuren vaak een vrolijke absurditeit uit. De onderwerpen voor zijn beelden ontleent hij aan de dagelijkse werkelijkheid, de literatuur en de mythologie.

Theo van der Nahmer en Den Haag blijven ook na zijn studietijd met elkaar verbonden. Niet minder dan 13 kunstwerken van hem staan in Den Haag, o.a. 'Zittende vrouw' (1952), 'Eline Vere' (1956), 'De Actrice' (1962) en 'De Flaneur' (1968). In Leiden staat 'Psyche', in Oegstgeest 'De Forens' (1970) en in Eindhoven staat bij de Technische Universiteit het werk 'Meisje met hoed'. In Groningen staat het kunstwerk "Abstract" (1971) en in Emmeloord vind je het kunstwerk 'Vreemde vogel'. Naast bronzen beelden maakte hij ook gevelstenen zoals de gevelsteen voor het PTT gebouw in Dinteloord.

Op 19 april 1989 overleed Theo van der Nahmer in het Leyenburg Ziekenhuis in Den Haag op 72-jarige leeftijd