De Schuilplaats
Plaats: Urk
Locatie: Almerelaan 22
Architect: Buro E. Smit
materiaal: div. materialen
Jaar: 1985-1986
Beschrijving:
In 1985-1986 werd aan de Almerelaan een kerk gebouwd naar een ontwerp architect E. Smit uit Dokkum, die ook het ontwerp van de Maranthakerk geleverd had. Op de plaats waar de Christelijk Gereformeerde Kerk De Schuilplaatst staat, stond eerder een kerkgebouw met dezelfde naam. De naam is gerelateerd aan passages uit de bijbel. Hierin wordt meermalen over schuilplaatsen gesproken, zoals in Psalm 119:114 "Gij zijt mijn schuilplaats en mijn schild, ik hoop op uw woord". De Schuilplaats die hier wordt bedoeld is niet een bepaalde letterlijke veilige plaats, maar een Persoon. God Zelf is de Schuilplaats. In Psalm 62:8 is het als volgt verwoord "Vertrouwt op Hem te allen tijde, o volk, stort uw hart uit voor zijn aangezicht; God is ons een schuilplaats".
In 1976 scheidde een grote groep zich af van de Gereformeerde gemeente op Urk uit onvrede met het beleid van de Synode, daaruit ontstond de Chistelijk Gereformeerde kerk “Maranatha”. Tot de ingebruikname van een eigen kerkgebouw diende het noodgebouw 'De Schuilplaats' als eerste kerkgebouw waar de gemeente samenkwam. De kerk telde 500 zitplaatsen. Toen de Maranathakerk in 1978 in gebruik genomen was bleef de noodkerk in gebruik tot een felle brand in de nacht van 12 op 13 maart 1985 De Schuilplaats in as legde. De brandweer was snel ter plaatse maar kon weinig meer uitrichten. De isolatie die zich in de wanden en in het dak bevond van het voornamelijk uit aluminium opgetrokken gebouw, brandde als een fakkel. Binnen tien minuten had het vuur zich over het hele kerkgebouw verspreid. De hitte was zo groot dat de stalen spanten in elkaar zakten. Er was letterlijk niets meer te redden. Ook de inventaris, waaronder de kanselbijbel en een model van een door Hendrik Visser gebouwde schokker, ging in vlammen op. Het lag in de bedoeling dat de noodkerk later dat jaar afgebroken zou worden omdat op dezelfde plaats een nieuw kerkgebouw moest verrijzen.
De nieuwe Schuilplaats werd gebouwd door bouwbedrijf L. Post en zonen uit Urk. De bouw van het 900 zitplaatsen tellende kerkgebouw heeft ruim twee miljoen gulden gekost. Tijdens de openingsbijeenkomst op 13 december 1986 werd de kanselbijbel door het oudste kerkenraadslid, ouderling R. Ruiten, de kerk binnen gedragen. De bijbel, een Statenvertaling in de oude druk, een exemplaar met koperen sloten, stamt uit 1886 en was na de brand door gemeentelid Wouter de Vries aan de kerk geschonken. Na een aantal toespraken gebruikte ds. J. Brons psalm 119:114 'Gij zijt mijn Schuilplaats en mijn Schild; op Uw Woord heb ik gehoopt' als uitgangspunt voor de eerste preek in het nieuwe kerkgebouw.
De traditioneel gebouwde kerk staat op een rechthoekig grondplan. De eenbeukige zaalkerk is opgetrokken uit geel genuanceerde baksteen en staat onder een met zwarte pannen gedekt zadeldak. De kerkzaal is het hoogste bouwvolume. De aangebouwde ingangspartij met twee dubbele openslaande houten deuren heeft een lessenaarsdak. In de symmetrische voorgevel, boven de ingang, zit een groot zeshoekig raam. De zeshoek herinnert ons aan de kruisiging op de zesde dag en het zesde uur.
Op Urk weet men niet beter, maar tot de vaste inventaris van de kerk behoort een scheepsmodel. In de kerkzaal van De Schuilplaats zijn aan weerszijden van de kansel twee staande houten vissersschepen op plateautjes aan de muur geplaatst; "de voorsteven gericht naar het Woord". H. Kramer schonk bij de ingebruikname van de nieuwe kerk een door hem gebouwd 65 cm groot spantmodel van een botter. Het registratienummer UK 107 is een verwijzing naar Psalm 107 waar in vers 27 gesproken wordt van Schepelingen die God tijdens een storm om uitkomst bidden. Het model heeft een uitgebreide scheepsinventaris aan boord. Het tweede 60 cm grote spantmodel van een schokker-schuit met registratienummer UK 114 is gebouwd en geschonken door Hendrik (Henk) Visser. Op het huisje, een overdekte, afsluitbare bergruimte tegen de achtersteven onder de helmstok, staat de tekst: "O Heere stuur op mijn gebed, de vissen in mijn net". Henk Visser was schoenmaker van beroep en heeft voor verschillende kerken op Urk een scheepsmodel gebouwd. De schokker voor De Schuilplaats was het laatste model dat hij maakte. Twee dagen voor de openingsbijeenkomst van de kerk op 13 december 1986 overleed Henk Visser plotseling in de leeftijd van 68 jaar. Bron: Scheepsmodellen in Nederlandse kerken door J.M.G. van der Poel, 1987.
In verband met het hoge vochtgehalte na de bouw werd de eerste twee jaar een elektronicum gebruikt. Op 21 mei 1988 kon een door de Fa. Hendriksen & Reitsma uit Nunspeet gebouwd balustradeorgel in gebruik worden genomen. Bij een balustradeorgel is het front met de zogenaamde frontpijpen opgenomen in de balustrade van het orgelbalkon. Bij de bouw van De Schuilplaats was al met de plaatsing van het orgel rekening gehouden. Het orgel is gebouwd in een orgelkas die afkomstig was van een eenklaviers orgel dat orgelmaker Petrus Cornelis Bik (1857-1926) uit Leiden in 1898 in opdracht van de Vrijmetselaarsloge aan de Prinsessengracht in Den Haag bouwde. Het gebruik van het orgel is later overgegaan in handen van de Nederlandse Protestanten Bond, die de zaal van de Vrijmetselaars huurde. In 1986 is het orgel van P.C. Bik verkocht aan de fa. Hendriksen & Reitsema uit Nunspeet, die het doorverkocht aan de Chr. Geref. Kerk De Schuilplaats.
Hendriksen & Reitsema bouwde in de historische orgelkas een nieuw mechanisch sleepladen orgel met twee klavieren dat een vroeg 19e-eeuws uitgangspunt kreeg. De kas werd gerestaureerd en naar achteren uitgebreid voor plaatsing van het pedaal. Voor het front gebruikte de orgelbouwer pijpwerk dat dateert uit 1898. De orgelkas bestaat uit drie vooruitstekende torens met twee velden er tussenin. Vanwege de hoogte van het dak had de middentoren in Den Haag geen bekroning. De beide vleugelstukken met lofwerk, versieringen in de vorm van bladeren, en de bekroning van de middentoren zijn nieuw voor De Schuilkerk vervaardigd. Aan de onderkant kregen de torens een versiering van gebeeldhouwde gepolychromeerde engeltjes. De twee buitenste engeltjes kijken naar het middelste engeltje dat recht voor zich uit kijkt. De klaviatuur bevindt zich aan de linker zijkant van het instrument. Het manuaal heeft een omvang van C-f3, dat betekent dat de handklavieren 54 toetsen hebben. Het pedaalklavier is qua omvang half zo groot als dat van de manualen. Het is een zogenaamd 27-tonig pedaal, wat betekent dat het omvang C-d1 heeft. Het orgel beschikt over 24 sprekende registers. Tijdens de bouw van het orgel trad organist Harry Hamer (1956) op als adviseur. Kijk hier voor foto's van het oude en nieuwe orgel en de dispositie. Hier kunt u foto's van het binnenwerk bekijken.
Op 25 december 2012 werd de kansebijbel uit 1886 voorafgaand aan de ochtenddienst uit De Schuilplaats gestolen. Exact twee maanden later, op 25 februari 2013, kreeg de koster het bericht dat medewerkers van Waterschap Zuiderzeeland een tas met daarin de bijbel onder een brug aan de Karel Doormanweg bij Tollebeek hadden gevonden. De kaft was aan de achterkant zwaar beschadigd en de bladzijden hadden waterschade opgelopen. Een restaurateur onfermde zich over de bijbel.