Katten

Katten
Katten Katten Katten Katten Katten

Plaats: Lelystad

Locatie: Larserdreef 300

Kunstenaar: Axel en Helena van der Kraan

Materiaal: brons

Jaar: 1998


Beschrijving:

Minister Winnie Sorgdrager van justitie opende op 17 mei 1995 de Penitentiaire Inrichting Lelystad (PIL). Op 25 juni 1992 had staatssecretaris Aad Kosto van justitie de eerste paal geslagen voor de gevangenis die in carrévorm werd gebouwd en 192 cellen telde. Vanwege het nijpende cellentekort moest het complex in 1994 opgeleverd worden, twee jaar eerder dan oorspronkelijk de bedoeling was. Op 16 juli 1993 werd door de staatssecretaris opnieuw een eerste paal geslagen. De eerder geplande gevangenis bleek uiteindelijk niet groot genoeg en werd uitgebreid met een tweede cellencomplex. 

De Penitentaire Inrichting Lelystad wijkt af van het destijds gangbare kruismodel. De PIL is geïnspireerd op het ideaaltype voor gevangenissen uit de 19e eeuw; ruimtelijk en functioneel georganiseerd rondom een panopticum, zoals de historische koepelgevangenissen. Het ontwerp van architect Hans Putter projectarchitect van Archivolt Architecten bv, bestaat uit twee vierkante cellenblokken van 75 x 75 m, elk overkapt door een koepel met een hoogte van 15 m een diameter van 50 m. In plaats van één ongedeelde ruimte zijn de celgebouwen van de PIL opgedeeld in vier kwadranten met elk 48 cellen. Alle cellen hebben een oppervlakte van 10 m². In het midden van elk blok staat de centrale post, waarvandaan de bewaarders zicht hebben op alle 192 cellen en op alle bewegingen van de gedetineerden in de vier grote hallen. In het langgerekte voorgebouw bevinden zich de kantoren, ruimten voor arbeid en sportzalen. Het complex heeft een sprekende entree. De bouwkosten bedroegen 120 miljoen gulden.

In 1998 werd voor de ingang van het gevangeniscomplex het kunstwerk 'Katten' geplaatst van het kunstenaars echtpaar Axel en Helena van de Kraan. De kunstenaars hadden de opdracht gekregen dat het kunstwerk een directe relatie met de gevangenis moest hebben. Op 3 meter hoge betonnen sokkels liggen bezadigd twee enorme grote katten. De ene kat houdt een grote sleutel vast, waar de andere reikhalzend zijn poot naar uitstrekt. Tevergeefs, de afstand tussen beide is te “groot”. De kat zal nog even moeten wachten totdat de sleutelbewaarder de sleutel zal aanreiken.

Het figuratieve kunstwerk is gemaakt van brons. De grote katten zijn symbolisch als poortwachters voor de Penitentiaire Inrichting Lelystad (PIL) geplaatst. Daar moeten de gedetineerden ook rustig wachten op het moment dat de bewaarder de sleutel omdraait en zij hun vrijheid tegemoet mogen treden.

Kunstenaars

Axel Erik van der Kraan werd op 18 april 1949 in Rotterdam geboren. Van 1966-1968 studeerde hij aan de Academie van Beeldende Kunsten in Rotterdam. Daarna vervolgde hij zijn opleiding van 1968 tot 1970 aan De Ateliers in Amsterdam. Axel van der Kraan is beeldhouwer en graficus.

Helena Jirina van der Kraan-Maazel werd als Helena Jirina Mázel op 14 juni1940 in Praag (Tsjechië) geboren. In haar geboorteplaats studeerde zij aan the University of Technology. Vlak na de mislukte opstand in 1968 in het voormalige Tsjecho-Slowakije, wijkt zij uit naar Nederland waar zij, oorspronkelijk opgeleid tot graficus en schilder, wordt aangenomen bij Ateliers ’63 in Amsterdam (tegenwoordig de Ateliers). Hier ontmoet zij haar huidige man, de beeldhouwer en graficus Axel van der Kraan. In de jaren 80 van de twintigste eeuw werken zij samen aan uiteenlopende projecten, zoals installaties en sculpturen. Vanaf 1970 gaat Van der Kraan fotograferen, eerst om hun projecten te documenteren en niet veel later dit als een autonome discipline te gaan beoefenen. Helena fotografeert met name mensen uit de Nederlandse kunstwereld. Naast het portret is het stilleven een belangrijk onderwerp binnen haar werk. Naast fotografe is zij ook beeldhouwster. Helena van der Kraan overleed zondag 14 juni 2020, op de ochtend van haar 80ste verjaardag en in het bijzijn van haar man Axel, na een kort ziekbed in het Franciscus Gasthuis in Rotterdam aan de gevolgen van kanker.

In Den Haag staat het kunstwerk "Het Schillenpaard" van de Schilderswijk (1989), in Lelystad, "Katten" (1998),  in Wormerveer vind je "Keteltje" (1999) en in Barendrecht "De Smid" (2006).