Weegbrug en Weeghuisje

Plaats: Luttelgeest

Locatie: Kamplaan

Maker: Fr.-Gr. Coöp. Suikerfabriek

materiaal: Baksteen

Jaar: 1951

Beschrijving:

De Noordoostpolder werd gepland en ingericht als landbouwgebied. Aan de buitenrand van ieder dorp werd bij de nabijgelegen vaart een ‘industrieterrein’ met loswal aangelegd. In de gehele Noordoostpolder was goederenvervoer over water mogelijk. De drie hoofdvaarten van de Noordoostpolder, de Urker-, Lemster- en Zwolse vaart, en de zijtakken naar de dorpen waren geschikt voor grotere schepen.

In Luttelgeest werd tussen de Kamplaan en de Luttergeestervaart een bescheiden bedrijventerrein ingericht. In de eerste helft van 1951 werd aan de Friesch-Groningsche Coöp. Suikerfabriek te Groningen een vergunning verleend voor het bouwen van een weegbrug in Bant, Rutten en aan de Kamplaan in Luttelgeest. Een weegbrug is een inrichting waarmee het gewicht van de lading van voertuigen kan worden bepaald. De weegbrug bestaat uit een houten oprijvloer, gevat in een stalen frame. Deze 15-tons weegbrug werkt volgens het basculesysteem. In de grond bevindt zich een “loshangend” platform waarop men een wagen kan plaatsen. Het gewicht op het weegdek wordt via een hefboommechanisme overgebracht naar de weeginrichting in het bakstenen bedieningsgebouwtje. Door het verschuiven van contragewichten op het bedieningselement kan de weegmeester het gewicht aflezen. Eind jaren 1950 werd de oude weegbrug vervangen door een brug met een weegvermogen van 30-ton (30.000 kg). De weegbrug werd gebruikt om landbouwproducten te wegen. Het weeghuisje staat op een bijna vierkant grondplan, telt één bouwlaag en is opgetrokken in rode en witte baksteen onder plat dak. De vensters en deur hebben wit geschilderde houten kozijnen. De witte bakstenen onder de vensters zijn gemetseld in stapel- of tegelverband, een blokverband van uitsluitend strekken die recht boven elkaar liggen. Omdat bij stapelverband de stenen gestapeld zijn is er extra wapening nodig, omdat er eigenlijk geen 'verband' tussen de stenen is. Met stapelverband wordt optisch de nadruk gelegd op het verticale aspect van het metselwerk.

Tijdens de bietencampagne kwamen de boeren naar de weegbrug om de lading op de wagen achter het paard en later de tractor of kiepauto, te laten wegen. De weegbrug werd 'bemensd' door drie vrouwen, een weegster en twee schrijfsters want destijds werden alle gegevens nog met de hand geregistreerd. Na het wegen gingen de suikerbieten naar de loswal aan de Luttelgeestervaart. Daar lag een schip dat de bieten naar de suikerfabriek vervoerde. In de beginjaren werd gebruik gemaakt van een bietennet, dat onder de bieten op de wagen lag en door een kraan met een evenaar werd opgepakt. Als de kraan boven het ruim was werden twee hoeken van het net losgetrokken en vielen de bieten in het ruim. Vanaf begin jaren 1950 reden de wagens achteruit de kiepsteiger op en kiepten de lading rechtstreeks in het eronder liggende schip. De lege wagen werd vervolgens opnieuw op de weegbrug gewogen. Zo werd voor elke levering het feitelijke gewicht van de bieten bepaald.

Door de toenemende mechanisering en schaalvergroting werd de weegbrug eind jaren zestig van de 20e eeuw overbodig. In 1973 schakelde de Suiker Unie grotendeels over op de aanvoer van suikerbieten via de weg. Nog maar een kwart van de bieten werd dat jaar per schip vanuit de polder vervoerd. Dit leidde ertoe dat 11 loswallen binnen de Noordoostpolder werden gesloten, waaronder die in Luttelgeest. De heer Busweiler nam de weegbrug in februari 1973 over van de toenmalig eigenaar, de Coöp. Suikerbietentelers Vereniging "Bèta" G.A.. Mevrouw Busweiler heeft nog jaren de weegbrug bediend voor het wegen van andere producten. In 2002 is de weegbrug op initiatief van de Vereniging voor Dorpsbelangen Luttelgeest gerestaureerd. De aanleiding voor deze opknapbeurt was de dreigende sloop van de in verval geraakte weegbrug. In september 2001 werd bekend dat de gemeente het plan had opgevat de eigenaar de heer Busweiler te verplichten tot het slopen en afvoeren van de weegbrug met bedieningshuisje. Leden van Dorpsbelang Luttelgeest vonden het jammer dat zo’n cultuurhistorisch element zou verdwijnen en daarmee een stukje geschiedenis van het dorp. De restauratie is mede mogelijk gemaakt met een bijdrage van € 5.000,- van het Prins Bernard Cultuurfonds Flevoland.

Hier kunt u de film 'Bietencampagne jaren 60 in de Noordoostpolder' bekijken waar vanaf 2.31 beelden uit Luttelgeest te zien zijn..