Judith

Plaats: Lelystad

Locatie: Koopmansstraat

Kunstenaar: Gooitzen de Jong

Materiaal: brons

Jaar: 1976

Beschrijving:

In het Lelycenter staat op een betegelde sokkel het beeldhouwwerk "Judith". Een gestileerd beeld van brons met een verhaal. De legendarische Holofernes, een legeraanvoerder, kreeg van de Baylonische Koning Nebukadnezar II de opdracht de hele wereld te veroveren. In het oude Palestina leefde in de plaats Bethulië een mooie, rijke, en bovendien deugdzame weduwe. Toen echter de legers van Nebukadnezar het land veroverden, en ook haar stad belegerden, stelde zij het geluk en de vrijheid van haar medeburgers boven haar eigen deugdzaamheid. Ze verleidde voor de poorten van de stad de vijandelijke veldheer Holofernes. Toen deze echter op haar avances was ingegaan, en daarna in slaap was gevallen, sloeg zij hem het hoofd af! Het koploos geworden leger slaagde er daarna niet in Bethulië te veroveren. Judith heette ze, en ze is de hoofdpersoon van het gelijknamige bijbelboek. Het verhaal van Judith en Holofernes is een veel voorkomend motief in de kunst.

Mensen van de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders bezochten de kunstenaar Gooitzen de Jong in zijn atelier. Tijdens dit bezoek zagen zij het beeld van 'Judith en Holofernes', een opdracht die de kunstenaar in opdracht van de gemeente Enschede in 1966 uitvoerde. Net zoiets wilde ze voor Lelystad hebben. Voortbordurend op dit thema ontstond het beeld 'Judith'. Het was niet de inspiratie van dit bijbelverhaal dat hem tot het maken van deze plastiek bracht. Hij was aan het schetsen en toen kreeg hij een vorm die wel wat leek op een vrouw die een hoofd vasthield. Dat is De Jong toen verder gaan uitwerken. Met haar sierlijke ronde vormen heeft hij Judith uitgebeeld als het toonbeeld van vrouwelijke verleidelijkheid, die voor mannen niet zonder gevaar is. Het beeld symboliseert vrijheid. Het kunstwerk is kenmerkend voor de kunst van Gooitzen de Jong, het stelt wel iets voor, maar het samenspel van vormen staat voorop. 

In het voorjaar van 2025 werd Judith tijdelijk weggehaald omdat haar sokkel een opknapbeurt kreeg. Na de werkzaamheden zal het kunstwerk weer op dezelfde plaats worden teruggeplaatst. 

Kunstenaar

Gooitzen de Jong werd op 25 juni 1932 in Enschede geboren. In 1947-1948 volgde hij tekenlessen bij een tekenleraar aan de HBS. In 1949 deed hij, op zeer jonge leeftijd, in Den Haag staatsexamen en behaalde de akte Handtekenen Lager onderwijs. Van 1949 tot 1952 volge hij een tweejarige opleiding aan het AKI (Academie voor Kunst en Vormgeving) in Enschede, waar hij op grond van zijn vorderingen in de beeldhouwkunst van docent Henk Zweerus het advies kreeg over te stappen naar de Rijksacademie. Hij volgde het advies op en studeerde van 1952 tot 1959 aan de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten in Amsterdam. Onder leiding van professor Piet Esser raakte hij vertrouwd met de klassiek Europese beeldhouwkunst. 

Bij de beelden van De Jong staat het samenspel van vormen voorop. De kunstenaar staat bekend om zijn vermogen om actie van ineengestrengelde of nauw samenhangende figuren tot leven te brengen. In zijn werk gaat hij steeds uit van de realiteit, maar abstraheert de vormen, waardoor sommige beelden, die zijn opgebouwd uit vlakken en volumes, kubistisch aandoen. Gooitzen de Jong won in 1956 de Gerard Terborch prijs, de toenmalige kunstprijs van de provincie Overijssel. Het jaar daarop won hij de zilveren medaille van de Prix de Rome en 2 jaar later de gouden. Deze onderscheidingen stelden hem in staat reizen naar Italie en Frankrijk te maken. Als winnaars van de Prix de Rome 1961 kregen Gooitzen de Jong en zijn collega Frank Letterie (1931-2025) van Het Rijk opdrachten om het geweld en de vredelievendheid uit te beelden. De beelden werden in 1967 op de binnenplaats van het gebouw van de Tweede Kamer in Den Haag geplaatst. Als zinnebeeld voor het geweld koos De Jong de oud-testamentische figuur Judith met het hoofd van Holofernes.

Gooitzen de Jong wordt beschouwd als een belangrijk persoon in de naoorlogse beeldende kunst in Nederland. Van 1961 tot 1976 was hij stadsbeeldhouwer van Enschede. In de vijftien jaar dat hij stadsbeeldhouwer was, heeft hij een aanzienlijke bijdrage aan de verfraaiing van de stad geleverd. Als stadsbeeldhouwer heeft De Jong de gemeente Enschede geadviseerd met betrekking tot het onderhoud en reparatie van beelden en monumenten en opdrachten aan collega kunstenaars. Gedurende de 15 jaar als stadsbeeldhouwer heeft hij enkele kunstwerken aan Enschede geleverd zoals: ‘Niels Holgersson’, ‘Leda en de zwaan’, ‘Suzanne’, ‘Pegasus’, ‘Roodkapje’ en ‘Kind en vogel’. Bij het Calvijnlyceum in Kampen vind je het beeldhouwwerk ‘de Wonderbaarlijke Visvangst’. In Beeldenpark Kasteel het Nijenhuis in Heino, op de binnenplaats van het gebouw van de Tweede Kamer der Staten Generaal in Den Haag en in het Lelycentre in Lelystad staat het beeld ‘Judith’. Zijn bekendste werk is waarschijnlijk de Tamboer, dat behalve in Enschede ook in Hoogeveen, Uithoorn en Weesp staat.

Gooitzen de Jong is op zaterdag 14 augustus 2004 op 72-jarige leeftijd in zijn woonplaats Enschede overleden.