Kiepsteiger Ramspol

Plaats: Ens

Locatie: Zwartemeerdijk, kavel NP105

Maker: Fr.-Gr. Coöp. Suikerfabriek

materiaal: beton

Jaar: 1951

Beschrijving:

In 1950 werd een onderhandse overeenkomst met aannemingsmaatschappij v/h J.M. Strijland uit Uithoorn afgesloten voor het bouwen van een 60 m lange loswal bij Ramspol langs het Ramsdiep, in verband met de door particulieren voorgenomen bouw van een laadsteiger. In de eerste helft van 1950 kreeg de Coöperatieve Suikerbietentelersvereniging 'Bèta', te Emmeloord van de Directie Wieringermeer toestemming om op kavel NP105, nabij Ramspol, een weegbrug en wachthuisje te bouwen, die op 27 juli in gebruik werd genomen. De Noordoostpolder is ontworpen in een tijd dat Nederland nog nauwelijks auto's kenden en al helemaal geen tractoren. De suikerbieten werden in de beginperiode met paard en wagen naar de loswal gebracht. Tussen 1948 en 1952 kwamen dankzij de Marshallhulp de eerste tractoren naar de Noordoostpolder. Veel West-Europese landen ontvingen Amerikaanse steun uit het zogenaamde Marshallplan, dat officieel het European Recovery Program (ERP) heette. Het Marshallplan was een soort Amerikaanse ontwikkelingshulp voor landen die in de Tweede Wereldoorlog ernstig hadden geleden. De hulp was gebaseerd op een plan dat genoemd werd naar de bedenker ervan, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken George Marshall (1880-1959). De mechanisatie van de landbouw verliep na de komst van de tractoren in een hoog tempo. De suikerbieten werden steeds vaker vanaf de akker met trekkercombinatie of vrachtwagen naar de loswal gebracht.

In de eerste helft van 1951 werden vergunningen verleend voor het bouwen van laadsteigers nabij Ramspol, Emmeloord (Kade), Marknesse en Kraggenburg aan de Friesch-Groningsche Coöp Suikerfabriek te Groningen. Bron: Driemaandelijks bericht betreffende de Zuiderzeewerken. De laadsteiger bij Ramspol is een op een oprit gelijkende betonnen constructie met ijzeren hek die een eind boven en buiten de kade uitsteekt. De trekkercombinatie of vrachtauto stak achteruit de laadbrug op en kiepte de goederen rechtstreeks in het ruim van het eronder aangemeerde binnenschip, vandaar dat de steiger in de scheepvaart kiepssteiger genoemd wordt. Bij Ramspol en Schokkerhaven konden grote binnenvaartschepen geladen worden. Dat was in de polder niet mogelijk omdat in de sluizen slechts schepen van 300 ton (Urk 400 ton) geschut konden worden. In de loop der jaren werden steeds minder bieten per schip de Noordoostpolder uitgevoerd. Vanwege de groeiende aanvoer werd de capaciteit van de Rüpo installatie bij Schokkerhaven langzamerhand onvoldoende. Daarom nam de Suiker Unie in oktober 1969 bij Lemmer een nieuwe Rüpo in gebruik. De Rüpo bestond uit een stalen overspanning met een uit een stalen buis bestaande beweegbare arm. Nadat de vrachtauto onder de overspanning gereden was liet de machinist, die het apparaat bediende, een vierkante stalen buis zakken die met scherpe randen hydraulisch door de bietenvracht gedrukt werd. Als de buis het monster genomen had werd de onderkant gesloten, de buis opgetrokken en naar de zijkant van het apparaat gedirigeerd naar een trechter waarboven de buis zijn inhoud losliet die in een plastic zak belandde. Het monster ging vervolgens naar het tarreerlokaal. Vanaf 1973 werden de loskades in de polder gesloten. In 1977 deelde de directie van de Groninger Suiker Unie mee dat het bietenvervoer per schip afgeschaft zou worden. Vanaf 1978 werden alle suikerbieten rechtstreeks per vrachtauto van het erf naar de fabriek gebracht waardoor de kiepsteiger zijn functie verloor. Tijdens de overgangsperiode brachten de boeren met trekkers en kleine kiepers nog bieten naar de grote losplaatsen aan de Zuiderkade in Emmeloord, de haven in Lemmer, Schokkerhaven en Ramspol. Bron: Friese Koerier.

De loswal ligt in de zuidelijke ringdijk en maakt onderdeel uit van de primaire waterkering. De steiger op de loswal is nog één van de vier overgebleven kiepsteigers die ten behoeve van de overslag van bulkgoederen zoals suikerbieten, graan en aardappels gebouwd zijn. Ook in Emmeloord, Kraggenburg en Marknesse zijn nog kiepsteigers te vinden. In Creil, Rutten, Luttelgeest en aan de Zuiderkade in Emmeloord hebben eveneens kiepsteigers gestaan maar die zijn in de loop der jaren allemaal verdwenen. De kiepsteiger Ramspol maakt onderdeel uit van de geschiedenis van de Noordoostpolder en houdt een stukje historie levend. Een laadsteiger of kiepsteiger wordt in de Noordoostpolder aangeduid als bietenbrug en dat terwijl de uitdrukking 'de bietenbrug op gaan' niet veel goeds betekent; je raakt in de problemen.

In maart 2022 heeft de gemeente Noordoostpolder bij de kiepsteiger Ramspol een doorkijkpaneel geplaatst. Doorkijkpaneel 'Bietenbrug' maakt door middel van een tekening op de glasplaat aanschouwelijk hoe tijdens de bietencampagne de suikerbieten in de begintijd van de Noordoostpolder door een vrachtwagen in het schip gekiept werden. Met het plaatsen van het paneel wil de gemeente Noordoostpolder een bijdrage leveren aan het vertellen van het verhaal van het watererfgoed.