De Zuil van Lely

De Zuil van Lely
De Zuil van Lely De Zuil van Lely De Zuil van Lely De Zuil van Lely De Zuil van Lely De Zuil van Lely De Zuil van Lely

Plaats: Lelystad

Locatie: Stadhuisplein

Kunstenaar: Hans van Houwelingen

Materiaal: basaltstenen

Jaar: 2002


Beschrijving:

Bij het uitgeven van de opdracht voor een kunstwerk op het Stadhuisplein stelde een speciaal daarvoor in het leven geroepen commissie: "Duidelijk is dat een vergeven kunstopdracht op een positieve en stimulerende manier zijn invloed moet hebben op het stadshart. Het te realiseren kunstwerk moet sterk tot de verbeelding spreken en eigengereid zijn in zijn verschijningsvorm. Verwacht wordt dat het kunstwerk appelleert aan een onuitgesproken gevoel en gemis aan herkenning, dierbaarheid en identiteit in het stadshart".

Uit een brede presentatie van kunstenaars is unaniem gekozen voor het ontwerp van Hans van Houwelingen. In januari 2002 ging de eerste paal voor de Zuil van Lely de grond in. De kegelvormige (conische) zuil is 32 meter hoog, uitgevoerd in beton en bekleed met vulkanische basaltsteen. Het kunstwerk is in zekere zin een land art project in hartje stad. Met de zuil introduceert Hans van Houwelingen een klassiek element in een moderne stad. Dat de zuil een enorme sokkel is voor het beeld van Lely, is een misverstand. De Zuil zélf is het kunstwerk, en daarbovenop werd dan het beeld van ir. Lely geplaatst.

In een interview zei Hans van Houwelingen: "Ik wilde iets ontwerpen dat een stempel op de stad zou drukken, iets dat mede het beeld van de stad zou bepalen. Je kunt straks, in de figuurlijke zin dan, niet meer om het beeld heen. Het kunstwerk moet voor Lelystad worden wat de Eiffeltoren voor Parijs is, een ding zonder nut, maar niet meer weg te denken en daarom erg belangrijk. In historische steden zijn door de tijd heen beeldbepalende bouwwerken of andere elementen tot 'monumenten' in de stad geworden. Als je aan een stad denkt, bepalen die 'monumenten' grotendeels je beeld. Ze vormen de ziel van de stad. Ik wil Lelystad zo'n monument geven".

‘De Zuil van Lely’ is niet de hoogste zuil ter wereld. De zuil van Trojanus in Rome is ongeveer 45 meter hoog. ‘De Zuil van Lely’ is wel de hoogste basalten zuil ter wereld. Omdat er nog nooit zo hoog met basalt gebouwd was, moest er veel technisch onderzoek worden gedaan. De TU Eindhoven, drie constructiebedrijven, een laboratorium en een aannemer hebben meegewerkt aan de technische uitvoering van het plan. Hans van Houwelingen is twee jaar bezig geweest met de realisatie van de Zuil.

Kunstenaar Piet Semeijn Esser had toestemming gegeven het door hem vervaardigde beeld van ir. Cornelis Lely voor een half jaar op de reusachtige sokkel te plaatsen. Het drie meter hoge bronzen beeld heeft tien maanden op de Zuil gestaan. Een officiële onthulling heeft nooit plaats gevonden omdat deze gepland stond in de week dat Prins Claus overleden was. Op 25 april 2003 is het beeld van 'Lely’ weer van de Zuil gehaald. Hans van Houwelingen had er rekening meegehouden dat het beeld van Esser weer van de zuil af moest. Al voor Essers beeld erop stond had beeldhouwer Gooitzen de Jong (1932-2004) toegezegd om een nieuw beeld te maken, als dat nodig mocht blijken.

Maar nadet het beeld van Piet Esser was weggehaald, ontving de Gemeente Lelystad een brief van hoofdingenieur Prins van de dienst IJsselmeerpolders. Hij schreef in die brief dat Rijkswaterstaat de discussie rond ‘De Zuil van Lely’ gevolgd had, en het jammer vond dat het beeld van Esser niet op de Zuil mocht blijven staan. Hij bood aan te kijken of het mogelijk was een afgietsel te maken van het beeld van Lely, dat door Mari Andriessen gemaakt is. Dit beeld staat aan de voet van de Afsluitdijk bij Den Oever en is eigendom van Rijkswaterstaat. De Gemeente heeft het plan aan de Mari Andriessen Stichting voorgelegd en zij waren direct enthousiast. Het standbeeld van Cornelis Lely in Den Oever is op 24 februari 2004 van zijn sokkel gelicht en naar de bronsgieterij overgebracht. Het beeld is bij Bronsgieterij Steylaert in Waardenburg opnieuw in brons gegoten.

De Zuil van Lely is in 2019 geplaatst op de lijst van 100 Sleutelwerken beeldende kunst in de openbare ruimte in Nederland, uit de periode 1945 tot heden, die is samengesteld door de Stichting BK-informatie. Sleutelwerken zijn kunstwerken die artistiek, historisch, ruimtelijk of maatschappelijk van belang zijn of zijn geweest. Sleutelwerken zijn vertegenwoordigers van een tijdgeest, dat wil zeggen dat ze typerend zijn voor een bepaalde periode in de geschiedenis van kunst in de openbare ruimte. Of ze hebben bijgedragen aan de bewustwording rond een onderwerp en zijn opgenomen in wat we noemen 'het collectief geheugen'. De sleutelwerken staan verspreid door het hele land en zijn een vertrouwd onderdeel geworden van het Nederlandse straatbeeld. Samen geven de sleutelwerken een indruk van hoe stijlen, ideologieën en bouwperiodes elkaar in de afgelopen decennia zijn opgevolgd.

Kijk hier voor meer informatie. Het programma Beeldspraak van Omroep Flevoland besteed aandacht aan de Zuil van Lely

Kunstenaar

Hans Johny van Houwelingen is op 21 februari 1957 geboren in Harlingen. Hij studeerde van 1978 - 1984  aan de Groningse Kunstacademie Minerva. Van 1985 - 1988 studeerde hij aan de Rijksacademie van beeldende Kunsten in Amsterdam waar hij o.a. les heeft gehad van Piet Esser. Van huis uit is van Houwelingen beeldhouwer maar verlegde zijn werkterrein al snel. Hij werkte in een klooster, maakte een film, een cd en glas in loodramen voor Paradiso in Amsterdam. Het meest bekend werd hij met 40 krioelende bronzen hagedissen (Blauw Jan, 1994) op het Leidseplein en de 32 m hoge Zuil van Lely (2002) in Lelystad. Ter gelegenheid van het huwelijk van Prins Willem-Alexander en Maxima Zorreguieta ontwierp Hans van Houwelingen een euromunt ter waarde van 10 euro. Op de voorzijde van de huwelijksmunt staat koningin Beatrix afgebeeld. Op de keerzijde heeft van Houwelingen een dubbelportret van Willem-Alexander en Maxima gemaakt. Van 2007 tot 2009 realiseerde Van Houwelingen in opdracht van Kunstfort bij Vijfhuizen 'Sluipweg, Waarlangs de Dood Heeft Weten te Ontsnappen'. Voor dit kunstwerk vroeg Van Houwelingen mensen om oude grafstenen te doneren. Van de meer dan tweehonderd gerecyclede grafstenen die hij ontving maakte hij een slingerend pad van zo’n 250 meter lang rond het Fort Vijfhuizen.

Van Houwelingen legt zich geen beperkingen op. Het circuit van galeries en musea probeert hij zoveel mogelijk te vermijden.  "Kunst moet je niet opsluiten in een museum maar moet zich bemoeien met de samenleving" heeft hij eens gezegd. In zijn werk zoekt hij een relatie tussen kunst, ideologie en politiek. Hij maakt interventies die iets zeggen over onze samenleving. “Wanneer mij gevraagd wordt een kunstwerk in de openbare ruimte te ontwerpen, moet ik de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht nemen, proberen alle factoren die van belang zijn te overzien en toch niet aan mezelf voorbij te gaan. Ik moet mij concentreren op de vraag: bestaat de openbare ruimte nog en zo ja, hoe kan hij worden gedefinieerd en gekarakteriseerd, en hoe kan mijn werk in die situatie bestaan? Als er na het beantwoorden van die vragen sprake kan zijn van beeldende kunst, dan is dat meegenomen…”