Wandkunst Noorderwinkels

Plaats: Nagele

Locatie: Noorderdwarsstraat

Kunstenaar: Jan Post

Materiaal: staal en cortenstaal

Jaar: 2021

Beschrijving:

In 1954 werd met de bouw van Nagele gestart. De functies wonen, werken, verkeer en recreatie kregen een eigen, specifieke plek in het dorp. De gemeenschappelijke voorzieningen liggen in het centrum, dat als park is opgezet. Het entree gebied bestond uit de Voorhof en de Noorder- en Zuiderwinkels. De winkelzone werd evenwijdig aan de doorgaande weg geprojecteerd, als een smalle langgerekte zone die het plein en de vaart kruist. De Noorderwinkels werden rond 1956 gebouwd naar ontwerp van architect Ernest F. Groosman (1917-1999). De winkelpanden bestonden telkens uit twee eengezinswoningen met aangebouwde verkoopruimte. Tussen de winkels door liep als een centrale as een voetpad. De zichtas over het voetpad zorgde voor een visuele verbinding met de Voorhof en Zuiderwinkels. Het idee van winkels langs een voetpad was afkomstig van de architecten J.H. van den Broek en J.B. Bakema en vertoonde veel gelijkenissen met de door hen ontworpen Lijnbaan in Rotterdam. Dat Nagele een winkelstraat kreeg alleen toegankelijk voor voetgangers was destijds een noviteit. De Zuiderwinkels zijn in 2015 opgeknapt.

Na jaren van gedeeltelijke leegstand en verloedering ging de gemeente Noordoostpolder in het voorjaar van 2018 over tot aankoop en sloop van de Noorderwinkels. De gemeente schreef een prijsvraag uit voor woningen op deze plek. Het plan omvatte een duurzame invulling van het gebied met innovatieve architectuur die recht doet aan het architectonische karakter van Nagele. Drie partijen dienden hun ontwerp in. De keus viel op het plan van Oost&VanTilburg Ontwikkeling, die dat samen met Beeld en Architectuurhuis "bauh" uit Urk heeft uitgedacht. Het ontwerp voor de 18 woningen van architect ir. Jan Post van 1 op 1 Architectuur uit Urk voldeed als beste aan de opdracht. Post heeft, voordat hij aan de slag ging, eerst de geschiedenis van het dorp bestudeerd. De ontwerpgeschiedenis van Nagele is uniek: het dorp is in de jaren vijftig volledig ontworpen volgens de uitgangspunten van Het Nieuwe Bouwen. Kernwoorden zijn lucht, licht en ruimte. Maar ook woonhof, strokenbouw, gestandaardiseerde bouwmethoden en plekken en voorzieningen die de gemeenschapszin bevorderen zijn kenmerken. "Die historie is op alle niveau’s van het plan doorvertaald naar nu. Zo komt bijvoorbeeld de ‘ruimte in ruimte’ gedachte in de woning terug in de vorm van een wintertuin of patio en zijn de entrees geaccentueerd met een zogenaamde Nagelse ‘tafelconstructie’, een carport". De gedachte aangaande het Nieuwe Bouwen is eveneens vertaald in een woning die prefab en steigerloos gebouwd is. De gevels bestaan uit panelen waarop steenstrips zijn gemonteerd. Ook de kozijnen en waterdichting werden in de fabriek geassembleerd. De dakopbouwen op de eerste verdieping zijn in het originele ‘dambordsysteem’ neergezet.

Op de zijmuur van één van de woningen is aan de Noorderdwarsstraat een kunstwerk aangebracht waarmee architect Jelle Post hoopt op verbondenheid tussen de bewoners. Het wandkunstwerk bestaat uit twee verbindende lijnen die de Nagelertocht symboliseren, de vaart die met twee haakse bochten het dorp doorsnijdt. De twee zwart gemoffelde stalen lijnen lopen over een plaat cortenstaal waarin een gedicht is aangebracht: 

Tussen de twee lijnen staat links van het gedicht de tekst 'MIDDEN IN DE RUIMTE' en rechts 'EEN RUIMTE VOOR ONS'. Zowel het kunstwerk als het gedicht op de muur verwijzen naar de ruimte, het zicht en de toekomst in Nagele. Het wandkunstwerk werd op 14 oktober 2021 door wethouder Marian Uitdewilligen van Noordoostpolder onthuld. Bij deze feestelijke gebeurtenis waren alle bewoners en betrokkenen aanwezig.