Markeringstegel scheepswrakken

Plaats: Urk

Locatie: o.a. in Zeewijk

Maker: gemeente Urk

materiaal: beton

Jaar: 2014

Beschrijving:

Bij de drooglegging van de Noordoostpolder zijn tientallen scheepswrakken te voorschijn gekomen waarvan er 23 in een straal van 5 km rond de oude 19e eeuwse kern van Urk liggen. Deze scheepswrakken getuigen van de periode dat Urk nog een eiland was. Al sinds het ontstaan van de Zuiderzee in de late middeleeuwen is deze een drukbevaren binnenzee. Het eiland Urk was strategisch gelegen aan de scheepvaartroutes, maar de gronden rondom Urk waren berucht bij de scheepvaart. In de onmiddelijke omgeving van het eiland lagen zeer gevaarlijke steen- en zandbanken, zoals de Vormt, de Rotholm en het Urker Hard, waar menig schip op gestrand of gezonken is. Al kort na het droogvallen van de Noordoostpolder in 1942 werden de eerste scheepswrakken aangetroffen. Met name tijdens het in cultuur brengen en ploegen van de voormalige zeebodem werden veel wrakken ontdekt. Over de wrakken zelf is weinig bekend aangezien velen zijn opgegraven in de beginjaren van de Noordoostpolder toen er van systematisch onderzoek nog geen sprake was en de meeste wrakken zonder nauwkeurige documentatie direct uit de oude zeebodem zijn verwijderd. Bron: Sloop de dijken laat de zee terugkeren,

Ook bij de bouw van nieuwe woonwijken op de drooggevallen poldergrond kwamen af en toe scheepswrakken te voorschijn. In de nieuwbouwwijk Urkerhard, naast een weg bij het bejaardentehuis Talma Haven, heeft het Nederlands Instituut voor Scheeps- en onderwater Archeologie (NISA) in oktober 1997 onderzoek gedaan, na melding van scheepshout. De onderzoekers troffen een deel van een vlak van een schip aan. Het vlak bleek karveel gebouwd en had een lengte van 6,80 m. Na onderzoek is het naar de werkplaatsen van het toenmalige Museum voor Scheepsarcheologie in Ketelhaven vervoerd voor nader onderzoek waaronder een dendrochronologisch onderzoek. De onderzoeksresultaten zijn helaas niet bekend. Na het onderzoek is het scheepshout afgevoerd. Bron: Opgravingsdocumentatie scheepswrak Urk (wrak Urk). Op elk van de kavels ND103, ND104 en ND105 ten noorden van het voormalig eiland, ligt een scheepswrak. De kavels hebben tegenwoordig een functie als sportvelden. Ook in de Zeewijk, die vanaf 2008 aan de westkant van Urk verrees, zijn twee scheepswrakken aangetroffen. 

In 2014 werd op Urk herdacht dat het 75 jaar geleden was dat er een einde kwam aan de eilandstatus. Ter herinnering aan de schepen die in het eilandverleden nabij Urk zijn vergaan, zijn dat jaar de vindplaatsen van scheepswrakken gemarkeerd met een speciale stoeptegel met een rode afbeelding van een zinkend schip. Op 24 oktober werd aan de Beug in de Zeewijk een wrakkenmonument onthuld. Bij dit monument is een kaart te raadplegen waarop alle 12 tot dan toe bekende scheepswrakken in de gemeente zijn aangegeven. In 2015 werd tijdens de bouw van de Harmpje Visserschool aan de Clausstraat in Oranjewijk het 13e scheepswrak gevonden. De school besteedde in het schooljaar 2017-2018 aandacht aan het thema scheepswrakken. Als afsluiting van het project heeft wethouder Freek Brouwer op 15 maart 2018 samen met twee leerlingen op het schoolplein een markeringstegel gelegd. Het wrak ligt nog steeds onder het schoolplein. Sinds 2006 moeten waardevolle archeologische vondsten volgens de wet op de archeologische monumentenzorg op de vindplaats, in de bodem, behouden worden. Dit noemen we: behoud in situ. De betonnen markeringstegel maakt de geschiedenis van het voormalig eiland Urk zichtbaar op een plek waar dagelijks kinderen spelen.