Klimop

Plaats: Nagele

Locatie: Ring 11

Kunstenaar: Alfred van Werven

Materiaal: gemoffeld metaal

Jaar: 1971

Beschrijving:

In de tweede helft van de jaren veertig en de jaren vijftig van de twintigste eeuw speelde de verzuiling nog een grote rol in de Nederlandse samenleving. De Directie Wieringermeer, verantwoordelijk voor de inrichting van de Noordoostpolder, hield hier rekening mee. In alle dorpen in de polder waren drie kerken en bijbehorende scholen gepland. Op de centrale groene ruimte van Nagele staan de kerken van de verschillende gezindten ieder in hun eigen hoek. In de zuidwesthoek staan de rooms-katholieke kerk en school. In de zuidoosthoek die van de hervormde kerk en die van de gereformeerde kerk in de noordwesthoek. 

In 1960 deed de Vereniging tot Stichting en Instandhouding van Scholen met de Bijbel bij landdrost A.P. Minderhoud een aanvraag voor een 1-klassige kleuterschool. De landdrost zegde zijn medewerking op 20 juli toe met de mededeling dat realisering wel enige tijd op zich zou laten wachten in verband met financieringsmogelijkheden. Niemand kon bevroeden dat het ruim 10 jaar zou duren voor er een definitief gebouw betrokken kon worden. De kleuterschool startte op 1 september 1960 in het verenigingsgebouw van de gereformeerde kerk. Pas op 25 september 1970 startte aan de Lucernehof de bouw voor een schoolgebouw voor de kleuterschool, die de naam 'Klimop' zou krijgen. Hoe symbolisch, onderwijs is de manier om in het leven hogerop te komen. Deze naam was bedacht door de familie Lokhorst, die daarvoor een geschenkbon kreeg. Op 23 december gingen de heer Maliepaard, voorzitter van het afdelingsbestuur, de heer Dijkstra, namens de kerkeraad en de heer van de Velden naar Lelystad waar ze met kunstenaar Alfred van Werven een gesprek voerden over een kunstwerk voor aan de gevel van het schoolgebouw dat de naam van de school moest verbeelden. Het kunstwerk moest bijdrage aan de eigen identiteit van de kleuterschool. Afgesproken werd dat de Lelystadse kunstenaar ervoor zou zorgen dat op 5 januari 1971 het ontwerp gereed was. Echter op 9 januari stond Alfred van Werven met het gevel hoge kunstwerk op de stoep om het aan de muur te bevestigen. Zover is het niet gekomen. Met het ophangen werd gewacht tot de officiële opening van kleuterschool 'Klimop', die op 18 februari 1971 plaatsvond. 

Kenmerkend voor de stijl van Alfred van Werven is de sterk gestileerde en verhalende voorstelling. 'Klimop', gemaakt van zwart gemoffeld metaal, toont een jongen en een meisje die vanaf de naam van de school, langs de stam van een boom hogerop klimmen. Het kunstwerk past bij de identiteit van de school. De boom, die stevig geworteld in de grond staat, eindigt van boven in een Latijns kruis, het symbool voor het christendom. De kinderen zoeken bij het opklimmen houvast aan het kruis en de takken met bladeren die zich boven hen bevinden. Passend in die tijd draagt het meisje een rokje en de jongen een broek. Het wandplastiek zit niet direct op de muur maar is met een tussenruimte geplaatst. Daardoor is bij zonneschijn de slagschaduw zichtbaar, de schaduw die het kunstwerk op de achterliggende muur 'werpt'.

Op 2 juli 1981 verscheen in het Staatsblad de Wet op het Basisonderwijs, die de kleuterschool samenvoegden met de lagere school tot basisschool. De kleuterklassen en de klassen 1 t/m 6 verdwenen. Daarvoor in de plaats kwamen een onderbouw en een bovenbouw, verdeeld over de groepen 1 t/m 8. Per 1 augustus 1985 werd de wet op het Basisonderwijs ingevoerd. Kleuterschool 'Klimop' fuseerde met de in 1955 gestarte school met de Bijbel, tot de christelijke basisschool 'Klimop'. De lagere school leverde het gebouw, de kleuterschool de naam. Met de kleuters verhuisde het kunstwerk van Alfred van Werven mee van de Lucernehof naar het schoolgebouw aan de Ring. Daar hangt het metaalreliëf op een muur die in een opvallend metselverband gemetseld is, het zgn. blokverband. Het 'blokmotief' is ontstaan door steeds twee lagen halfsteens boven elkaar te plaatsen. Het silhouet van het kunstwerk is jarenlang gebruikt als logo van CBS Klimop. 

Na het vertrek van kleuterschool 'Klimop' kreeg het voormalig schoolgebouw op de 'drempel' van de Lucernehof een maatschappelijke functie. Jarenlang heeft het gediend als onderkomen voor kinderopvang, peuterspeelzaal, muziekvereniging en dorpsdrukkerij. Nadat de voormalige Titus Brandsmaschool aan de Ring 1 door deze gebruikers in gebruik genomen was is 'De Mierenhoop', zoals het pand in Nagele genoemd werd, in juni 2015 gesloopt. 

De christelijke basisschool Klimop en de Titus Brandsmaschool voor katholiek en openbaar onderwijs in Nagele zijn met ingang van augustus 2020 gefuseerd tot samenwerkingsschool De Kring. De leerlingen van De Kring krijgen les in het oude gebouw van de Titus Brandsmaschool aan Ring 17. Op 4 december 2020 onthulde Sint Nicolaas het logo sws De Kring dat ontworpen is door Dith Design uit Emmeloord. Het logo verbeeldt een spiraal van klein naar groot. De leef- en denkwereld begint klein en dichtbij en wordt steeds groter en breder. De school wil kinderen helpen om steeds vol vertrouwen nieuwe stappen te laten maken. Zoals de maatschappij steeds in beweging is, is ook de school steeds in beweging. Deze beweging, zonder een radicale omwenteling, wordt in dit logo goed zichtbaar gemaakt. Bron: De Noordoostpolder

Met dank aan Anneke Zelhorst (Museum Nagele) voor het aanleveren van informatie. 

Kunstenaar

Alfred August van Werven werd op 13 oktober 1920 in Nijmegen geboren als zoon van Johan van Werven en Amalie Luise Meijer. Hij volgde vier jaar lang een opleiding voor de acte MO tekenen aan de Academie van Beeldende Kunsten in Rotterdam. Daarna aan de Academie in Den Haag een jaar grafiek. Tenslotte volgde Van Werven aan de Hochschule für Kunst und Gestaltung in Graz een jaar beeldhouwen. Daar trouwde hij in 1945 met Edith Hofer, maar dit huwelijk werd in 1949 alweer ontbonden. 

In 1950 verruilde Van Werven Rotterdam als woonplaats voor het Drentse Zuidwolde. In 1951 hertrouwde hij met Christina Berendina Hamer. Uit dit huwelijk werden drie zonen en een dochter geboren. In 1964 vestigde het gezin zich in Lutten waar zij hun intrek namen in villa Eikenoord. Hier verzamelde Alfred van Werven een groep kunstenaars om zich heen, onder de naam Internationale Werkgemeenschap Eikenoord, die hij in artistiek opzicht wist te inspireren en met wie hij over nieuwe ontwikkelingen kon filosoferen. Na een jaar of vier vertrok Van Werven naar de Duitse plaats Kirchlinteln, om deel te nemen aan een project voor een kunstenaarscentrum. Nadat dit project niet van de grond kwam, keerde hij rond 1970 terug naar Nederland en vestigde zich op het nieuwe land in Lelystad.

Alfred van Werven had een veelzijdige opleiding genoten wat resulteerde in een grote variatie aan scheppingen. Hij schilderde, tekende, beeldhouwde, etste, lithografeerde, emailleerde en maakte hout- en koper gravures. Daarnaast was hij een belangrijk beeldend kunstenaar op het gebied van de monumentale kunst en binnenhuisarchitectuur voor scholen, kerken en openbare gebouwen. Van Werven werkte verhalend in een figuratieve, sterk gestileerde stijl. Zijn docentschap aan de Technische Hogeschool in Stuttgart stelde hem in staat om zijn ideeën op inspirerende wijze over te dragen aan anderen. Op zijn beurt vond hij zijn inspiratie bij Zadkine, Gauguin en Rietveld. Van Werven was een integer en gedreven kunstenaar die zich niet voor honderd, maar voor heel veel meer procent inzette. Die als het moest tegen iedereen inging om het werk zo te volvoeren zoals hij dacht dat het goed was. Een grote man met wapperende haren, grote handen die het meest precieze werk konden uitvoeren. Iemand die van tevoren wist dat zijn tijd afliep, en als een bezetene aan het werk bleef. Alfred van Werven stierf na een langdurige ziekte op 14 november 1977 in Zwolle, op de leeftijd van 57 jaar. (Bron: overlijdensadvertentie De Telegraaf 15 november 1977)  Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats in zijn woonplaats Lelystad. De begrafenis vond op 17 november plaats vanuit Crematorium en Uitvaartcentrum Ölandhorst waarvoor hij in 1973 de indrukwekkende voorgevel ontworpen had. 

Van Werven heeft de Provincie Flevoland heel veel werk nagelaten. In Dronten maakte hij in 1968 de 72 meter lange wandfries 'Ontstaan van de Polder'. Voor de begraafplaats vervaardigde hij een raam, dat niet meer aanwezig is. Voor het Kerkcentrum de Ark (1965-1967) maakte Van Werven de ramen met de voorstelling Ark van Noach', de preekstoel, de avondmaalstafel, het doopvont en de mobile. In kerkcentrum De Voorhof (1964) in Biddinghuizen zijn het glas-applique 'De Levensboom' en sculpturen van zijn hand. Voor de eerste lagere school aan de Waddenlaan in Lelystad, die onder de naam 'De Almere' in 1967 van start ging, maakte Alfred van Werven verschillende reliëf wandschilderingen, die bij de sloop van het schoolgebouw in 2013 verloren zijn gegaan. Verder vind je in Lelystad de sculpturen ‘Goddelijke Hand’ (1971), 'Tweeklang' (1977) en naar alle waarschijnlijkheid 'Wegwijzer' (ca. 1973). Daarnaast maakte hij het steenreliëf op de buitenwand van crematorium de Ölandhorst en ontwierp hij voor een inmiddels gesloopte school de sgraffito 'Overstapje''. Voor een kleuterschool in Nagele maakte Van Werven het wandreliëf 'Klimop' en voor de (gesloopte) christelijke school aan de Mercuriusstraat in Emmeloord het wandkunstwerk 'de Morgenster' dat, evenals het kunstwerk 'Klimop', de naam van de school verbeeldde.