Abstract figuur

Abstract figuur
Abstract figuur Abstract figuur Abstract figuur Abstract figuur Abstract figuur

Plaats: Emmeloord

Locatie: Pallasstraat

Kunstenaar: Henny Zandjans

Materiaal: tempex / spuitbeton

Jaar: 1981


Beschrijving:

Door het herplanten van een 10 jaar oude boom, even oud als de gemeente Noordoostpolder destijds was, gaf prins Claus von Amsberg op 5 oktober 1972 het startsein voor het experimentele woonproject Revelsant II. Het bestemmingsplan van de wijk is met de bewoners van Emmeloord en omgeving tot stand gekomen. Voordat er werd getekend, werden de bewoners betrokken om mee te denken over de woonomgeving en woningen. Volgens wethouder Jacques van der Noort, voorzitter van het bouwteam, bestond er aanvankelijk naar aanleiding van de inspraak enige reserve ten aanzien van een vlotte voortgang van het project. In oktober 1970 begon de inspraakfase, die eindigde in juli 1971 toen de gemeenteraad het plan aannam. In Revelsant II zijn meer woningen per hectare gerealiseerd dan in de Noordoostpolder gewoon was. De grote lijn van de ruimte rond de woningen was in het plan vastgesteld, maar de omgeving rond de woningen werd door de bewoners van de wijk zelf bepaald. 

Voor de aankleding van de buurt schakelde het A.D. van Eckfonds de BKR-commissie Hengelo (OV) in. In deze commissie werkten een aantal gemeenten, waaronder Noordoostpolder, samen bij de uitvoering van de Beeldende Kunstenaars Regeling, opgezet voor kunstenaars die geen kans zagen met verkoop op de zogenoemde vrije markt hun brood te verdienen. Voor een relatief kleine kapitaalsinvestering van nog geen ƒ 5000,- konden gemeentebesturen de beschikking krijgen over een monumentaal kunstwerk. De BKR-commissie Hengelo (OV) nodigde door middel van een advertentie in juni 1978 kunstenaars uit ontwerpen voor kunstwerken in te dienen. De kunstwerken moesten van duurzaam materiaal gemaakt worden en bijdragen aan de herkenbaarheid van de woonwijk. De BKR-commissie koos voor de ontwerpen van de kunstenaars Henny Zandjans, Carlo Kroon, Henk Visser en Ben Schildkamp. Het kunstwerk, dat gemaakt is door Henny Zandjans uit Diepenheim, werd op 5 februari 1981 aan de Pallasstraat geplaatst. Het is een relatief vroeg werk van de kunstenaar, zijn tweede opdracht voor een kunstwerk in de openbare ruimte. Het kunstobject heeft een kern van tempex en een huid van spuitbeton, een betonmengsel dat met perslucht op een ondergrond wordt gespoten waardoor het tot zeer sterk beton verhardt. In de organische vorm speelt de tussenruimte een belangrijke rol. De openingen maken de ruimte rondom het beeld voelbaar. De ruimte eromheen wordt bij het kunstwerk betrokken.

Het is een vrijstaand en ruimte-veroverend kunstwerk, maar is het nu abstract of figuratief? De sculptuur is alzijdig, het heeft geen specifiek vooraanzicht. Als je er omheen loopt kun je het op verschillende manieren bekijken. Het kunstwerk is gebaseerd op concrete vormen maar neigt naar het abstracte. Zandjans is goed geslaagd in het weergeven van de essentie, met andere woorden in het abstraheren. Als je goed kijkt herken je in de figuur een mollige vrouw met heel lang haar. Zij staat op haar rechter been, heeft het linkerbeen gebogen en helt ver achterover. Om haar evenwicht te kunnen bewaren steekt ze haar armen schuin omhoog. In de door de Stichting A.D. van Eckfonds uitgegeven 'Kunstroute Noordoostpolder, Een halve eeuw monumentale kunst 1952-2002' wordt het kunstwerk 'Abstract figuur' goenoemd. Waarom dit figuratieve kunstwerk in Emmeloord deze misleidende naam heeft gekregen is niet bekend. Een kunstenaar geeft aan zijn kunstwerk een inhoud en soms een boodschap. Vaak is een titel daarin richtinggevend. Henny Zandjans gaf het beeld dat hij voor Emmeloord maakte de titel 'Ontwaking'. Nu je deze titel weet ga je opeens heel anders naar het beeld kijken. Het stelt een vrouw voor die zich na een ontspannen nachtrust eens lekker staat uit te rekken om haar lichaam wakker te laten worden. Het kunstwerk is geplaatst in de nieuwe woonwijk Revelsant II die destijds ook nog aan het ontwaken was of anders gezegd, nog levendig moest worden.

Het kunstwerk 'Abstract figuur' is in 2007 gerestaureerd, op sommige plekken was het spuitbeton verdwenen. Elders in Emmeloord is nog een beeld van Henny Zandjans te vinden. In 1999 kocht het A.D. van Eckfonds het kunstwerk 'Tors' aan, dat in het park De Erven aan de Gooilaan is geplaatst.

Kunstenaar

Henny Zandjans is op 18 november 1953 in Diepenheim geboren. Als kind tekende en schilderde hij al veel. Hij schilderde werk van Rembrandt na, naar eigen zeggen niet onverdienstelijk. Aangemoedigd door het thuisfront studeerde Zandjans van 1970-1975 aan de Academie voor Kunst en Industrie (AKI) in Enschede. In eerste instantie om te tekenen. Maar al snel bleek dat hij talent had voor beeldhouwen. Zijn docent Gooitzen de Jong, toen stadsbeeldhouwer van Enschede, raadde hem aan om naar de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam te gaan. Daar werd hij niet aangenomen, maar kwam terecht op de Academie Minerva in Groningen waar hij van 1975 tot 1979 les nam in beeldhouwen en tekenen.

Centraal in het werk van Henny Zandjans staat het mensfiguur. Daarnaast heeft zijn werk vaak een link met de geschiedenis. In een interview zegt hij: "Ik laat me graag inspireren door de Griekse mythologie, die verhalen bieden de vrijheid om je eigen invulling aan te geven". Zandjans is een traditioneel beeldhouwer die in zijn werk voortdurend bezig is om de essentie van wat hem op dat moment bezig houdt weer te geven. Om dat te bereiken blijft hij dicht bij zichzelf en zijn manier van waarnemen. Beeldhouwen is voor hem een levensstijl waarbinnen ambachtelijke waarden even belangrijk zijn als eeuwenoude en tijdloze sculpturale overwegingen. Wanneer je Zandjans aan het werk ziet in zijn atelier zie je een gedreven mens die voortdurend teruggrijpt op de meest basale vaardigheden in zijn vak. Hij gebruikt volumes, vlakken, lijnen en juiste vormverhoudingen om bijvoorbeeld beweging, emotie, kracht, vrijheid en evenwicht zichtbaar te maken. Het abstraheren van zijn vormen vindt plaats maar gaat nooit ten koste van de herkenbaarheid van het onderwerp.

Werk van Zandjans vind je o.a. in Diepenheim – Judith, Oldemark – Lastdraagster (1980), Borculo – Vrijheidsstrijder (2004), 's Gravenzande – Hermes (1989) en Paard en Ruiter, Musselkanaal – Bruintje Beer (1995)  Vollenhove – Durgerdammervissers (2000) en in Emmeloord  – Abstract figuur / Ontwaking (1981) en Tors (1998).