Carillon De Lichtboog

Plaats: Almere Stad

Locatie: Klokkeluiderstraat

Maker: André Lehr

materiaal: brons, staal, eikenhout

Jaar: 1985

Beschrijving:

Aan de Klokkeluiderstraat in Almere Stad werd op 23 december 1984 het kerkcentrum De Lichtboog in gebruik genomen. De klokkentoren is bekostigd door de overheid en eigendom van de gemeente. In 1985 werd in de toren een carillon geplaatst. De tekst "Eijsbouts Astensis me fecit ANNO MCMLXXXV" vlakbij de schouder van alle klokken verwijst naar de klokkengieter en het jaar 1985. De beiaard bestond uit 47 klokken in vier octaven chromatisch zonder de twee laagste chromatische tonen in het laagste octaaf. De twee grootste klokken zijn tevens luidklokken en wegen respectievelijk 450 en 340 kg. Op de basisklok c' (= a') ontstond de reeks c' - d' - chromatisch - d5. Chromatisch wil zeggen, in halve tonen. Een klok wordt altijd te hoog van toon gegoten. De juiste toon wordt gevonden door aan de binnenzijde iets van het brons weg te slijpen. Via een stokkenklavier, dat onder de klokken boven in de torenkolom is opgesteld, worden de klepels tegen de binnenwand van de klokken getrokken. Omdat de klokken in rijen zijn opgesteld is de verbinding tussen toets en klepel als tuimelas uitgevoerd. Via de kanteling van de tuimelas wordt de verticale beweging van de klavierdraad omgezet in een horizontale van de klepel. Door de zogenoemde gesloten toren klinkt de beiaard niet alleen warm en zangrijk, maar wordt het instrument ook tegen nadelige weersinvloeden beschermd.

In de loop der jaren is het carillon uitgebreid. In 2009 is de beiaard gereviseerd en telt sindsdien 50 klokken. Twee nieuwe klokjes werden op 31 oktober 2009, in aanwezigheid van de Beiaardkring Almere en de stadsbeiaardier, gegoten bij de fa. Eijsenbout in Asten, die ook de revisie uitvoerde. Op 13 december 2009 liet wethouder cultuur, Arno Visser, de twee klokken klinken door op het nieuwe klavier twee toetsen aan te slaan. Daarna werd het carillon met een bespeling door beiaardier Frits Reynaert officieel in gebruik genomen. Met 50 klokken behoort het carillon nu, samen met het carillon in De Goede Rede in Almere Haven en De Open Haven in Zeewolde, in aantal klokken tot de drie grootste carillons in Flevoland. Het totaal gewicht is 2700 kg. Dat is aanmerkelijk lichter dan het carillon dat in de toren in Almere Haven hangt en 5000 kg weegt. Doordat het gewicht van het carillon in De Lichtboog lichter is heeft het een hogere klank. Het klokkenspel klinkt een grote terts hoger dan dat van Almere Haven. Het carillon wordt alleen met de hand bespeeld door de beiaardiers en klinkt verder alleen op het hele uur. De beiaardiers spelen op woensdag van 13.00 tot 14.00 uur en op zaterdag van 11.00 tot 12.00 uur. 

Kijk hier voor meer informatie over het carillon in De Lichtboog.

Beiaardiers

In 1981 werd Frits Reynaert tot stadsbeiaard benoemt. Reynaert heeft orgel gestudeerd aan het Sweelink Conservatorium in Amsterdam. In 1977 startte hij een beiaardstudie aan de opleiding aan de Nederlandse Beiaardschool in Amersfoort, waar hij in 1985 het diploma Uitvoerend Musicus Beiaard behaalde. Na twee succesvolle audities werd Reynaert in 1980 benoemd tot stadsbeiaardier van Enkhuizen en in 1981 tot stadsbeiaardier van Almere. Vanaf 1989 bespeelt Reynaerts het carillon in Dronten. Op 26 juli 2012 werd hij door burgemeester en wethouders officieel benoemd tot Stadsbeiaard van Dronten. Van 1994 tot 2016 was hij actief voor de Nederlandse Klokkenspel Vereniging (NKV), de laatste 7 jaar als bestuurslid. In 2016 beëindigde Frits Reynaert na 35 jaar zijn werkzaamheden in Almere. Vandaag de dag is hij beiaardier in Enkhuizen, Hoorn, Edam, Dronten en in het Paleis op de Dam in Amsterdam. 

In januari 2009 werd Gerda Peters door de gemeente Almere benoemd tot stadsbeiaardier. Peters, geboren en getogen in het centrum van Haarlem, zijn beiaard- en orgelklanken met de paplepel ingegoten. Zij studeerde aan het Sweelinck Conservatorium in Amsterdam orgel- en kerkmuziek. Behalve het staatsexamen piano behaalde ze haar Master of Music in Carillon aan de Nederlandse Beiaardschool (NBS) in Amersfoort (faculteit muziek van de Hogeschool voor de Kunsten te Utrecht). Gerda Peters is naast stadsbeiaardier van Almere ook stadsbeiaard van Beverwijk en Voorburg. Zij vervangt regelmatig collega-beiaardiers en geeft door heel Nederland en in het buitenland concerten.

Na de pensionering van Frits Reynaerts werd Bauke Reitsma uit Amersfoort in januari  2016 benoemd tot tweede stadsbeiaardier van Almere. Bauke Reitsma is tevens beiaardier in Baarn en Weesp. Naast reguliere (markt)bespelingen geeft Reitsma concerten in binnen- en buitenland. Reitsma volgde zijn beiaardiersopleiding aan de Nederlandse Beiaardschool in Amersfoort. Hij werkt ook als organist van het Gemengd Koor in de H. Nicolaaskerk in Eemnes en is vaste organist van de Algemene Begraafplaatsen van Utrecht. Samen met Gerda Peters bespeelt hij wekelijks de carillons in Almere.

Ontwerper

André Lehr werd op 9 november 1929 in Utrecht geboren. Hij was een kleinzoon van Andries Oomes (1872-1952), stadsbeiaardier van Kampen. Na het het behalen van zijn HBS diploma in 1948 ging hij aan de Universiteit in Utrecht natuurkunde studeren. Kort daarop solliciteerde hij naar de functie van aankomend campanoloog bij Klokkengieterij Eijsbouts in Asten. Uit een groot aantal sollicitanten werd hij aangenomen en trad op 1 januari 1949 in dienst in de functie van klokkenstemmer op de nieuwe afdeling van de klokkengieterij. De fa. Eijsbouts was in 1947 met klokkengieten begonnen omdat de regering na de Tweede Wereldoorlog verbood om deviezen te besteden aan import van klokken. Er was destijds veel vraag naar klokken omdat de Duitsers in de oorlog meer dan de helft van de klokken in Nederland had laten omsmelten. Koper en tin was nodig voor de Duitse oorlogsindustrie. Toen André Lehr net bij Eijsbouts in dienst was, viel hij midden in een heftige richtingenstrijd over de klank. De oude garde vond dat het klokkenspel een beetje onzuiver moest klinken. Sinds de jaren 1970 is iedereen het erover eens dat een beiaard zuiver van toon moet zijn. Na het overlijden van Max Eijsbouts in 1976 kwam de leiding van Klokkengieterij Eijsbouts in handen van Lehr. Op 30 juni 1991 ging hij met pensioen.

Lehr schreef veel standaardwerken over de campanologie, de leer en kennis van beiaard- en luidklokken. Hij heeft niet alleen een belangrijke bijdrage geleverd aan de beiaardkunde, maar is tevens grondlegger geweest van het Nationaal Beiaard Museum in Asten, waar zich een unieke collectie klokken(spelen) uit de gehele wereld bevindt. Lehr heeft ook aan de basis gestaan van het bouwen van figuurspelen en astronomische uurwerken. 

André Lehr overleed op 27 maart 2007 in Asten, 77 jaar oud.