Vickers Wellington Mk.X, HF544

Vickers Wellington Mk.X, HF544
Vickers Wellington Mk.X, HF544

Plaats: Dronten

Locatie: Ketelmeer

Maker: Vickers-Armstrongs Ltd.

materiaal: diverse materialen

Jaar: 1943


Beschrijving:

In de nacht van 25 op 26 juni 1943 vertrekt van verschillende bases in Engeland een vloot van 473 geallieerde vliegtuigen met als doel de Nordstern raffinaderijen bij Gelsenkirchen uit te schakelen. Na het bombardement komt de productie van vliegtuigbrandstof, 1000 ton per dag, voor langere tijd stil te liggen. Dertig toestellen gaan tijdens de missie verloren. Van het No. 466 Squadron van de Royal Australian Air Force (RAAF) nemen de toestellen HE156, HF485, HF519, HF544, HF569, HF601, HF602 en MS483 deel aan het bombardement. Op 25 juni stijgt om 23.49 uur de Vickers Wellington Mk.X met serienummer HF544 en rompcode HD-Q op van RAF Leconfield in Yorkshire Engeland. Het toestel is in mei 1943 geleverd door Vickers-Amstrong Ltd. en is voor het eerst op 2 juni ingezet voor een missie naar Lorient. Het is deze nacht de 7e vlucht van het toestel en de Australische en Engelse bemanning bestaat uit piloot F/S Andrew Basil Reginald Airy, bommenrichter Sgt. George Charles Green, navigator F/O William Eric Riley, radio operator Sgt. Thomas Martin Atkinson en boordschutter Sgt. George Ronald Johnson.
 
De Wellington HF544 passeerde de Nederlandse kust ter hoogte van Bergen. Om 01.11 uur wordt de bommenwerper door de Duitse nachtjagerpiloot Maj. Helmut Lent van 4./NJG1 nabij Urk aangevallen. Lent is gestationeerd op vliegveld Leeuwarden en het is zijn 71e overwinning in een luchtgevecht. De Wellington wordt geraakt en stort brandend neer in het IJsselmeer. De gehele bemanning komt bij de crash om. Het lichaam van de 25-jarige William Riley spoelt op 5 juli 1943 aan bij Urk en wordt op 7 juli op de Nieuwe Oosterbegraafplaats in Amsterdam begraven. De overige bemanningsleden worden vermist. Hun namen staan bijgeschreven op the Memorial to the Missing, Runnymede in Surrey (Engeland). 
 
Diezelfde nacht wordt om 01.06 uur de Lancaster W4367, om 02.01 de Halifax HR731 en omstreeks 02.25 uur de Short Stirling BK768 door een nachtjager uit de lucht geschoten. Alle toestellen storten in het IJsselmeer, een tiental kilometers van de crashlocatie van de Wellington HF544.  Negen RAF sergeants, één RAF Pilot Officer en één RAAF Warrant Officer (F/Sgt.) worden vermist. Op 7 juli worden 15 geallieerde vliegers op de Nieuwe Oosterbegraafplaats begraven waarvan 14 in en om het IJsselmeer zijn geborgen. Op Urk worden 7 lichamen geborgen waarvan 5 niet geïdentificeerd kunnen worden. Zij zijn als 'Unknown Soldier' op de Nieuwe Oosterbegraafplaats ter aarde besteld. Het is heel aannemelijk dat zich hieronder vermiste bemanningsleden van de HF544 bevinden. Bron: zzairwar.nl
 
Lange tijd wordt gedacht dat het toestel nabij Urk in het IJsselmeer is gestort. Bij baggerwerkzaamheden in het Ketelmeer in 2011 worden wrakresten van vermoedelijk een tweemotorige middelzware Wellington bommenwerper gevonden. Na onderzoek in de archieven en aan de hand van specifieke kenmerken zoals afwerp- en boordmunitie kan worden opgemaakt dat het gaat om de Wellington HF544 die op de heenweg naar het doel in Gelsenkirchen is neergestort. Het vermoeden bestaat dat de bommenlast, of een gedeelte daarvan, nog aan boord is. Verder wordt niet uitgesloten dat één of meer bemanningsleden nog op de wraklocatie worden aangetroffen. De berging gaat ruim € 450.000,- kosten. De gemeente Dronten draagt hiervan ruim € 130.000,- bij, het Rijk neemt de overige € 300.000,- voor zijn rekening. 
 
De bergingsoperatie, die uitgevoerd is door Heijmans i.s.m. De Vries & van de Wiel, is op 16 mei 2014 afgerond met het laten ontploffen van zo'n 100 explosieven die aan boord van de Wellington lagen. Tijdens de berging is een ponton in het water geplaatst met een kraan en een zeefinstallatie om munitie en menselijke resten op te vangen en te scheiden. Met een gps-gestuurde kraan is, binnen een gebied van 50x50 meter, de bodem van het Ketelmeer afgezocht naar delen van de in 1943 gecrashte bommenwerper. De berging is uitgevoerd onder leiding van majoor Arie Kappert, Stafofficier Vliegtuigberging bij de Bergingsdienst van de Koninklijke Luchtmacht. Volgens Kappert zijn de motoren niet gevonden en zal waarschijnlijk nooit voor 100 procent duidelijk worden of het om de Wellington HF544 gaat. Bij de bergingsoperatie zijn geen stoffelijke resten van bemanningsleden aangetroffen. 
 
De Wellington was gebouwd volgens de 'geodetische' constructiewijze, een aluminium geraamte van aaneengesloten driehoekjes waar overheen speciaal bewerkt linnen gespannen was. Het metalen raamwerk zorgde voor een stevige constructie, maar de Wellington en zijn voorloper de Wellesley bleven de enige vliegtuigen die op deze manier werden gebouwd. Tussen de opgeviste brokstukken werden o.a. delen van de geometrische constructie gevonden. Op een kaart van Rijkswaterstaat uit 1966 staat op dezelfde plek waar in 2014 vliegtuigresten van een Wellington zijn geborgen al een vliegtuigberging aangegeven. Dat kan een reden zijn waarom tijdens de laatate berging alleen fragmenten van een Wellington zijn aangetroffen. 

In 2021 is aan de Ketelmeerdijk (bij de loswal) door de Stichting 4 mei herdenkingen Dronten een herdenkingspaal geplaatst. Hier kunt u de tekst op het informatiebordje lezen.