Michiel de Ruyterbrug

Plaats: Urk

Locatie: Urkervaart

Architect: Chris Wattel

materiaal: gelakt staal

Jaar: 2022

Beschrijving:

Voor de brug over de Urkervaart die de Zeeheldenbuurt met de Oranjewijk en de rest van Urk moest gaan verbinden gaf de gemeente Urk de voorkeur aan een moderne ronde vorm. Een brug waar mensen trots op kunnen zijn en met plezier naar toe gaan. De gemeente vroeg 5 partijen een plan van aanpak te maken. Op 1 maart 2019 werd bekend dat het ontwerp gemaakt zou worden door bruggenspecialist ipv Delft, die ook de Marknesserbrug in Emmeloord ontworpen had. De Michiel de Ruyterbrug is de derde beweegbare brug voor fiets- en autoverkeer in de gemeente Urk. Architect Chris Wattel vertelde in een interview: "Bij een beweegbare brug zoek je naar een mooi ontwerp met een logische constructie. De locatie bepaalt welk type beweegbare brug het meest logisch is. Voor een draaibrug was deze bruglocatie te breed en te kort, voor een hefbrug te zwaar, ook vanwege die verhoudingen. En een basculebrug, waarbij het bewegingsmechanisme geheel onderdeks zit, gaf hier niet de juiste uitstraling. Een ophaalbrug paste goed, juist omdat we een baken wilden creëren, iets dat van veraf te herkennen is."  Bron: ipvdelft.nl

Om de ligging op de overgang tussen groenzone en nieuwbouwwijk te benadrukken heeft architect Wattel het ontwerp twee gezichten gegeven: een robuuste, stoere verschijning met metselwerk voor het zuidelijke deel van de brug en een lichte, transparante vormgeving in beton voor het deel dat grenst aan de groene zone langs de Urkerweg. Uit oogpunt van verkeersveiligheid bestaat de 55 meter lange brug feitelijk uit twee aparte overspanningen: een breed gedeelte voor gemotoriseerd verkeer en een smaller brugdek voor fietsers en voetgangers. Het beweegbare brugdek bevindt zich in de noordelijke helft. De hameitoren staat in het zuidelijk deel op een gemetseld steunpunt in de open ruimte tussen de beide brugdekken en maakt de dubbele brug tot één geheel. Hoogte, vorm en kleurstelling van de hamei en de balans zijn zo gekozen, dat de brug op positieve wijze opvalt. De balanspriem draait om de hameistijl, het draaipunt is weggewerkt. Er zijn geen externe aandrijvingen, alles is in de hoofdvorm geïntegreerd. In geopende stand zien balans en hamei er samen uit als een boetnaald, een naald om vissersnetten mee te repareren. Zo refereert het ontwerp aan het karakter van Urk. De brug heeft een witte hoofdvorm en een blauwe binnenzijde en wordt 's avonds niet alleen functioneel, maar ook architectonisch verlicht. Op die manier is de ophaalbrug dag en nacht een landmark. Aan weerszijden van de brug, op beide oevers, is een uitkijkpunt met zitgelegenheid gerealiseerd, waardoor de brug ook een plek is om te verblijven. 

De bouw van de Michiel de Ruyterbrug begon in 2021. Op 1 oktober gaf wethouder Gerrit Post het officiële startsein van de bouw. In het bijzijn van de pers en andere genodigde heeft hij één van de brugpalen geheid op het bouwterrein ter hoogte van het Ensgat. De bouw van de brug was in handen van de combinatie 2KA, die bestaat uit Knipscheer (civiele werken), Knook Staalbouw (hamei en balans) en Aevo (elektrotechnische installaties). Tijdens de bouw mocht de doorvaart niet gestremd worden. Daarom werd de brugkelder door Knipscheer op de zuidoever, net achter de brug, geprefabriceerd. De prefab kelderbak is ook op de oever van metselwerk voorzien voor deze in januari 2022 met twee telekranen in één hijsbeweging op de palen werd geplaatst. De funderingsconstructie van de brug bestaat uit een combinatie van prefab betonpalen en stalen buispalen onder de 115.000 kg zware, 18,40 m lange en 4,00 m brede kelderbak. Op 6 april 2022 legde wethouder Post symbolisch de eerste steen. 

Het specifieke ontwerp met een vloeiende lijn vanuit de betonnen aanbrug naar het stalen brugdek én de ronde vormen in de stalen balans en hameistijl bleken niet eenvoudig te realiseren. Knook Staal en Machinebouw uit Moerdijk bleek in staat een dergelijk ontwerp te kunnen walsen en zetten. De Hameitoren is eind april 2022 geplaatst. De beweegbare weghelften en de 130.000 kg zware balans zijn op 6 juni 2022 met een ponton vanuit Moerdijk naar de haven van Urk gevaren. In de Werkhaven werden de drie onderdelen in de middag van 7 juni door 2 kranen van kraanbedrijf Nederhoff op speciale transportvoertuigen gehesen, waarna ze in de avond onder begeleiding over de weg naar de bouwplaats vervoerd werden. De dagen erna zijn de delen middels grote kranen geplaatst en verbonden aan de hameitoren. De brug wordt vervolgens verder afgebouwd en daarna volgde de de testfase.

De brug werd op 1 juni 2023 feestelijk door wethouder Nathanaël Middelkoop geopend. Op 26 juli 2023 is de brug in gebruik genomen door de bedieningscentrale van de provincie. Pas als de Michel de Ruyterallee in de Zeeheldenwijk is aangelegd kan de brug door het verkeer in gebruik worden genomen. De brug ging op 15 maart 2024 open voor het verkeer. De kosten van de Michiel de Ruyterbrug zijn opgelopen tot zeker 11,6 miljoen euro, dat is 2,8 miljoen euro meer dan oorspronkelijk was geraamd. Hogere staal- en energieprijzen, vertraging door extra archeologisch onderzoek en problemen met de aansluiting op de provinciale bediencentrale zorgden voor onverwachte en hoge uitgaven. Ook moesten er extra stikstofberekeningen uitgevoerd worden. Daardoor kreeg de gemeente pas later een ontgrondingsvergunning. Deze stagnatie leverde een extra kostenpost op van € 300.000,-. De kosten van de brug konden ten dele worden weggestreept tegen de grondexploitaties van de nieuwe woonwijk. 

De brug vormt de verbinding tussen de Zeeheldenwijk en de rest van Urk en dankt zijn naam aan de in Vlissingen op 24 maart 1607 geboren Michiel Adriaenszoon de Ruyter, Nederlands bekendste zeeheld. Hij is vooral beroemd geworden door zijn rol in belangrijke zeeslagen. In gevechten bleek hij te beschikken over een uitstekend strategisch inzicht. Op 11-jarige leeftijd begon hij zijn zeemansloopbaan als bootsjongen, waarna hij doorgroeide tot koopvaarder, walvisvaarder en kaper. Toen in 1652 de oorlog met Engeland uitbrak werd Michiel de Ruyter benoemd tot commandeur. In de daarop volgende jaren klom hij op naar onderofficier bij de Zeeuwse admiraliteit. Vanwege zijn successen werd hij in 1673 benoemd tot opperbevelhebber van de Nederlandse vloot. De laatste tocht van admiraal de Ruyter voerde naar de Middelandse Zee. In de slag bij de Etna werd Michiel Adriaenszoon de Ruyter door een Franse kanonskogel geraakt. Zijn rechterbeen werd verbrijzeld en van zijn linkervoet werd het voorste deel afgeschoten. Zes dagen later, op 29 april 1676, overleed hij aan wondkoorts. Zijn lichaam werd gebalsemd en terug naar Nederland gebracht, waar een praalgraf werd gebouwd in de Nieuwe Kerk in Amsterdam.

Architect

Chris Wattel studeerde van 1997 tot 2004 architectuur aan de TU Delft. Van 2005 tot 2008 werkte hij als architect bij Rothuizen van Doorn 't Hooft (RDH). Voordat hij in 2009 voor zichzelf begon werkte hij nog een half jaar bij Joke Vos Architecten. Sinds 2017 werkt Chris Wattel bij ipv Delft, waarvan de letters staan voor ‘ingenieursbureau voor productvormgeving’. ipv Delft is een middelgroot ontwerpbureau gespecialiseerd in het ontwerpen, engineeren en realiseren van bruggen, infrastructuur, verlichting en openbare ruimte. De specialiteit van Wattel is beweegbare bruggen. Vooral het samenkomen van ontwerp en techniek vindt hij interessant. Hij haalt zijn inspiratie uit de locatie en zijn historie en zoekt naar een integrale oplossing.