Gevelreliëf gemaal Wortman

Plaats: Lelystad

Locatie: Oostvaardersdijk 32

Architect: Gerard van Remmen

materiaal: beton

Jaar: 1956

Beschrijving:

Gemaal Wortman is ontworpen door architect Dirk Roosenburg. Bij veel opdrachten werkte Roosenburg al in een vroeg stadium samen met kunstenaars. Zo maakte Gerard van Remmen uit Den Haag een kunstwerk voor de noord gevel van gemaal Wortman, dat als borstwering geïntergreerd is in een groot raamwerk. Van Remmen specialiseerde zich in de jaren vijftig van de twintigste eeuw in betonnen reliëfs. Dat hij voor beton koos, had verschillende redenen. Allereerst was het goedkoper dan natuursteen. Maar ook in artistiek opzicht bood dit relatief nieuwe materiaal voordelen. Je kon er grotere kunstwerken mee maken en het met behulp van een mal in elke gewenste vorm gieten. Ook de ophanging kon in het beton worden meegegoten. Daarmee zijn de reliëfs aan de binnenmuur bevestigd. 

Van Remmen verwijst in het kunstwerk naar de functie van het gemaal. Het linker reliëf verbeeldt het nieuwe land met kanalen, een molen en hooischelven (een schelf is een zorgvuldig opgestapelde hoop hooi, stro of ongedorst graan). Op het middelste reliëf zie je een dwarsdoorsnede van een dijk met rechts golven ofwel de zee en links bomen en een meeuw die naar het nieuwe land vliegt. Het laatste reliëf laat een vuurtoren en de zee zien. Op de golven vaart een zeilboot. De vormen zijn door van Remmen gestileerd weergegeven. Door de huid van het beton heel glad te schuren, te polijsten, komt de voorstelling beter uit.

Boven de verdiept gelegen personeelsingang is een betonnen gedenksteen aangebracht met daarop 'WORTMAN 1956'. 

Kunstenaar

Gerardus Hermanus (Gerard) van Remmen is op 16 april 1920 geboren in Den Haag. Hij was zoon van de beeldhouwer Herman van Remmen en kreeg van hem beeldhouwlessen voor hij naar de academie ging. Van 1938 - 1942 studeerde Van Remmen beeldhouwen, bouwkunde en interieurarchitectuur aan de Koninklijke Academie in Den Haag. Van Remmen legde zich in de jaren vijftig van de vorige eeuw toe op het gebruik van beton voor het maken van beelden en gevelversieringen. Beton of kunststeen heeft een aantal voordelen boven natuursteen. Door toepassing van een wapening kunnen grotere afmetingen worden gemaakt, het gieten maakt vrijere vormen mogelijk en door de samenstelling van de specie te wijzigen verandert de structuur en oppervalk. In Den Haag is een groot beton reliëf uit 1955 te vinden. In de jaren zestig is van Remmen zich gaan toeleggen op het maken van bronzen beelden. Hij maakte enkele abstracte, maar vooral veel figuratieve kunstwerken. Altijd zocht hij naar een harmonieuze opbouw en evenwicht. In de regio Den Haag zijn daar voorbeelden van te vinden zoals: Leidschendam, gevelsteen Dr. Neherlaboratorium ((1955) – Ridderkerk, Drie dansenden (1967) – Voorburg, Spelevaren (1968) – Cappelle aan de IJsel, De wonderbaalijke visvangst (1968) – Rijswijk, Twee pinquins met jong – Den Haag, Fontein met drie dansende meisjes. In Dronten bevindt zich het kunstwerk 'Zeiltjes' en in Ketelhaven en Lelystad-Haven een beton reliëf.

Gerard van Remmen is in 1994 overleden.