Zeilmakerij

Plaats: Urk

Locatie: Wijk 1-57

Maker:

materiaal: diverse bouwmaterialen

Jaar: 1852

Beschrijving:

Omstreeks 1805 werd op Urk de eerste haven aangelegd die vanwege ruimtegebrek in 1819 naar het oosten werd vergroot. In dat jaar waren er 130 schepen op Urk, schepen die buiten Urk werden gebouwd en onderhouden. In 1840 bouwde Jelle Janz. Roos samen met zijn zoons de eerste scheepshelling op Urk, die al snel de 'ellege van de Roosies' genoemd werd. Daar waar een scheepshelling te vinden was, was ook een zeilmakerij. In 1852 vestigde Theunis Klaasz Snijder (1834-1887) zijn zeilmakerij aan de zuidelijke rand van 'de Bult' achter de scheepshelling. In de zeilmakerij werden nieuwe zeilen gemaakt en kapotte zeilen gerepareerd. Theunis Snijder was de derde generatie zeilmakers, zijn grootvader Hendrik Johannesz. (1760-1808) en vader Klaas Hendriksz. (1792-1878) waren hem voorgegaan in het zeilmakersvak. In de voorgevel van de zeilmakerij bevindt zich een gevelsteen met de inscriptie: 'EERSTE STEEN GELEGD DOOR T. SNIJDER DEN 27 AUGUSTUS 1852'. Het pand, met de achterzijde georiënteerd op de Westhaven, telde twee vertrekken op de begane grond met onder het met pannen belegde Mansardekap een grote zolderruimte. 

De zeilmakerij van Snijder is van 1852 tot 1995 in bedrijf geweest. Op 72-jarige leeftijd stopte Klaas Teunisz. Snijder, 7e generatie zeilmaker, er was geen opvolger. Het eenvoudige pand behoort tot de oudste nog vrijwel in originele staat verkerende gebouwen op Urk en is in 2001 ingeschreven in het rijksmonumentenregister. Volgens de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed is de voormalige zeilmakerij van algemeen cultuurhistorisch belang "als een bijzonder overblijfsel en tastbare herinnering aan de visvangst per zeilschip in Nederland in het algemeen in die van Urk in het bijzonder". Na bijna twintig jaar van verval en leegstand werd de oude zeilmakerij in 2014-2015 gerestaureerd en van binnen tot woonhuis verbouwd. Aan de buitenzijde behield het pand zijn karakter. Op de kopse gevel herinnert het bord 'Zeilmakerij Klaas Snijder' aan oude tijden. Bekijk hier de beschrijving van het rijksmonument.

De familie Snijder stamt af van een bekend Duits scherprechtergeslacht. Johann Heinrich (Jannes) Schneider, die op 2 oktober 1661 geboren werd in het Duitse Schuttorf, was van 1687 tot 1710 scherprechter in Kampen. Een scherprechter of beul was naast strafvoltrekker ook toezichthouder en ordebewaarder. Minder bekend is dat de bevoegdheid om zich met heelkunde bezig te houden ook aan de scherprechter was toegekend. Een scherprechter was alleen het behandelen en genezen van beenbreuken en ontledingen toegestaan. Bron: kamperalmanak.nl

Johann Heinrich Schneider was getrouwd met Anna Hans van Gelder (1671-1728), die ook stamde uit een familie van scherprechters. Samen kregen zij 7 kinderen. Hun oudste zoon Hans Jurrien Snijder volgde zijn moeder op die na het overlijden van haar man 'beulse' in Kampen werd. De tweede zoon van Johann en Anna, Hendricus Johannesz. Snijder (1700-1760) vertrok naar Urk waar hij zich in 1730 vestigde als ledezetter/chirurgijn. Een ledezetter (lidzetter) is een behandelaar van kreupelheid en dislocaties (ontwrichtingen) na botbreuken en verminking. Hendricus Johannesz. Snijder was op 11 april 1728 getrouwd met Margrietje Dirks van Gorcum. Zij kregen 6 kinderen. Hun oudste dochter Anna Hendriks trouwde in 1755 met Klaas Pieterz. Brands die in 1779 benoemd werd tot Schout en Secretaris van Urk. De oudste zoon van Hendricus en Margrietje, Johannes Hendrikz. Snijder (1730-1783), beroep onbekend, was de vader van zeilmaker en diaken Hendrik Johannesz. Snijder.