Assalaam Moskee

Plaats: Emmeloord

Locatie: Espelerlaan 67B

Architect: Boes + Kok BV

materiaal: beton, baksteen, polyester

Jaar: 2012-2013 / 2019

Beschrijving:

De Marokkaans Islamitische Gemeenschap kwam samen in twee lokalen van het 'Expansievat Skagerrak' in Emmeloord West, maar was toe aan een eigen onderkomen. In 2007 kocht de Marokkaans Islamitische Stichting Noordoostpolder bouwgrond aan de Espelerlaan. Er werd een ontwerp voor een grote moskee met minaret gemaakt, maar vanwege geldgebrek ging de bouw niet door. In 2010 was er sprake dat de Marokkaans Islamitische Gemeenschap het gebouw van de voormalige Koningin Julianaschool aan de Hoefbladstraat zou kopen om in het gebouw een nieuwe moskee te bouwen. In november 2011 werd ook door dit plan een streep gehaald. Door de onzekere toekomst van het speciale onderwijs, bleef de Optimist zelf gebruik van het schoolgebouw maken. Er werden nieuwe plannen voor de bouw van een moskee op de grond aan de Espelerlaan gemaakt. Boes + Kok BV, ontwerpers, ingenieurs & adviseurs uit Vollenhove, ontving de opdracht om een ontwerp te maken.

De architectuur van een moskee is niet religieus bepaalt. De islamitische geloofsregels zeggen weinig over de manier waarop een moskee moet worden vormgegeven. De islamitische voorschriften bepalen alleen dat de gebedsnis, de mihrab, richting de Ka'aba in Mekka dient te staan, dat er een mogelijkheid tot ritueel wassen moet zijn, dat de toiletgroep niet op het oosten gericht mag zijn en dat mannen en vrouwen gescheiden van elkaar hun gebeden moeten kunnen doen. Het zijn de cultuurverschillen die de uiteindelijke vorm bepalen. Koepels zijn, evenals minaretten, niet religieus verplicht maar cultureel bepaald. De koepel symboliseert de hemel. Koepels en/of minaretten worden vaak bekroond door het symbool van de islam, een maansikkel. Deze staat bij een Marokkaanse moskee onder een hoek en bij een Turkse moskee met de punten opwaarts gericht.

De Marokkaans Islamitische Stichting Noordoostpolder vroeg in september 2012 bij de gemeente een bouwvergunning voor een moskee zonder mineret aan. Bouwbedrijf J.C. van Egmond uit Ens ontving de opdracht om de moskee casco te bouwen. De afwerking werd door de gelovigen zelf gedaan. In dat najaar kon de eerste paal de grond in. Net nadat de bouw begonnen was werd bouwbedrijf Van Egmond eind november door de rechtbank in Zwolle failliet verklaard. De curator ging in overleg met de opdrachtgever op zoek naar een bouwer die het project kon afmaken. De bouw werd overgenomen door Weever bouw bv. uit Kampen die de werkzaamheden aan de moskee in april 2013 hervatte. De moskee kreeg de naam Assalaam wat Vrede betekent. Het gebedshuis telt twee verdiepingen en biedt plaats aan ongeveer 120 gelovigen. Binnen de moskee zijn er aparte gebedsruimtes voor mannen en vrouwen. Op de begane grond is er zo’n 170 vierkante meter aan gebedsruimtes voor de mannen en nog eens 130 vierkante meter voor (les)lokalen en de keuken. Op de 100 vierkante meter grote bovenverdieping bevindt zich de bidruimte van de vrouwen. Het onderdeel met daarin beide gebedsruimtes staat gedraaid ten opzichte van de rest van het gebouw omdat deze richting Mekka georiënteerd is. In de gebedsruimte is een preekstoel op een verhoging, de minbar, waar de imam een aantal zegeningen en de preek uitspreekt tijdens het gezamenlijke vrijdaggebed. Links naast de minbar is een nis in de muur, de mihrab, die de gebedsrichting, de qilbla aangeeft. Tijdens het gebed richten alle moslims hun hoofd in de richting van de Ka'aba, het centrale heiligdom van de islam dat in de grote moskee Al-Masjid al-Haram in Mekka staat. In de gebedsruimte staan geen zitbanken, maar er liggen tapijten op de grond waar men op knielt. Een zitplek is 1,20 m lang en 60 tot 70 cm breed. De architect heeft er bij het ontwerp voor moeten zorgen dat de rijen zo breed mogelijk zijn zodat zoveel mogelijk mensen dicht op de gebedsmuur kunnen zitten.

De gevels zijn opgetrokken in gele baksteen in halfsteens- of strekverband, een metselverband waarbij de verticale voegen (stootvoegen) met de helft van de baksteen lengte verspringen. Het metselverband en met name de voeg bepaalt het karakter van de moskee. Door het midden gedeelte van de muur van de begane grond met een grijze voeg te voegen krijgt dit deel een donkerder aanzien. Het opvallendste kenmerk van de Assalaam Moskee is de geel-groene koepel, die op 3 september 2013 op het gebedshuis geplaatst werd. De van glasvezelgewapende polyester koepel is in vier elementen gemaakt door de firma Polycel uit Panningen. De fabrikant monteerde de onderdelen tot twee helften en op de bouwplaats maakte de bouwer, Weever bouw bv, er door middel van bouten een complete koepel van. De ruim 800 kg zware, geïsoleerde koepel heeft een doorsnede van 5,40 m. In de rand zitten dubbele polyester vensters. De koepel is bekroond met twee goudkleurige bollen met daarboven een onder een hoek staande goudkleurige maansikkel. Bijna niemand weet dat, maar het aantal bollen geeft aan hoe vaak je kunt gaan bidden per dag. Een moslim behoort vijf keer per dag te bidden, dus er kunnen op de koepel van een moskee maximaal vijf bollen. De opdrachtgever heeft in dit geval aangegeven dat 2 bollen genoeg is. De sikkel of al-Hilaal is een symbolische voorstelling van de wassende maan, die reeds op oude Perzische munten van voor onze jaartelling voorkwam en bij de opkomst van de Islamietische godsdienst het symbool van de profeet Mohammed werd. De halve maan geeft aan dat men in de islam telt volgens de maan-maand. De islamitische kalender is gebaseerd op de cyclus van de schijngestalten van de maan en die is korter dan de maand uit de westerse kalender. Met de nieuwe maan begint ook de nieuwe maand. De nieuwe maan is daarom voor moslims een symbool van een nieuw begin, de komst van het licht na de duisternis. 

In 2019 is de Assalaam Moskee met 200 vierkante meter uitgebreid. Voor de nieuwbouw, die twee verdiepingen telt, werd een gedeelte van de buitenschil gesloopt, waarna de uitbreiding er tegenaan gebouwd kon worden. De uitbreiding is uitgevoerd door Weever bouw bv uit Kampen. Ook hier werd de afwerking door de gelovigen zelf gedaan

Bronnen: De Noordoostpolder, Flevopost, Omroep Flevoland, Trouw, polycel.nl, Twee architecten over de bouw van moskeeën in Nederland.