Zeehond

Zeehond
Zeehond

Plaats: Emmeloord

Locatie: Verhagenlaan

Kunstenaar: Theresia van der Pant

Materiaal: brons

Jaar: 1973


Beschrijving:

Bij de opening van haar nieuwe vestiging in de Lange Nering schonk de Algemene Bank Nederland (ABN) de gemeente Noordoostpolder een bedrag van ƒ 1000,- voor de verfraaiïng van de Lange Nering. B en W vroegen het A.D. van Eckfonds met een plan te komen. Over de besteding werd overleg gepleegd met de Vereniging De Lange Nering. In 1972-1973 werd de winkelstraat de Lange Nering, tussen de Deel en de Kettingstraat, autovrij gemaakt. Op 9 november 1973 werd de winkelpromenade officieel heropend door Jan Niers, commissaris van de Koningin van de provincie Overijssel, waar de Noordoostpolder destijds bestuurlijk onderviel. Tijdens een wandeling door de autovrije winkelstraat werd halverwege stilgestaan voor de onthulling van een bronzen kunstwerk dat gemaakt was door de beeldhouwster Theresia van de Pant. Mevrouw T.M. Niers-Kayser trok een doek weg van de zeehond. Het kunstwerk werd namens het A.D. van Eckfonds aangeboden door Wethouder Berend Jan Blikman (1928-2016), voorzitter van het fonds. Op het vernieuwde Kettingplein onthulde mevrouw Geurtzen-Roelofs even later een reliëf ter nagedachtenis aan wijlen haar man Bernard Geurtzen.

Een Baikalrob, een soort zeehond die voorkomt in het Siberische Baikalmeer, was begin jaren vijftig het eerste dierfiguur dat Theresia van de Pant in haar lange loopbaan heeft gemaakt. De 1,10 m grote bronzen Baikalrob, die in Emmeloord de naam 'Zeehond' kreeg, ontstond eind jaren zestig. Het zware, gespannen lijf is evenwichtig opgebouwd. De rug biedt de sterkste welving aan de achterkant, maar bij de buik ligt die op borsthoogte. Aan het geweldige, gesloten volume zitten twee elementen die elkaar tegenwicht bieden. De kop is op brede basis verbonden met het lijf, zonder nek. Er is weinig ruimte voor hersenen, veel voor het snuffelwerktuig, dat op primitieve wijze de kennismaking met de wereld leidt. De ogen accentueren de kwetsbaarheid van een dier dat buiten het water een makkelijke prooi is. Maar ín het water is er voor alle richting de staart, die tot roer dient en die hem snel kan doen zwenken. Bij het beeld is de staart, met zijn smalle verbinding naar het lichaam, het enige plastische accent op snelheid en wendbaarheid. (bron: Ons Erfdeel) 'Zeehond' is een afgietsel uit een serie baikalrobben. Theresia van der Pant liet alle dierfiguren die zij maakte in oplage afgieten wat wil zeggen dat er meerdere exemplaren in brons werden gegoten. Deze Baikalrob is ook te vinden in Zoetermeer, Utrecht en in Pieterburen bij de Zeehondencrêche. Toen alle afgietsels verkocht waren vernietigde de kunstenares het gipsen model, zodat er geen nieuwe beelden meer afgegoten konden worden.

In mei 2003 heeft het college van de gemeente Noordoostpolder besloten om de Lange Nering en het Kettingplein als deelproject van het Centrum Plan op te waarderen. In het projectplan dat destijds geschreven was stond: "[…] Het winkelhart van Emmeloord was sterk verouderd, ‘verrommeld’ en weinig aantrekkelijk. Vitrines, oude luifels met jaren zeventig kleuren, muurtjes, dagwinkels, knullige kunstwerken en de her en der geparkeerde fietsen creëerden dit beeld […]". Bron: rodoradvies.nl. 'Zeehond' moest na ruim 30 jaar de winkelstraat verlaten. De fractie van de VVD was daarover niet te spreken. Tijdens de gemeenteraadsvergadering van 27 juli 2005 toonde Anjo Geluk haar ongerustheid. Haar partij was bang dat de kunstwerken 'Zeehond' en 'Kikker' een plaats zouden krijgen in een afgelegen park. Gepleit werd om de kunstwerken voor het winkelcentrum te behouden. Toenmalig wethouder Jan Mulder maakte duidelijk dat die kans miniem was. 'Zeehond' werd verplaatst naar de Verhagenlaan. Daar ging het kunstwerk van de liggende zeehond onderdeel uitmaken van het kunstproject ‘Huisje, boompje, beestje’, een wandeling langs kunst op kniehoogte die de gemeente in 2004 speciaal voor kinderen gerealiseerd heeft. In de nacht van 23 op 24 september 2008 hebben dieven 6 bronzen kunstwerken van de kunstroute meegenomen. Ook de sokkel van de zeehond werd leeg achtergelaten. Omdat het gipsmodel vernietigd was kon er geen nieuwe replica gegoten worden om het exemplaar te vervangen, dat 35 jaar het straatbeeld van Emmeloord gesierd heeft.

Bron foto: Kunstroute Noordoostpolder. Een halve eeuw monumentale kunst.1952-2002

Kunstenaar

Theresia Reiniera (Theresia) van der Pant is op 27 november 1924 in Schiedam geboren. Zij studeerde van 1945 - 1946 de Rijksnormaalschool voor Tekenleraren in  Amsterdam. Vervolgens bezocht zij tot 1950 de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten, eveneens in Amsterdam. Daar kreeg ze het eerste jaar les van Jan Bronner en de laatste drie jaar van Piet Esser, die in zijn onderwijs de nadruk legde op het werken in klei en gips in de traditie van het impressionisme. Een beurs van het Belgische ministerie stelde haar in de gelegenheid om een jaar aan het Hoger Instituut voor Bouwkunst en Plastische Kunsten in Brussel te studeren, waar ze onderricht kreeg van de beeldhouwer Oscar Jespers. In 1955 bezocht Van der Pant de Sommerakademie in Salzburg. 

Op de Rijksacademie werd ze, vlak na de Tweede Wereldoorlog, getraind in het volgens de klassieke traditie uitbeelden van de mens. Dieren golden daar niet als een serieus thema. Maar na haar academietijd kwam ze er al gauw achter dat ze liever dieren dan mensen observeerde. Begin jaren vijftig maakte Van der Pant haar eerste diersculptuur, een baikalrob. Daarna volgde een giraffe, een kat, vissen en talloze vogels als pinguins, reigers, eenden, uilen, valken, zwaluwen en zwanen. Waarom ze dieren als hoofdthema koos, wist van der Pant zich in 1989 niet meer te herinneren. Waarom het geregeld exotische dieren waren, wel: “Ik woon al 30 jaar om de hoek bij Artis, Ik heb altijd een abonnement gehad, ik wandelde er ’s morgens vroeg en ’s avonds laat, het was mijn tuin. En in Artis zie je nu eenmaal eerder bijzondere dan alledaagse dieren". Op het Rokin in Amsterdam staat een Ruiterstandbeeld van de jonge Koningin Wilhelmia (1972) dat Theresia van der Pant vervaardigde.

De stijl van Theresia van der Pant is figuratief. In haar werk lopen figuratie en abstractie dooreen, veeleer suggereert het beeld de essentie van het onderwerp dan dat het de fysieke werkelijkheid wil weergeven. Zij kan gerekend worden tot de tweede generatie van de 'Groep van de figuratieve abstractie' een stroming van de Rijksacademie voor beeldende Kunsten in Amsterdam. 'De Groep' zag een duidelijke wisselwerking tussen kunst en ruimte (architectuur). Het figuratieve vindt daardoor zijn abstractie in de verstilling. Theresia van der Pant is vanaf 1965 docent steenhakken aan de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten. In 1979 volgde zij Piet Esser op als hoogleraar aan de afdeling Beeldhouwen. Tot 1982 is zij aan de academie verbonden geweest.

In 2006 was Theresia van der Pant gedwongen een punt achter haar beeldhouwcarrière te zetten. Ooit was een uitspraak: “Ik wil doorwerken tot in mijn graf”. Maar daar kwam reuma tussen, het overviel haar op 76-jarige leeftijd.  Op 3 februari 2013 is Theresia van der Pant op 88-jarige leeftijd overleden in Amsterdam.