Cultureel erfgoed in Lelystad

Voor de plaatsen in de IJsselmeerpolders moesten namen bedacht worden. Daarbij werd veelal teruggegrepen op middeleeuwse plaatsen die allang door de opkomende Zuiderzee verzwolgen waren. De meeste moeite kostte het kiezen van de naam voor de toekomstige provinciehoofdstad. Ministers, de Eerste Kamer, de Zuiderzeeraad en vele deskundige waren erbij betrokken. Flevostad? Flevo? Uiteindelijk werd gekozen voor Lelystad, waarmee de geestelijk vader van de Zuiderzeewerken, ir. Cornelis Lely (1854-1929), geëerd werd. 

In december 1976 wilde het dagelijks bestuur van Lelystad, het Openbaar Lichaam Zuidelijke IJsselmeerpolders, een wapen laten maken voor de op 1 januari 1980 in te stellen gemeente Lelystad. Landdrost Han Lammers vroeg oud-burgemeester Gerlof Auke Bontekoe (1900-1988) een ontwerp te maken. In 1927 werd Bontekoe burgemeester van Sleen en in 1938 tot aan zijn pensioen in 1965 was hij burgemeester in Ooststellingwerf. Toen Bontekoe aantrad als burgemeester in Sleen, had deze gemeente nog geen wapen, daarom ontwierp hij er een. Sinds die tijd had Bontekoe tientallen andere gemeentewapens ontworpen waaronder die van Noordoostpolder, Dronten en later Almere. 

Gemeenten die een wapen wensen, dienen daarvoor een verzoek in bij de Koning(in). Als deze ermee instemt doet hij/zij dat bij Koninklijk Besluit. Bij Koninklijk Besluit van 11 september 1979 werd aan de gemeente Lelystad bij haar instelling een wapen verleend. De beschrijving van het gemeentewapen luidt als volgt: "Gezeshoekt van goud; een hartschild van azuur met een lelie van zilver. Het schild gedekt met een gouden kroon van 3 bladeren en 2 parels en gehouden door 2 gouden zeeleeuwen, gestaart van zilver, getongd, genageld en gevind van keel". Het schild is vorm gegeven naar de dijken die de stad beschermen tegen het water uit het Markermeer. De dijken zijn aan de voet verstevigd met zeshoekige basaltblokken en die vormen het patroon op het schild. De bescherming is kostbaar en daarom is het schild van goud (geel). Het schild in het hart is het wapen van Cornelis Lely, de grondlegger van Flevoland en naar wie de stad vernoemd is. Het Openbaar Lichaam Zuidelijke IJsselmeerpolders wilde eerst dit wapen overnemen als gemeentewapen voor Lelystad, maar dat mag niet. Een familiewapen mag niet hetzelfde zijn als een stadswapen, je mag het wel integreren. Het tweede idee was om er een sprekend wapen van maken, een wapen waarin de naam van de stad tot uitdrukking komt. Men wilde een lelie en een stad af beelden. Maar er was geen herkenbare oude stad, daarom is er uiteindelijk gekozen voor het huidige wapen waarvan het wapenschild gedekt is met een gravenkroon, een gouden met edelstenen bezette band met daarop drie fleurons waartussen twee parels. Het wapenschild wordt geflankeerd door heralsidche zeeleeuwen, half leeuw, half vis, zij geven weer dat het land eerst water was. Schildhouders bij een gemeentewapen zijn uniek in Nederland. Dronten was de eerste gemeente in Flevoland die een wapen met schildhouders kreeg, maar dat gebeurde niet zonder slag of stoot. De Hoge Raad van Adel weigerde een positief advies uit te brengen aan de minister van Binnenlandse Zaken, die deze officiële adviseur niet wilde passeren. Normaliter worden schildhouders alleen verleend als er een historische motivatie voor is. Dit was in dit geval niet zo. Maar de gemeente Dronten hield het been stijf. Er werden pleidooien gehouden, Wieringermeer had immers ook een wapen met schildhouders. Omdat de Hoge Raad van Adel niet van haar standpunt wilde afwijken ging de gemeente in beroep bij de Raad van State. Deze beschikte uiteindelijk in het voordeel van Dronten en de schildhouders werden verleend. Na deze uitspraak kregen alle door Bontekoe ontworpen gemeentewapens in Flevoland schilddragers die symboliseren dat het veroverde gebied ooit tot de zee behoorde. Kijk hier voor meer informatie over het gemeentewapen.

Bij raadsbesluit van 10 december 1981 werd de gemeentevlag van Lelystad officieel erkend. De vlag, werd tijdens de nieuwjaarsbijeenkomst van 1982 officieel gepresenteerd. Tegen de vlag rees veel verzet. De politieke partijen CPN, PSP en PPR vroegen het college van B en W stappen te ondernemen, om de smet op de gemeentevlag van Lelystad ongedaan te maken. De vlag was ontworpen door de voorzitter van de Stichting voor Banistiek en Heraldiek in Muiderberg, Klaas Sierksma (1918-2007), die een omstreden oorlogsverleden had. Bovendien zou de vlag gelijkenis vertonen met een hakenkruis. De meerderheid van B en W vond echter dat de zaak relativerend moest worden bezien, gezien het tijdsverloop na de oorlog. Een meerderheid van de gemeenteraad steunde in juli 1982 het meerderheidsstandpunt van het college om de vlag niet te wijzigen. Lelystad behield de destijds omstreden gemeentevlag. 

De vlag is geel met kobaltblauw. Links van het midden staat een blauwe zeshoek met daarin een afbeelding van lelie. Het geel staat symbool voor de dijken en het blauw voor het water. De fleur de lis verwijst naar Cornelis Lely. De blauwe zeshoek rondom de lelie staat voor de basaltblokken die de dijken van Flevoland vormen. De blauwe vlakken die afbuigen staan voor de letter L, ook een verwijzing naar Lely. De letter L en de lelie komen in veel gemeentevlaggen rond het IJsselmeer voor.

Klik op de foto voor de beschrijving.