Gemaal Leeghwater

Plaats: Almere

Locatie: Leeghwaterpad/Leeghwaterplas

Maker: RIJP

materiaal: beton, staal

Jaar: 1981

Beschrijving:

Toen de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders zand nodig had voor de bruggen over de Hoge en de Lage Vaart, ontstond een zuigerput die de Leeghwaterplas genoemd werd. De naam is ontleend aan Jan Adriaansz. Leeghwater, een Nederlandse molenmaker en waterbouwkundige die leefde van 1575 tot 1650. De Leeghwaterplas werd in 1973 vormgegeven door landschapsarchitect Jan Wouter Bruggenkamp. Hij maakte een ontwerp met lange oevers en niet te grote dieptes waardoor een gezond onderwatermilieu ontstond. Dit groenblauwe element was zo succesvol dat het later geïntegreerd werd in het stedenbouwkundig ontwerp van Almere Stad. Het water in de plas functioneert als bergboezem, oftewel waterberging, voor de afwatering van Almere Stad. Het water van de plas ligt, net als het water in Almere Stad, op -5,50 m NAP. Het waterpeil van de Hoge vaart, waar Almere op uitwatert, is -5,20 meter NAP.

Almere ligt zo'n 30 cm lager dan de omringende polder. De stad vormt een zogeheten onderbemalingsgebied, wat wil zeggen dat het water via gemalen moet worden weggepompt naar de hoger gelegen Hoge Vaart. Daarom heeft Almere een eigen bemalingssysteem. In 1981 werd tussen de Leeghwaterplas en de Hoge Vaart een elektrisch vijzelgemaal gebouwd dat dienst doet als ondergemaal. Gemaal Leeghwater zorgt voor het juiste waterpeil in Almere, dat 0,30 m lager ligt dan het niveau dat door de hoofdgemalen De Blocq van Kuffeler bij Almere, Colijn bij Ketelhaven en Lovink bij Harderhaven wordt gerealiseerd. Gemaal Leeghwater pompt het wateroverschot van Almere Stad door een enorme schroef naar de hoger gelegen Hoge Vaart. Het gemaal beschikt over 1 pomp met een afvoercapaciteit van 3 m³ per minuut bij een opvoerhoogte van 0,44 m.

In 1987 werd ten behoeve van de recreatievaart naast gemaal Leeghwater een schutsluis gebouwd. De sluiskolk heeft een lengte van 20 m en een breedte van 4 m. Aanvankelijk was het een zelfbedieningssluis, maar in 2017-2019 werd de Leeghwatersluis gerenoveerd en werd er een bedieningsgebouw gebouwd. De sluis kreeg kunststof deuren van duurzaam materiaal, die onderhoudsvrij zijn. Op het dak van het bedieningsgebouw zijn zonnepanelen geplaatst die de sluis van energie voorzien. Door middel van een brug over de sluis zijn de wijk Waterwijk en het Bos der Onverzettelijken met elkaar verbonden.

In het kader van 'de taakoverdracht stedelijk gebied' is het eigendom, beheer en onderhoud van gemaal Leeghwater in het voorjaar van 2010 door de gemeente Almere overgedragen aan Waterschap Zuiderzeeland.