Windwijzer Immanuëlkerk

Plaats: Urk

Locatie: Nagel 43

Maker: Smederij J. Martens

materiaal: smeedijzer, koper en verguldsel

Jaar: 2009

Beschrijving:

Op 28 november 2009 werd de Immanuëlkerk aan de Nagel in gebruik genomen. Sinds de oprichting in 1976 is dit het derde kerkgebouw van de Christelijk Gereformeerde Kerk Maranatha. De kerk, die plaats biedt aan 950 personen, is ontworpen door architect W.M. van Beijnum uit Amerongen. 

De uit baksteen opgetrokken klokkentoren heeft een koperen spits. De bekroning bestaat uit een vergulde bol, pijnappel genaamd, met smeedijzeren kruis en een vergulde haan als windvaan. De horizontale arm van het kruis is voorzien van een vergulde, naar het noorden wijzende punt. Het kruis is een al heel oud beeldmerk van het christelijk geloof. Vanuit christelijk perspectief verwijst het kruis naar Pasen: het lijden, sterven en de opstanding van Jezus. De haan werd op de spits geplaatst om de gelovigen te herinneren aan de verloochening van Petrus op Witte Donderdag. Jezus zei die avond tegen Petrus: "Nog voor er vannacht een haan heeft gekraaid zul je mij driemaal verloochenen." En inderdaad, voordat de haan kraaide ontkende Petrus tot driemaal toe dat hij Jezus kende. In de bijbel is de haan ook het symbool van waakzaamheid. Volgens Mattheus 25:13 moet iedere mens alert zijn met het oog op de wederkomst van Christus. De nacht staat voor het rijk van de duisternis en de demonen. Bovenop de toren begroet de haan de opkomende zon en kondigt de dageraad aan. De nieuwe morgen is de overwinning van het licht op de duisternis. De symbolische waarde die aan het licht wordt gehecht, is een overblijfsel van de zonnecultus die gedeeltelijk door het christendom geïntegreerd is. Het licht verwijst naar Jezus, maar het licht is niet gelijk aan Jezus. In de Bijbel wordt de komende Messias 'Zon der gerechtigheid' (Malachia 3: 20) en 'Licht van de wereld' (Johannes 8: 12) genoemd. Daarom doet de kraaiende haan ons ook denken aan Jezus die de duisternis en de duistere machten van de dood overwonnen heeft en drie dagen na zijn dood opstond uit zijn graf. 

De vergulde torenhaan is geleverd door Daelmans Klokken & Uurwerken uit Lierop. De haan is ontworpen en uit roodkoper gemaakt door Smederij J. Martens uit Mierlo. Voor een goede werking is een windhaan altijd asymmetrisch. Zijn staart vangt de meeste wind, waardoor deze voortdurend van de wind weggericht is. Daarom wijst de kop in de richting waar vandaan de wind komt. De windwijzer is uitgebalanceerd om ervoor te zorgen dat hij niet eenzijdig uitschuurt. Tegenover het grote en van zichzelf zwaardere deel van de staart moet altijd een tegengewicht aangebracht zijn. Deze haan is in dubbel plaatwerk uitgevoerd. De koperplaten werden in reliëf tot twee helften geklopt die tot één geheel zijn samengevoegd.

De haan op de toren is bij architect van Beijnum een terugkerend motief. Ook de torenspitsen van de kerken van de Hersteld Hervormde Gemeente in Gameren en Genemuiden en de Gereformeerde Gemeente in Leerdam, Werkendam, Puttershoek en Wageningen zijn getooid met een identieke haan. Dezelfde haan is begin jaren 2010 ook op de nieuwe dakruiter van de Maranathakerk op Urk geplaatst.