Scheepswrakken in Oostelijk Flevoland

De Zuiderzee is eeuwenlang een belangrijke verbindingsroute voor de scheepvaart. Vervoer van goederen, vee en mensen over de Zuiderzee was veel goedkoper dan over land. Vanaf de Noordzee kon Amsterdam bereikt worden en via de rivieren de IJssel en Rijn werd het Europees achterland bediend. De tocht over de Zuiderzee was erg gevaarlijk. Door diverse zandbanken in de binnenzee en het vaak onstuimige weer vergingen veel schepen met man en muis, waardoor het latere Oostelijk Flevoland uitgroeide tot ’s werelds grootste vindplaats van scheepswrakken in de openlucht. Alleen tussen Biddinghuizen, Dronten en Elburg ligt een gebied waar nauwelijks wrakken zijn aangetroffen. Een middeleeuwse veenrug tussen Elburg en het eiland Schokland, die pas in de 15e eeuw is verdwenen, hield schepen uit de buurt.

Van de ongeveer 435 scheepswrakken die in de IJsselmeerpolders werden gevonden zijn veel scheepswrakken direct na de inpoldering, al dan niet na onderzoek, geruimd. Dit geld met name voor de wrakken uit de Noordoostpolder. Van de 435 gevonden wrakken zijn ongeveer 300 wrakken onderzocht en beschreven. Door de bestudering van de wrakken zijn de archeologen veel te weten gekomen over scheepsbouw en scheepstypen in het verleden. In sommige gevallen worden complete scheepsinventarissen gevonden die een goed beeld geven van het leven aan boord. In Lelystad zijn 53 vindplaatsen van scheepswrakken en scheepsonderdelen bekend. Sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw is het beleid meer gericht op het behoud van de schepen. In plaats van volledig opgraven wordt ervoor gekozen de schepen op de vindplek (in situ) te behouden voor toekomstig onderzoek. Zo'n 70 wrakken zijn in de bodem bewaard gebleven.

Om het grootste scheepskerkhof in het landschap van Flevoland zichtbaar te maken zijn tussen 2006 en 2008 in het kader van het project 'Vergane schepen rusten in mijn koren', kortweg Vergane schepen, zo'n 200 vindplaatsen gemarkeerd door een baken; een blauw-witte paal van drie meter hoog, met een rood scheepje in top. Niet op alle vindplaatsen kon een paal geplaatst worden omdat landeigenaren geen toestemming gaven. Het ontwerp van het scheepje bleek in de loop der jaren niet duurzaam te zijn. De vele dunne delen bewogen in de wind en waren daarom gevoelig voor roestvorming. In 2022-2023 worden de scheepjes door Landschapsbeheer Flevoland vervangen door nieuwe scheepjes die zo ontworpen zijn dat er geen dunne, beweegbare delen aanzitten. De scheepjes zijn in een ring gemonteerd waardoor ze steviger zijn en de verf langer blijft zitten. De oude scheepjes waren rood, het nieuwe oranje. De nieuwe wrakkenpalen zijn, waar mogelijk, voorzien van een QR-code. De Nationale Postcodeloterij betaald € 24.200,- voor de aanschaf van de 200 scheepsmarkeringen. De provincie Flevoland subsidieert de rest van het project dat ervoor moet zorgen dat de Zuiderzeegeschiedenis beter wordt verbeeld. 

Op de website van MaSS, waaraan in november 2020 de database van de website Vergane Schepen is toegevoegd, stonden destijds 37 beschrijvingen van scheepswrakken die in Oostelijk Flevoland zijn gevonden. Op onze website zijn deze wrakken alleen te vinden als er aanvullende informatie verstrekt kan worden. Daarnaast vindt u hier beschrijvingen van scheepswrakken die toentertijd (nog) niet in de database van MaSS voorkwamen. In het overzicht bij DANS (Data Archiving and Networked Service) staan alle scheepswrakken die sinds de drooglegging in Oostelijk Flevoland zijn aangetroffen. Een gevonden scheepswrak wordt altijd genoemd naar de vindplaats. De hoofdletter O staat voor Oostelijk Flevoland en de combinatie van hoofdletter en cijfers voor de kavel waar het scheepswrak lag. De ligging van de kavels waarop de scheepswrakken gevonden zijn kunt u hier op de kavelkaart terug vinden. 

De scheepswrakken zijn hieronder gerangschikt op alfabetische volgorde van de vindplaats. Klik op de foto voor de beschrijving.