« Vorige : Aa-A : Ba-Bor : Bou-Co : Cu-Expressie : Expressio-Geometrie : Geometris-Half : Hall-Kl : Ko-Mar : Mas-Non-figura : Non-figura-Pl : Po-R : Sa-Spe : Spi-Ter : Tex-Vorm : Vormc-Z : Volgende »
- cultuurmonument
- Het begrip monument heeft een tweeledige betekenis. Enerzijds wordt het woord gebruikt als er gesproken wordt over een gedenkteken, opgericht ter herinnering aan iemand of iets, veelal een historische persoon of gebeurtenis. Daarnaast werd in de jaren twintig van de 20e eeuw in publicaties op het gebied van gebouwde monumenten het begrip cultuurmonument geïntroduceerd. Aan het begin van de 19e eeuw werd een gebouw als monument aangemerkt indien er een herinnering aan een historisch feit of persoon aan was verbonden. De eerste tekenen van de interpretatie van het begrip monument werden rond het midden van de 19e eeuw zichtbaar. Een gebouw werd niet langer louter gewaardeerd omdat er een historisch feit aan verbonden was maar ook om haar intrinsieke (wezenlijke) historische waarde, die vooral lag aan haar architectuur die herinnerde aan de kunst van het verleden. Een historisch gebouw kon daardoor zowel monument zijn in de zin van gedenkteken als in de zin van een overblijfsel uit de periode van de (kunst)geschiedenis. Cultuurmonumenten, of kortweg monumenten, die behouden moeten blijven omdat ze van algemeen belang zijn wegens de schoonheid, de betekenis voor de wetenschap of de cultuurhistorische waarde, worden beschermd door de rijksoverheid, provincie of gemeente. Bron: Erfgoed: de geschiedenis van een begrip.
- D-tocht
- Een D-tocht, ook wel droge tocht genoemd, is een hoofdwatergang met een geringe breedte tot ca 1,5 m en met een bodemdiepte tot doorgaans maximaal een halve meter onder het plaatselijke waterpeil. Een D-tochten vormt de overgang van kavelsloot naar tocht en begint doorgaans daar waar overtollig water van meer dan 40 hectare landbouwgrond moet worden afgevoerd.
- dakruiter
- Een dakruiter is de naam van een klein, meestal houten torentje dat op de bovenkant van een dak bevestigd wordt, vergelijkbaar met een ruiter te paard. Een dakruiter heeft geen eigen fundering maar steunt op het dak.
- Delftse School
- De Delftse School (ca. 1925 – 1955) is een traditionalistische architectuurbeweging die in de eerste helft van de twintigste eeuw ontstond, geïnspireerd en aangevoerd door Marinus Jan Granpré Molière, architect en docent aan de Technische Hogeschool van Delft en stedenbouwkundig adviseur bij de Directie Wieringermeer. De Delftse School streefde naar een architectuur die was gebaseerd op universele normen en waarden. Daarnaast wilde men de traditie van de Nederlandse plattelandsbouw in ere houden. Deze traditie was een reactie op de Amsterdamse School die volgens de traditionalisten te decoratief was ingesteld. Volgens de architecten van de Delftse School lag schoonheid juist in eenvoud en was een goede harmonie tussen massa, ruimte en lichtval belangrijk. De functie van een gebouw moest tot uitdrukking komen in de vorm. Vandaar werd ook een groot onderscheid gemaakt in de vormgeving van woonhuizen (simpel en ingetogen) en publieke gebouwen als stadhuizen en kerken, die juist monumentaal moesten zijn om hun functie te benadrukken. Kenmerkend voor de Delftse School zijn het vrijwel uitsluitende gebruik van baksteen, brede kozijnen en erkers, hoge gootlijnen, groene hagen, de hoge met pannen beklede daken tussen topgevels en het gebruik van natuursteen op constructief belangrijke punten.
- dendrochronologie
- Dendrochronologie of jaarringonderzoek is een onderzoeksmethode waarbij de diktes van jaarringen in hout opgemeten worden. Een boom maakt elk jaar een nieuwe jaarring aan en de dikte ervan is onder meer afhankelijk van het klimaat en andere lokale factoren. De verschillende jaarringen vormen samen een patroon dat specifiek is voor een bepaalde periode en regio. Door monsters te nemen van verschillende houten onderdelen van het schip en deze jaarringpatronen te vergelijken met bestaande jaarringkalenders, kan de periode waarin de boom gegroeid heeft en soms zelfs het jaar waarin de boom gekapt is, worden vastgesteld. Omdat de kalenders gebonden zijn aan een bepaalde regio, kan meestal ook bepaald worden uit welke streek het hout afkomstig is.
- dendrochronologisch onderzoek
- Dendrochronologisch onderzoek of jaarringonderzoek is een onderzoeksmethode waarbij de diktes van jaarringen in hout opgemeten worden. Een boom maakt elk jaar een nieuwe jaarring aan en de dikte ervan is onder meer afhankelijk van het klimaat en andere lokale factoren. De verschillende jaarringen vormen samen een patroon dat specifiek is voor een bepaalde periode en regio. Door monsters te nemen van verschillende houten onderdelen van het schip en deze jaarringpatronen te vergelijken met bestaande jaarringkalenders, kan de periode waarin de boom gegroeid heeft en soms zelfs het jaar waarin de boom gekapt is, worden vastgesteld. Omdat de kalenders gebonden zijn aan een bepaalde regio, kan meestal ook bepaald worden uit welke streek het hout afkomstig is.
- detail
- Een detail is een klein onderdeel van een groter geheel.
- diagonale compositie
- Bij een diagonale compositie worden de objecten op het beeldvlak langs een diagonale lijn geordend. Diagonale lijnen geven een beweeglijk effect dus worden vaak gebruikt om snelheid of onrust uit te beelden.
- Dienst der Zuiderzeewerken
- Op 1 mei 1919 werd de Dienst der Zuiderzeewerken in het leven geroepen. Deze dienst, vaak aangeduid als ZZW (Zuiderzeewerken)of Directie Zuiderzeewerken, voerde alle waterbouwkundige werken uit. ZZW verrichtte het eigenlijke inpolderingswerk. Zij verzorgden het algemene verkavelingsplan, de aanleg van de dijken, de bouw van de benodigde gemalen, het droogmalen van de polder, de aanleg van sluizen, kanalen, tochten en wegen en het bouwen van bruggen. De in 1930 ingestelde Directie Wieringermeer (sinds december 1962 Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders ofwel RIJP) had tot taak het drooggevallen gebied in te richten en tot ontwikkeling te brengen.
- diepgangsmerken
- Diepgangsmerken zijn de cijfers waarmee op de huid, op of nabij voor-en achtersteven van een schip, de maatverdeling is aangebracht waarvan de diepgang kan worden afgelezen.
- Directie Wieringermeer
- Bij beschikking van 7 mei 1930 stelde de Minister van Waterstaat de Directie Wieringermeer in, kortweg ook wel De Directie genoemd. De Directie Wieringermeer, onder leiding van ir. S. Smeding, was verantwoordelijk voor het ontginnen, bouwrijp maken en inrichten van de nieuwe IJsselmeerpolders en hield zich bezig met de sociale vraagstukken. In 1942 viel de Noordoostpolder droog. De werkzaamheden in de Wieringermeer waren zo goed als afgerond. Om de werkzaamheden in de Noordoostelijke Polder, zoals het gebied toentertijd genoemd werd, te kunnen uitvoeren verhuisde de Directie Wieringermeer in 1941 van Alkmaar naar 'Gebouw Flevo' in Zwolle en afdeling Noordoostpolderwerken werd aan de naam toegevoegd. Er werd bewust geen nieuwe organisatie opgericht omdat De Directie bang was dat de Duitse bezetters de gelegenheid dan zou aangrijpen om NSB'ers in de leiding te benoemen. De technische dienst van de Directie Wieringermeer afd. Noordoostpolderwerken werd gevestigd in Kampen en bij Vollenhove kwamen de centrale werkplaats, de magazijnen en een noodziekenhuis tot stand. De Directie Wieringermeer had tot taak het drooggevallen gebied in te richten en tot ontwikkeling te brengen. De hieruit voortvloeiende werkzaamheden waren: ontwatering op kleine schaal, ontginning van de drooggevallen grond; aanleg van landbouwgebieden, bossen, natuur en recreatieterreinen; bouw van boerderijen; aanleg van dorpen met bijbehorende algemene voorzieningen, het scheppen van werkgelegenheid en het 'domeinbeheer'. In 1959 werden de laatste landbouwbedrijven in de Noordoostpolder in pacht uitgegeven. Daarmee kon de taak van de Directie Wieringermeer officieel als voltooid worden beschouwd. Het werd echter 1 juli 1962 voordat de gemeente Noordoostpolder werd ingesteld. Vanaf 1957 was De Directie Wieringermeer ook verantwoordelijk voor de ontginning van Oostelijk Flevoland. Op 10 december 1962 werd bij beschikking van de Minister van Verkeer en Waterstaat de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders (RIJP) ingesteld die de taken en het personeel van de voormalige Directie Wieringermeer overnam.
- draaibas
- Een draaibas is een klein scheepskanon dat op een as is gemonteerd en alle richtingen op kan draaien.
- driedimensionaal
- Een vorm is ruimtelijk als hij ook echt ruimte inneemt. Ruimtelijke vormen worden ook wel driedimensionale vormen genoemd. Het woord dimensie komt uit het Latijn en betekent afmeting. Een driedimensonale vorm heeft drie dimensies (maten) namelijk lengte, breedte en diepte.
- driedimensionale vorm
- Een driedimensionale vorm is een ruimtelijke vorm en heeft een lengte, breedte en diepte. Een driedimensionale vorm neemt ruimte in, je kan het van verschillende kanten bekijken.
- driehoekscompositie
- Bij een driehoekscompositie vormen de belangrijkste elementen binnen het beeldvlak samen een al dan niet zichtbare driehoek. Een driehoekscompositie kan een statisch en dynamisch effect geven, afhankelijk van de vorm van de driehoek. Bij een driehoek met een horizontale basis en een gelijkbenige opbouw, is de compositie rustig en evenwichtig. Een ander woord voor een ruimtelijke driehoekscompositie is piramidaal.
- dynamisch
- Dynamisch is beweeglijk. Tegenstelling van statisch. Een dynamische vorm is een vorm die de indruk oproept van beweging/onrust. Diagonale richtingen en een asymmetrische compositie zorgen voor een dynamische vorm.
- dynamisch kunstwerk
- In een dynamisch kunstwerk wordt dynamiek of beweging opgeroepen. Een dynamisch, onrustig of bewegelijk beeld ontstaat: als ronde, gebogen of golvende lijnen overheersen; bij felle tegenstellingen tussen licht en donker; als schuine of diagonale lijnen de compositie overheersen.
- Email , of op z’n Frans geschreven emaille, is de beschermlaag van gesmolten glas aangebracht op voorwerpen van metaal of aardewerk om deze te beschermen, te isoleren of om deze te versieren.
- emaille
- Emaille is een glaslaag die door middel van verhitting aangebracht wordt op metaal. Het is in de loop der eeuwen op zeer uiteenlopende manieren gebruik en is zeer duurzaam. De kleuren zijn rijk en worden niet schadelijk beïnvloed door de inwerking van licht en lucht.
- en face
- En face betekent dat het vooraanzicht van een gezicht is afgebeeld. En face is het tegenovergestelde van en profil.
- en profil
- En profil betekent dat het zijaanzicht van een gezicht is afgebeeld. En profil is het tegenovergestelde van en face.
- en taille directe
- In de renaissance, barok en later het classicisme werd er eerst geboetseerd om daarna pas in steen of marmer te gaan hakken, al dan niet bijgestaan door assistenten of leerlingen in de werkplaats. Rond het einde van de 19e eeuw kwam bij het beeldhouwen de en taille directe methode in zwang. In plaats van het houwen aan assistenten en leerlingen over te laten werd de beeldhouwer de uitvoerder van zijn eigen sculptuur. Beeldhouwen en taille directe is een beeldhouwtechniek waarbij de steenbeeldhouwer of houtsnijder rechtstreeks in de steen of het hout houwt, soms met een ruwe schets op papier of in bijvoorbeeld klei, maar zonder veel te meten, waarbij het beeldhouwwerk gaandeweg ontstaat.
- Ettringer tufsteen
- Trachiettufsteen is een grijs vulkanisch uitvloeiingsgesteente met grote kristallen, grofkorrelig met een grijze, blauwe of bruinachtige grondmassa met witte spikkels. Deze tufsteen wordt in de Eifel in Duitsland bij het dorp Ettringen gevonden, vandaar de naam Ettringer tufsteen. De tuflagen bij Ettringen zijn 500.000 tot 300.000 jaar oud. De Tufsteen wordt gewonnen in steengroeven. Vroeger werden grote blokken met wiggen losgewrikt uit de rotsmassa. Die werden ter plekke ‘verzaagd’ tot kleinere steenblokken en vervoerd naar de plaats waar het bewerkt werd. Tegenwoordig gebruikt men geavanceerde technische middelen als zagen met diamantdraad en waterstralen onder hoge druk of laserstralen.
- evenwichtige compositie
- Een evenwichtige compositie is een compositie die een rustige, uitgebalanceerde indruk wekt.
- expressieve vormen
- Expressieve vormen zijn vormen die gevoelens oproepen, iets inhoudelijks uitdrukken. Scherpe en hoekige vormen lijken agressief, terwijl ronde en golvende vormen vriendelijk overkomen.