Voormalige pastorie Gereformeerde kerk
Plaats: Urk
Locatie: Wijk 4-22
Maker: H.J. van Werven
materiaal: baksteen en andere bouwmaterialen
Jaar: 1906
Beschrijving:
In het voorjaar van 1906 werd door de kerkenraad van de Gereformeerde kerk besloten tot nieuwbouw van de pastorie. Op de plek waar de pastorie moest verrijzen hadden achtereenvolgens het schoutshuis van Grubbelt Brands en de herberg van Pieter Keuter gestaan. Omstreeks 1840 kocht de Afgescheden gemeente de herberg in de Vinkenbuurt en nam het gebouw als kerkgebouw in gebruik. Nadat de nieuwe kerk in 1851 gebouwd was werd het voormalig kerkgebouw verkocht en deed jaren dienst als woning. In 1861 kocht de (inmiddels) Christelijk Gereformeerde Gemeente de woning terug om als pastorie voor de predikanten te gebruiken. In 1900 werd het aangrenzende perceel aangekocht. Nadat tot nieuwbouw was besloten werd een bouwcommissie van 7 leden benoemd, uit en binnen de kerkenraad. Architect H.J. van Werven uit Kampen maakte het ontwerp. De bouw werd uitgevoerd door de laagste inschrijver Egbert Brouwer van Urk. Het dagelijks toezicht werd uitgevoerd door de Urker Hendrik Hendrikz Kagei (1863-1928). Ds. Gerrit Helmus Albertus van der Vegte (1874-1930), de eerste bewoner van de pastorie, deed op 8 juli 1906 zijn intrede op Urk. Aan hem was de eer om op 11 juli, drie dagen na zijn intrede, de eerste steen te leggen.
Het karakteristieke en monumentale 'stadse' pand werd in de Neo Renaissance stijl met Art Nouveau details uitgevoerd. De architectuur van de pastorie toont dat stijlinvloeden van het vaste land toentertijd ook doordrongen tot Urk. De symmetrische voorgevel wordt bekroond met een van rode verblendsteen opgemetselde rondboogfries, een rij kleine even hoge bogen die in een horizontale rij met elkaar verbonden zijn. De lisenen zijn van gele verblendsteen, een holle, zeer gladde baksteen met scherpe randen en perforaties. De middentravee is gedeeltelijk verbouwd en heeft een balkon met gedraaide balusters. De segmentvormige vensterbogen op de begane grond zijn voorzien van sierwerk.
Niet iedereen was te spreken over de architectuur van de pastorie. In 'De eilanden Schokland en Urk' door H.J. Moerman (1882-1954) en A.J. Reijers(1867-1943) lezen we het volgende: "Waren we verrukt over het artistieke dorpschoon van het oude Urk, door het nieuwe werden we herhaaldelijk teleurgesteld. […………] En vooral was het ons eene teleurstelling te zien hoe de ongeveer vijftien jaren geleden gebouwde pastorie der Gereformeerde gemeente, klaarblijkelijk uit ruime beurs gebouwd, is opgetrokken in een banalen timmermansstijl, waarbij bovendien nog op zeer hinderlijke wijze ruim gebruik is gemaakt van verglaasde chromaatgele wandtegels. Dit gebouw is wel van de nieuwere dàtgene wat het meest het schoone Urker dorpsbeeld schendt. En die te betreuren feiten komen voort uit de omstandigheid, dat Urk uit een stedebouwkundig oogpunt, gevolg van zijn isolement, aesthetische voorlichting mist".
In de Tweede Wereldoorlog werd de pastorie en de daartegenover liggende huisjes door de Duitse bezetter gevorderd. Ds. Willem Doorenbos, die van 1931 tot 1947 op Urk stond, moest naar een andere woning verhuizen. De laatste bewoner van de pastorie overleed op 27 juni 1957. De pastorie kwam leeg te staan en werd ingericht als jeugd- en buurtgebouw, waarin activiteiten voor jong en oud werden gehouden. Toen deze activiteiten naar 'De Poort' werden verplaatst vond de koffiebar er enige tijd onderdak. In 1978 werd de voormalige pastorie van de Gereformeerde kerk overgenomen door Hoekstra Makelaars en Assurantie BV.