Haan

Haan
Haan Haan

Plaats: Emmeloord

Locatie: Verhagenlaan

Kunstenaar: Joop Hekman

Materiaal: brons

Jaar: 1976


Beschrijving:

Aan de Verhagenlaan in Emmeloord stond op het grasveld het bronzen kunstwerk 'Haan' van de kunstenaar Joop Hekman. Een lopende haan, de linker poot voor de rechter en de kop vooruitgestoken. De beelden van Hekman geven op ingehouden wijze beweging weer. Ze lokken de beschouwer naar zich toe. Door hun ronde vormen aai je zijn bronzen dieren als vanzelfsprekend. Hekman heeft dan ook graag dat zijn beelden middenin het leven staan en door mensen worden aangeraakt.

Het figuratieve kunstwerk werd aangeschaft door het A.D. van Eckfonds. Op 14 oktober 1976 werd de haan bij de Passage in Emmeloord geplaatst, maar verdween in de daaropvolgende nacht alweer spoorloos. Een grootscheepse zoektocht door de politie had geen succes. Tot ieders verbazing ontdekte Aljo van de Zwaag, zoon van de gemeentesecretaris, die thuis van het voorval had gehoord, in een nabij de oorspronkelijke standplaats gelegen bloemperk het verdwenen kunstwerk. De politie was er stellig van overtuigd, dat de haan daar tijdens de zoekactie niet had gelegen. Het voorval ging de geschiedenis in als 'het mysterie van de bronzen haan'. Vervolgens werd 'Haan' geplaatst bij de Prot. Chr. Basisschool de Lichtboei aan de Scheer. De haan stond met lange schroeven vastgedraaid op zijn sokkel. In 2001 werd het kunstwerk voor de tweede keer ontvreemd. Een voetje was alles wat op zijn standplaats was achtergebleven. Maar ook toen werd het bronzen kunstwerk weer teruggevonden. Na reparatie werd het beeldje aan de Verhagenlaan geplaatst aan het populaire fiets- en wandelpad langs de Lemstervaart. De belangstelling van passanten, waaronder ouders met kinderen, bracht de gemeente op het idee om hier een serie kwalitatieve herkenbare beeldjes te plaatsen. Toegankelijk, dus laagdrempelig. Met de schoolleiding van de St. Josephschool werd overlegd op welke wijze de jeugd betrokken kon worden bij de kunstroute “Huisje, boompje, beestje”, een wandeling langs kunst op kniehoogte. Acht groepjes leerlingen hebben uiteindelijk een keuze gemaakt uit een voorstel van het A.D. van Eckfonds. Tenslotte werden 9 beelden in het park geplaatst.

In de nacht van 23 op 24 september 2008 is ‘Haan’ samen met 5 andere bronzen kunstwerken verdwenen. Hij was ruw van zijn sokkel getrokken, het achterpootje was alles wat van het kunstwerk over was. Een getuige heeft hamerslagen gehoord en een vaag licht gezien bij één van de beeldjes. Er is aangifte van diefstal gedaan door een omwonende van het park. Driemaal is scheepsrecht, dit keer werd 'Haan' evenals de vijf andere beelden niet meer teruggevonden.

Kunstenaar

Johan Christiaan (Joop) Hekman werd op 24 maart 1921 geboren in de Ferdinand Bolstraat in Utrecht, als enig kind. In de buurt woonden onder anderen de schilderes Charley Toorop en de meubelontwerper en architect Gerrit Rietveld van De Stijl. Zij kwamen vaak bij de familie Hekman over de vloer. Rietveld maakte zelfs voor de eerste verjaardag van Joop een kruiwagen. Bron: De Volkskrant 13-01-2014. Al op zijn 9e wilde Hekman beeldhouwer worden. Daarom volgde hij van zijn 14e tot zijn 17e lessen op de avondschool bij zijn oom, de steenbeeldhouwer Willem van Kuilenburg. Hij kreeg daar ook tekenles van de bekende graficus Willem van Leusden. Medailleur Wienecke ontdekte en stimuleerde het jonge artistieke talent en bracht hem de eerste beginselen van de penningkunst bij. Wienecke raadde hem aan om zich op de Academie Kunstoefening verder te bekwamen in beeldhouwen. Omdat hij nog te jong was voor de Gerrit Riet-veld Academie in Amsterdam werd het de Kunstacademie in Arnhem. Alhoewel hij ook voor deze kunstopleiding te jong was, werd hij toch toegelaten nadat zijn vader werk van hem had laten zien. Hekman studeerde van 1938-1942 in Arnhem en kreeg beeldhouwles van Gijs Jacobs van den Hof. In 1942 moest hij onderduiken. Hij heeft ook een opleiding tot edelsmid gevolgd bij Fons Zwollo jr., die les gaf aan de School voor Kunstnijverheid in Haarlem.

In 1945 verbouwde Gerrit Rietveld de Vredenburg-bioscoop in Utrecht. Hij vroeg Joop Hekman twee beelden te maken. Hij maakte een vrouwenfiguur, voorstellende de film, en een mannenfiguur die het geluid voorstelde. Rietveld was er erg enthousiast over. Vanaf die tijd kreeg Hekman steeds meer opdrachten. Ter gelegenheid van het 50-jarig regeringsjubileum van Koningin Wilhelmina in 1948, vervaardigde Hekman één van de vier beelden voor een fontein nabij de Smakkelaarsweg in Utrecht. In 1949 kreeg hij de opdracht voor Feest der Muzen. Eigenlijk wilde Hekman niet dat er een waterbassin omheen zou komen. De gemeente gaf hem 300 gulden om de beroemde fonteinen in Rome te bestuderen. Per auto reisde hij erheen. Hekman ging overstag. De fontein Feest der Muzen werd in 1959 onthuld en siert nog steeds het plantsoen voor de Utrechtse Stadsschouwburg. In de jaren vijftig maakte hij beelden bij stations van Van Ravesteijn, o.a. in Utrecht en Eindhoven. De 8 beelden in Eindhoven zijn door kunststof replica's vervangen. De originelen zijn overgebracht naar het Spoorwegmuseum in Utrecht. In zijn woonplaats Utrecht vind je verder de kunstwerken 'Zittend naakt' en 'De Barmhartige Samaritaan (1955). Daarnaast staat in Hilversum 'Vrouw met kind' (1962). Een beeld met dezelfde titel staat ook in Leeuwarden (1964). In Papendrecht staat het kunstwerk 'Visser van mensen' (1977). Het beeld is uit gebakken klei gemaakt. Technisch gezien een geweldige prestatie, gezien de omvang van het beeld. Zijn bekendste werk is de beeldengroep 'De Familie' in Enschede. Tussen 1981 en 1983 realiseerde hij op het plein voor het stadhuis een fontein met een viertal beelden. Zij verbeelden een hond, een moeder en een kind in het water terwijl de vader er naar zit te kijken. Het kunstwerk benadrukt het speelse karakter en de intimiteit van het gezin. Maar niet alleen de vier beelden zijn van zijn hand, ook het ontwerp voor het hele plein, dat in samenwerking met enkele metselaars en stratenmakers is gemaakt. In zijn begin jaren hakte Joop Hekman heel veel in steen. Daarna is hij voornamelijk met brons gaan werken. Hekman heeft veel van zijn bronzen beelden laten gieten bij Theo van Schie in Rijsenhout.

Toen Joop Hekman in 1991 vijfenzestig werd, stopte hij abrupt met werken.mHekman vond dat je op latere leeftijd misschien niet meer scherp kon beoordelen. Hij stopte zijn klei in de kleiton en gaf deze en al zijn gereedschap weg. Joop Hekman overleed op 28 december 2013 op 92-jarige leeftijd in zijn woonplaats Utrecht.