Lichtopstand Leemvaart

Plaats: Kraggenburg

Locatie: Kraggenburgerweg

Maker: Loodswezen

materiaal: metaal

Jaar: 1994

Beschrijving:

Op de kop van de Leemvaart staat een rood-witte lichtopstand. In 1993 spoorde de Carnavalsvereniging de Zotte Leeuwkes het baken op en plaatste het tijdens carnaval 1994 op de dijk en draaide er een lamp in. Opeens had Kraggenburg weer een lichtopstand, die men in Kraggenburg graag een vaste plek wilde geven. In oktober 1994 kreeg de vereniging Dorpsbelang Kraggenburg van de gemeente Noordoostpolder toestemming om het baken langs de Kraggenburgerweg, vlakbij de Leemvaart te plaatsen. Na een grondige opknapbeurt heeft de lichtopstand samen met een origineel 'weteringbruggetje' een plaatsje gekregen op de kop van de haven. Vrijwilligers knapte het lichtbaken op, schilderde het rood-wit en bouwde een dijkje van basaltstenen. De vereniging Dorpsbelang Kraggenburg wil met de lichtopstand de vluchthaven Oud-Kraggenburg herdenken, het voormalige eiland dat alleen een lichtwachterswoning telde. Het lichtbaken moet ook verwijzen naar de watersportvoorzieningen die het dorp rijk is. 

De lichtopstand stond vroeger op de Zwartemeerdijk. De paal diende als een hulpmiddel bij het navigeren door de scheepvaart op het Zwarte Meer, een randmeer dat ontstaan is bij de aanleg van de dijken van de Noordoostpolder. De ongeveer 6 m. hoge metalen lichtopstand is van het type 'gasfles op pootjes', dat na de Tweede Wereldoorlog op veel locaties langs de Nederlandse vaarwegen geplaatst werd. Gaslichtbakens konden maandenlang zonder toezicht branden, maar moesten op een gegeven moment wel weer van een nieuwe gasvoorraad voorzien worden. De betonning van het IJsselmeer was tot omstreeks 1980 onder het beheer van het Loodswezen in Den Helder en ging daarna over naar Rijkswaterstaat in Lelystad. De gasvoorraad in de zuil van de lichtopstand op de Zwartemeerdijk werd door de gasboot uit Enkhuizen, de 'IJselmeer', aangevoerd en bijgevuld. 

Op mijnzuiderzee.nl lezen we hoe dat gebeurde. "Tot 1972 werd dit vullen op een vrij primitieve manier gedaan. Op de boot werden flessen gas met een inhoud van 25 liter geladen. Vervolgens voer het schip naar de lichtopstand. Tijdens de tocht werd een ketel met water gevuld. Vervolgens werd met een gasbrander een vuurtje onder de ketel gestookt. Hierin werd een gasfles op z’n kop gezet met daaraan een ijzeren buis gekoppeld die buiten de ketel overging in een slang. En dan maar wachten tot de druk hoog genoeg werd in de gasfles en het opstijgende gas via de buis in de slang kwam.[…] Bij de lichtopstand werd de boot met de kop in de wal geparkeerd en moest er een lange slang naar het licht op de wal worden overgebracht en op de lichtopstand aangesloten. Op die manier moesten er een groot aantal flessen verwarmd en overgepompt worden". 

"In 1972 werd er gemoderniseerd. Er kwam een grote tank bij het tonnenmagazijn op de Bierkade van Enkhuizen met een inhoud van 8000 liter. Tegenwoordig is dit ook ondenkbaar midden in een woonwijk. Daarnaast kwam er een mobiele gaswagen met een tank van 1100 liter, die vanuit de grote tank gevuld kon worden. De wagen werd met gas en al de boot op gereden en beschikte over een elektrisch aangedreven pomp. Bij de boeien en de wallichten werd nu het gas via een slang eenvoudig overgepompt". 

Overige bronnen: Leeuwarder Courant 15-10-1994 en vuurtorensinnederland.nl