Sgraffito aula begraafplaats

Plaats: Emmeloord

Locatie: Espelerlaan, begraafplaats

Kunstenaar: Leo Schatz

Materiaal: cementmortel

Jaar: 1959

Beschrijving:

Emmeloord kreeg in 1946 als centrale plaats in de Noordoostpolder de eerste begraafplaats. In 1955 werd de begraafplaats aan beide kanten uitgebreid met een algemeen en een rooms-katholiek deel. Eind jaren vijftig volgde een tweede en grotere uitbreiding naar ontwerp van tuinarchitecte Mien Ruys. Kenmerkend waren de symmetrie van het voorterrein en de aula in de as daarvan, de hoekverdraaiïng door de oriëntatie van de grafvelden op het oosten, het verfijnde gebruik van hagen, heesterblokken en boombeplantingen, die de sfeer van de grafvelden bepalen. 

In juli 1957 verklaarden de leden van de Begrafenisvereniging IJsselmeerpolders zich in de algemene ledenvergadering akkoord met de plannen van het bestuur en de Directie Wieringermeer voor de bouw van een aula en koffiekamer. De aula werd gebouwd voor rekening van het Openbaar Lichaam De Noordoostelijke Polder. De kosten bedroegen ƒ 80.000,-. De koffiekamer kwam voor rekening van de Begrafenisvereniging IJsselmeerpolders en heeft ƒ 50.000,- gekost. Landdrost ir. A.P. Minderhoud opende de aula en het ontvangstgebouw op de Algemene Begraafplaats in Emmeloord officieel op 29 maart 1960. De Begrafenisvereniging IJsselmeerpolders kreeg voor 15 jaar het beheer over de aula. Het monumentale gebouw was 10 m hoog en had een protestants christelijk en een rooms-katholiek gedeelte. Via een ruime hal kwam men in de aula die plaats bood aan 200 personen, 130 zitplaatsen en 70 staanplaatsen.

Op de voorgevel van de aula was door Leo Schatz een sgraffito aangebracht. Bij een sgraffito werden twee of meer lagen cement van speciale samenstelling over elkaar heen aangebracht. Daarna werden de lagen, wanneer het cement nog niet hard was, volgens het door de kunstenaar ontworpen patroon uitgekrabd tot op de gewenste kleurlaag. Vooral voor grote oppervlakte was het vaak razend snel werken. Bij een verbouwing verloor de aula zijn oorspronkelijk, op het ontwerp van de begraafplaats geënte symmetrische opzet. De op de as vanaf de Espeleriaan aansluitende vroegere ingang met de erboven aangebrachte sgraffito is verdwenen en vervangen door een zijdelingse entree via een galerij die als verbinding tussen de aula en de koffiekamer is gebouwd.

Kunstenaar

Leo Schatz is op 10 maart 1918 in Amsterdam geboren. Zijn voorouders waren Poolse Joden die via Duitsland naar Nederland waren gekomen. In de Amsterdamse Watergraafsmeer kwam hij in contact met een cultureel geïnteresseerd artsengezin dat zijn tekentalent stimuleerde. 

Schatz studeerde van 1935-1939 aan de Kunstnijverheidsschool in Amsterdam. Hij vervolgde zijn opleiding tot 1941 aan de Rijksacademie van beeldende kunsten en het Rijksinstituut tot opleiding Tekenleraren  in Amsterdam. Toen moest hij onderduiken en ging in Den Haag in het verzet.Samen met zij vriend Wim Polak, later wethouder in Amsterdam, zat hij bij een verzetsorganisatie die onderduikers en overvalgroepen ondersteunde met vervalste identiteitbewijzen, bonkaarten en andere documenten. Schatz bezat een onschatbaar talent voor het nauwkeurig natekenen van formulieren en handtekeningen. Zijn ouders en zijn tweeling broer overleefden de oorlog niet. Als oud verzetsman werd hij na de oorlog door de Deense regering uitgenodigd om een beetje bij te komen. In Denemarken kwam Schatz in contact met een aantal Deense schilders, van wie één van hen hem het werk van Pierre Bonnard (1867-1947) toonde. Deze Franse colorist werd zijn grote inspiratiebron. In 1948 trouwde hij met Sonja Kopuit. In 1957 reisde hij met een beurs van het Rijk naar Griekenland en Italië. De schilderijen van zuidelijke landschappen verkocht hij daarna aan het Rijk en de gemeente Amsterdam. In 1959 voerde hij in Emmeloord twee monumentale opdrachten uit. Daarna volgen regelmatig opdrachten voor monumentale projecten .

Leo Schatz kunnen we rekenen tot de Cobra-groep. Hij schilderde het leven in kleuren, vormen en composities, waardoor het een mysterie lijkt. In zijn schilderijen is alles in een prachtige balans en harmonie. Tot aan zijn dood op 4 oktober 2014 bleef hij schilderen. Hij werd 96 jaar oud.