Windwijzer Protestants kerkcentrum

Plaats: Kraggenburg

Locatie: Voorstraat 21

Maker: Albert van Dijk?

materiaal: koper

Jaar: 1954

Beschrijving:

In Kraggenburg werd in 1954 een Hervormde Kerk gebouwd die tegenwoordig dienst doet als Protestants kerkcentrum. Op de nok van het kerkgebouw staat een open lantaarn die bekroond wordt door een 2,50 m grote, met koper beslagen, bol die een gewicht van bijna 1000 kg heeft. Het kunstig stuk handwerk is vervaardigd door koperslager Albert van Dijk (1915-1984) uit Steenwijk. Bovenop de bol staat een windwijzer. Deze is waarschijnlijk ook door Van Dijk gemaakt. omdat bol en windwijzer één geheel vormen. De windwijzer op het torentje bestaat uit een pijl die vrij beweegbaar is om een verticale as, de staf of standerd genaamd. De driehoekige achterkant van de pijl heeft een groter oppervlak, waardoor dat deel met de wind meedraait net zolang tot het zich parallel aan de windrichting bevindt. De pijl zelf wijst daardoor in de richting waar de wind vandaan komt. In het grote gesloten vlak is een Grieks kruis uitgezaagd, een kruis waarvan de armen elkaar precies in het midden kruisen, zodat alle vier armen van gelijke lengte zijn. Het Grieks kruis staat voor de Griekse letter Χ (chi), de eerste letter van het woord Christus (ΧΡΙΣΤΟΣ). Het kruis verwijst naar Pasen: het lijden, het sterven en de opstanding van Jezus. Ook in het grondplan van het kerkgebouw is het Grieks kruis terug te vinden.

Een windwijzer is in principe altijd asymmetrisch. Om te zorgen dat de wijzer hierdoor niet eenzijdig uitschuurt wordt een goede windwijzer uitgebalanceerd. Tegenover het grote en van zichzelf zwaardere deel is een tegengewicht aangebracht. Ook het openwerken van het, van de wind afgekeerde deel kan de balans verbeteren.

De pijl als windvaan is ontwikkeld uit het op de torenspits geplaatste kruis, dat ook na de Reformatie gehandhaafd bleef. In de 18e eeuw is in veel gevallen de dwarsbalk van het kruis van een naar het noorden wijzende punt voorzien. Vervolgens zijn in de 19e eeuw veel pijlen draaibaar gemaakt en zo tot windwijzer getransformeerd. Bron: windwijzers op Groninger torens en kerken deel I