Stichtingssteen Vuurtoren

Plaats: Urk

Locatie: Wijk 3-80

Maker:

materiaal: Natuursteen

Jaar: 1844 / 1972

Beschrijving:

Urk ligt op een boven de omringende Holocene bodem uitstekende Pleistocene heuvel van keileem, waarvan het hoogste punt 8,30 m boven NAP ligt. Tijdens de regering van koning Willem II werd op 'de bult' onder het bestuur van jhr. Anthonie Cornelis Twent (1771-1852), destijds Admiraal inspecteur-generaal van het loodswezen, op 18 mei 1844 de eerste steen gelegd voor de nieuwe vuurtoren. Het leggen van de 'eerste steen' van een gebouw is een formele handeling die het begin van de bouw symboliseert. De 'eerste steen' is niet de allereerste steen van het fundament. De gedenksteen, ook wel stichtingssteen genoemd, wordt enige tijd later op een goed zichtbare plek ingemetseld en bevat over het algemeen een tekst waarmee wordt aangegeven wanneer en door wie hij gelegd is. De stichtingssteen van de nieuwe vuurtoren werd aan de zeezijde van de ronde toren ingemetseld. Op de steen stond de tekst:

De gevelsteen is bovendien een eerbetoon aan directeur-generaal voor het loodswezen jhr. Twent 1771-1852), de drijvende kracht achter de verbetering van de Hollandse kustverlichting. In 1972 is de oorspronkelijke steen bij een restauratie van de vuurtoren vervangen door een duplicaat die aan de landzijde naast de ingang van de toren is geplaatst. De originele steen is destijds aan de binnenkant van de toren geplaatst om verdere verwering te voorkomen.

De ronde toren was 13,90 m hoog en opgetrokken in baksteen die gecementeerd is, oftewel bestreken met cement. De vuurtoren was voorzien van een olielamp met een door de Zwitser Aimé Argand (1755-1803) uitgevonden holle, cilindervormige pit met capillaire werking en een draailicht geconstrueerd volgens een uitvinding van de Franse ingenieur en fysicus Augustin Jean Fresnel (1788- 1827) uit Parijs. Het licht van de nieuwe vuurtoren werd op 15 november 1845 voor het eerst ontstoken.