« Vorige : Aa-A : Ba-Bor : Bou-Co : Cu-Expressie : Expressio-Geometrie : Geometris-Half : Hall-Kl : Ko-Mar : Mas-Non-figura : Non-figura-Pl : Po-R : Sa-Spe : Spi-Ter : Tex-Vorm : Vormc-Z : Volgende »
- sabel
- De kleuren in de heraldiek (wapenkunde) hebben een andere naam dan in het dagelijks leven. De kleur zwart wordt sabel genoemd.
- scheg
- Een scheg is het onderste deel van de achtersteven dat onder het langzaam oplopende vlak uitsteekt.
- schets
- Schilders, beeldhouwers, ontwerpers, architecten en vormgevers beginnen allemaal met schetsen. Door te schetsen maak je je plannen en ideeën zichtbaar en kun je ze ook verbeteren en ontwikkelen. Een schets kan een tekening zijn, maar ook in klei of in was.
- Schieringers en Vetkopers
- Schieringers en Vetkopers is de naam die gegeven wordt aan twisten in Friesland en Groningen in de late middeleeuwen. De namen Schieringers en Vetkopers komen waarschijnlijk oorspronkelijk van een geschil tussen cisterciënzers en norbertijnen. De kloosters van die ordes hadden in het toenmalige Friesland een grote invloed.<
- schilddak
- Een schilddak is een dak dat uit vier schuine vlakken (schilden) bestaat, twee trapeziumvormige dakvlakken aan de lange zijde en twee driehoekige dakschilden aan de kopse kanten.
- schokbeton
- Schokbeton is een betonsoort waarvoor een hoogwaardig betonverdichtingsprocedé is gebruikt. Daarbij werd het beton in de vorm vóór het harden blootgesteld aan schokken, waardoor het zeer compact is. Dit levert meer dan anderhalf keer de sterkte van gewoon beton op. De oprichters van de firma Schokbeton in Zwijndrecht, Gerrit Lieve (1888-1944) en Matthijs Elias Leeuwrik (1900-1980), hebben deze methode van betonverdichting uitgevonden en daar in 1935 octrooi op verkregen. In de meer algemene zin is het ook de term die werd gebruikt voor betonnen onderdelen die voor de Noordoostpolder werden vervaardigd door de fabriek van N.V. Schokbeton die zich in 1947 in Kampen had gevestigd. Het monteren van de schokbetonnen schuren werd uitgevoerd door haar dochteronderneming de N.V. Altro. De fabriek in Kampen werd in 1983 overgenomen door Erica Beton B.V.
- schotbalk
- Een schotbalk is een gewone balk die wordt gebruikt in een schotbalksluis. In geval van calamiteiten moet in de sluis een tijdelijke dam opgeworpen worden. De balken worden in twee tegenover elkaar gelegen sleuven op elkaar gestapeld. Het met balken gevormde schot vormt een tijdelijke dijk.
- schuren
- Schuren is een oppervlaktebehandeling waarbij het oppervlakte gladgemaakt wordt met behulp van schuurpapier. Het schuren dient vrijwel altijd als een voorbehandeling. De voorbehandeling kan dienen om het oppervlak op te ruwen, zodat een deklaag makkelijker op het materiaal hecht, of als eerste stap in een proces waarbij het oppervlak juist zeer glad gemaakt wordt. De bewerking verloopt altijd van grof naar fijn: eerst wordt de vorm grof geschuurd, daarna wordt hij fijn afgewerkt.
- schutsluis
- Een sluis is een waterbouwkundig kunstwerk in een waterkering tussen twee waterwegen met een verschillend waterpeil en dient om water te keren. Een schutsluis is de bekendste uitvoering van een sluis. Een schutsluis wordt gekenmerkt door twee deurstellen waarvan de punt dezelfde kant op gericht is. De ruimte tussen die twee stellen vormen de sluiskolk. Dankzij deze twee deurstellen is het mogelijk schepen van het ene waterniveau naar het andere te brengen. Dit noemt men schutten.
- schuurkerk
- Een schuurkerk, ook wel kerkschuur genoemd, is een schuilkerk die is gevestigd in een gebouw dat er van buiten als een schuur uitziet. Naast een schuilkerk in de vorm van een schuur is een schuurkerk ook een sober protestants kerkgebouw dat de uiterlijke kenmerken van een schuur heeft. De kerk bestaat uit een kerkzaal met zadeldak en vaak nog een consistorie. In veel gevallen staat op of nabij de top van de voorgevel een klein torentje.
- sculptuur
- Het woord sculptuur komt van het Latijnse woord ‘sculpere’ wat kappen, beitelen, snijden en polijsten betekent. Een sculptuur is een ruimtelijk beeldhouwwerk dat vormgegeven is door het wegnemen van onbeweeglijk materiaal.
- serpentijn
- Serpentijn komt uit Zimbabwe en is een middel harde steensoort. Serpentijn werd meer dan 2000 miljoen jaar geleden gevormd en wordt beschouwd als een composiet. Het is een verzameling van gesteenten die bestaat uit samengeklonterde afvalstukken van andere gesteenten. De steen is goed te bewerken door middel van raspen, hakken en schrapen. Na het schuren en polijsten krijgt de steen een glad oppervlak en komen de kleuren goed tot hun recht.
- sgraffito
- Sgraffito is een techniek waarbij gekleurde mortellagen over elkaar worden aangebracht waarin een voorstelling is uitgesneden. De term sgraffito (of ook wel graffito) komt van het Italiaanse werkwoord sgraffiare, wat krabben betekent. De techniek kent het volgende principe; Op een goed vochtopnemende muur worden twee tot maximaal vijf verschillende gekleurde pleisterlagen aangebracht. Elke stuclaag moet worden opgeruwd om de volgende laag te laten plakken. Als alle lagen zijn opgebracht wordt op de vrijwel droge laatste laag de tekening aangebracht. Vervolgens worden lijnen en vlakken weggekrast zodat een voorstelling ontstaat. Door dieper of minder diep in die verschillende nog niet geheel opgedroogde kleurlagen te snijden, schaven, krabben of schrafferen ontstaan lijnen en vlakken in verschillende kleuren. Elke ingekraste lijn moet, om het regenwater af te voeren, bij voorkeur onder een hoek van 45 graden worden aangebracht. Er moet bij deze techniek snel gewerkt worden, omdat de cementlaag na ongeveer 24 uur te hard is om nog te kunnen bewerken. In Nederland kent de sgraffito techniek in de Werderopbouwperiode zijn grote bloei. De sgraffitotechniek werd in een publicatie uit 1956 van de in 1952 opgerichte Vereniging van Beoefenaars van de Monumentale Kunsten warm aanbevolen: ‘In Nederland houdt sgraffito zich op buitenmuren uitstekend. Een techniek, die aan het muurkarakter niets afdoet, en die zonder grote materiaalkosten, en met een klein bedrag aan arbeidsloon toe te passen is’. Daarnaast is succes van het naoorlogse sgraffito ook te danken aan Heinrich Campendonk, die zijn studenten stimuleerde deze techniek te gebruiken. Sgraffito's volgens de 'Belgische methode', bestaande uit één laag mortel waaraan de kleur achteraf is toegevoegd, komen in de wederopbouw nauwelijks voor.
- shake-hands stijl
- De shake-hands stijl is ontstaan na de Tweede Wereldoorlog. De architecten van de shake-hands stijl waren oorspronkelijk functionalisten. Zij verzetten zich echter tegen de gedachte dat een gebouw alleen aan bepaalde functionele eisen moest voldoen en vonden dat de vormgeving hersteld moest worden. Daarnaast begrepen ze niet waarom een bouwwerk niet symmetrisch mocht zijn, geen duidelijke gevel mocht hebben, waarom ornamenten niet waren toegestaan en waarom monumentaliteit uit den boze was. Deze architecten combineerden de strakheid en abstractie van het modernisme met traditionele elementen
- silhouet
- Een silhouet is een vlak beeld dat ontstaat door fel tegenlicht. Alleen de schaduw is zichtbaar. Omdat een silhouet vlak is is er geen dieptewerking
- sionopel
- De kleuren in de heraldiek (wapenkunde) hebben een andere naam dan in het dagelijks leven. De kleur groen wordt sionopel genoemd.
- slaperdijk
- De slaperdijk of slaper is de binnendijk die in noodgevallen het water keert als de buitendijk (waker of wakerdijk) overgestroomd is.
- sleutelstuk
- Een sleutelstuk (balksleutel of slof) is een plat stuk hout die ter ondersteuning van een balkeinde dient. Door middel van het sleutelstuk wordt het draagvlak onder een zolderbalk vergroot.
- sokkel
- Een sokkel of voetstuk is een onderstuk van steen of hout waarop een beeldhouwwerk wordt geplaatst. Een sokkel stimuleert de concentratie op het kunstwerk, geïsoleerd van zijn omgeving. Het beeld is zo beter te bekijken.
- solderen
- Solderen is een techniek om twee metalen delen zilver, zink, koper, messing of brons blijvend met elkaar te verbinden. Een klein stukje tin- of zilversoldeer wordt gesmolten en verbindt de twee metalen delen met elkaar.
- spaarveld
- Een spaarveld of spaarnis is een uitsparing of verdiept gedeelte in het metselwerk, voornamelijk om materiaal te sparen, maar ook als accentuering van de gevelindeling.
- spanten
- De spanten van een schip zorgen voor het dwarsscheepse verband van de romp: de "ribbenkast". Spanten worden op regelmatige onderlinge afstand op de kiel geplaatst.
- speelbeen
- Het been dat min of meer vrij is om te bewegen noemen we het speelbeen. Het andere been is het standbeen, daarop rust het lichaam.
- speklagen
- Speklagen zijn in de bouwkunst horizontale versieringen in een gevel. Vaak zijn het doorlopende lichtgekleurde horizontale stroken van baksteen of natuursteen, aangebracht tussen de normale lagen baksteen. Speklagen worden meestal gebruikt om voor wat meer afwisseling of levendigheid te zorgen in een gevel. De naam verwijst naar varkensspek, dat hieraan doet denken: een rode basis van vlees met een witte laag vet erop.
- speksteen
- Speksteen, ook bekend als zeepsteen of steatiet, is een stollingsgesteente dat meer dan twee miljard jaar geleden in de aardkorst werd gevormd. Speksteen wordt in alle werelddelen in veel variaties gevonden, waarbij hardheid, kleur, structuur en consistentie afhankelijk zijn van de vindplaats. Het is een zachte steensoort die makkelijk te bewerken is. Afhankelijk van de hardheid kan speksteen verschillend worden bewerkt. De steen kan goed worden geraspt, gezaagd en gesneden en in mindere mate gehakt. Ook leent de steen zich erg goed om te worden geschuurd en gepolijst. Bij het polijsten komen vaak de mooiste kleuren te voorschijn, die kunnen worden verdiept door de steen in de was te zetten.