.

Scheepswrakken

Scheepswrakken

Scheepswrakken in Zuidelijk Flevoland

Van de ongeveer 435 scheepswrakken die in de IJsselmeerpolders werden gevonden zijn veel scheepswrakken direct na de inpoldering, al dan niet na onderzoek, geruimd. Dit geld met name voor de wrakken uit de Noordoostpolder. Van de 435 gevonden wrakken zijn ongeveer 300 wrakken onderzocht en beschreven. Sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw is het beleid meer gericht op het behoud van de schepen. Wrakken die voor de wetenschap interessant zijn, worden als dat mogelijk is in de grond behouden (behoud in situ). Een gevonden scheepswrak wordt altijd genoemd naar de vindplaats. De hoofdletter Z staat voor Zuidelijk Flevoland en de combinatie van hoofdletter en cijfers voor de kavel waar het scheepswrak lag. In tegenstelling tot Noordoostpolder en Oostelijk Flevoland werd de Z in het verleden achter de letter van de sectie geplaatst. Tegenwoordig staat de letter Z, vanwege de uniformiteit, ook voor de letter van de sectie. De ligging van de kavels waarop de scheepswrakken gevonden zijn kunt u hier op deze kavelkaart terug vinden. 

In Zuidelijk Flevoland zijn ca. 78 schepen gevonden. Dat lage aantal heeft alles te maken met het feit dat het gebied van Zuidelijk Flevoland veelal buiten de vaarroutes heeft gelegen. Ook de grote van de landbouwkavels speelt een belangrijke rol. Een grotere kavel betekent dat er minder sloten en vaarten zijn gegraven. Verder zijn er in Zuidelijk Flevoland vanwege de bodemgesteldheid veel minder afwateringsbuizen gelegd. Ook het diepploegen, waarbij tot 2 meter diep geploegd wordt om de grond betere landbouweigenschappen te geven, was minder vaak nodig. Er is dus veel minder grondwerk verricht en dat vertaald zich in de aantallen gevonden schepen. Daarnaast hebben grote delen van de polder een natuurbestemming gekregen. Bron: Archeologie in Almere. Historie onder onze voeten. Op de website van MaSS, waaraan in november 2020 de database van de website Vergane Schepen is toegevoegd, stonden destijds 42 beschrijvingen van scheepswrakken die in Zuidelijk Flevoland zijn gevonden. Op flevolanderfgoed.nl zijn deze wrakken alleen te vinden als er aanvullende informatie verstrekt kan worden. Daarnaast vindt u hier beschrijvingen van scheepswrakken die in 2020 niet in de database van MaSS voorkwamen. In het overzicht bij DANS (Data Archiving and Networked Sevice) staan alle scheepswrakken die sinds de drooglegging in Zuidelijk Flevoland zijn aangetroffen.

In de bodem van Almere zijn tot nu toe ruim 25 scheepswrakken en fragmenten daarvan ontdekt. In december 2003 is een elftal scheepswrakken wettelijk beschermd. De in de vroegere Zuiderzee gezonken schepen liggen allen binnen de grenzen van de gemeente Almere en zijn zo uniek en belangrijk voor de geschiedenis van Nederland dat ze voor de toekomst beschermd en bewaard moeten blijven. Op de locaties is van de wrakken zelf niets te zien. Soms ligt er een bocht in de weg of een bult in het landschap waarin het scheepwrak afgedekt ligt om het te bewaren voor de toekomst. Door het plaatsen van kunstwerken op scheepswraklocaties wil Bureau Archeologie van de gemeente Almere deze unieke archeologie zichtbaar maken. De gemeente Almere en Cultureelcentrum Corrosia schreven een prijsvraag uit waarop tientallen kunstenaars reageerden. Uiteindelijk werden 7 ontwerpen geselecteerd waarvan er 6 zijn uitgevoerd. De kunstwerken geven op herkenbare wijze een vertaling van wat in de ondergrond aanwezig is. In 2011 zijn de 11 scheepswrakken op de monumentenlijst geplaatst. 

Om het grootste scheepskerkhof in het landschap van Flevoland zichtbaar te maken zijn tussen 2006 en 2008 in het kader van het project 'Vergane schepen rusten in mijn koren', kortweg Vergane schepen, zo'n 200 vindplaatsen gemarkeerd door een baken; een blauw-witte paal van drie meter hoog, met een rood scheepje in top. Niet op alle vindplaatsen kon een paal geplaatst worden omdat landeigenaren geen toestemming gaven. Het ontwerp van het scheepje bleek in de loop der jaren niet duurzaam te zijn. De vele dunne delen bewogen in de wind en waren daarom gevoelig voor roestvorming. In 2022-2023 worden de scheepjes door Landschapsbeheer Flevoland vervangen door nieuwe scheepjes die zo ontworpen zijn dat er geen dunne, beweegbare delen aanzitten. De scheepjes zijn in een ring gemonteerd waardoor ze steviger zijn en de verf langer blijft zitten. De oude scheepjes waren rood, het nieuwe oranje. De nieuwe wrakkenpalen zijn, waar mogelijk, voorzien van een QR-code. De Nationale Postcodeloterij betaald € 24.200,- voor de aanschaf van de 200 scheepsmarkeringen. De provincie Flevoland subsidieert de rest van het project dat ervoor moet zorgen dat de Zuiderzeegeschiedenis beter wordt verbeeld. 

Zuidelijk Flevoland is verdeeld in 16 secties, aangegeven met de hoofdletters A-Q. Binnen elke sectie zijn de kavels doorlopend genummerd. Een bepaalde kavel wordt aangeduid met de letter van de sectie en met het betreffende nummer. De hoofdletter Z staat voor Zuidelijk Flevoland en de combinatie van hoofdletter en cijfers voor de kavel waar het scheepswrak gevonden is. De scheepswrakken zijn hieronder gerangschikt op alfabetische volgorde van de vindplaats. Klik op de foto's voor de beschrijving.

 


Object: Kogge ZA32

maker:

jaar: 15e eeuw

Object: Middeleeuwse kerkkap ZA87-I

maker:

jaar: ca. 1400

Object: Modderschouw ZA87-II

maker: Jan Lucasz Roots

jaar: 1664

Object: Zuiderzeeparel / Vrachtschip ZA87-IV

maker: Vincent van Ginneken

jaar: 2009

Object: Tjalk ZA89

maker:

jaar: ca. 1760

Object: zonder titel / Vrachtschip ZA91

maker: Siemen Bolhuis

jaar: 2009

Object: Tjalk ZA97

maker:

jaar: 19e eeuw

Object: zonder titel / Vrachtschip ZA105

maker: Simcha Roodenburg

jaar: 2009

Object: Vrachtschip ZA114

maker:

jaar: ca. 1600

Object: zonder titel / Vrachtschip ZF24

maker: Nout Visser

jaar: 2007

Object: zonder titel / vrachtschip ZK46

maker: Ellen Palsgraaf

jaar: 2009

Object: Visserijoorlog / Watersschip ZK47

maker: Egon Schrama

jaar: 2009

Object: Waterschip ZN74 [I] en ZN74 [II]

maker:

jaar: 16e eeuw

Object: Modderschouw ZM6

maker: Jan Lucasz Root

jaar: 1664

Object: De Drie Gezusters ZQ18

maker:

jaar: 19e eeuw