zonder titel

zonder titel
zonder titel zonder titel zonder titel zonder titel zonder titel zonder titel zonder titel zonder titel

Plaats: Almere

Locatie: Muzenpark

Kunstenaar: Stephan Balkenhol

Materiaal: kambalahout en staal

Jaar: 1998


Beschrijving:

Woningbouwvereniging Groene Stad Almere en Woningstichting WVA  die met elkaar het plan De Muzen realiseerde wilde de oplevering vieren met het aanbieden van een kunstwerk. Het moest in de wintertuin komen en herkenbaar zijn, figuratief. Later is gekozen om het beeld in de vijver te plaatsen zodat het een bijdrage aan de hele wijk zou kunnen leveren. Uit een aantal gegadigden werd de Duits-Franse kunstenaar Stephan Balkenhol gekozen. Hij aanvaarde de opdracht en heeft voor zijn zo karakteristieke beeld de specifieke woonvorm van de serviceflat als uitgangspunt genomen.

Stephan Balkenhol maakt zijn beeldhouwwerken het liefst van vers hout dat nog werkt. Als hij erin hakt is het vaak nog niet helemaal droog. Pas als het beeldhouwwerk af is, droogt het hout, dan krimpt het en komen er scheuren in. De kunstenaar houdt ervan dat zijn beelden wat ruwer zijn. Dat je de sporen van zijn beitel nog kunt zien, dat de hanteringswijze nog zichtbaar is. Delen van de ruwe gekapte vlakken zijn geschilderd maar de houtstructuur blijft zichtbaar ondanks de verf. Blankenhol maakte dit kunstwerk van kambalahout, een tropische harthout dat uit het westen van Afrika afkomstig is. Wanneer het kambalahout net gezaagd is heeft het een botergele tot bruingele kleur en bevat soms donkerbruine vlammen. Al naar gelang het ouder wordt, krijgt de houtsoort een donkerder kleur.

Zijn sculptuur vormt een eigen wereld. Op ca. 3 meter uit de wallenkant staat op iedere hoek van een draaiend horizontaal kruis een houten mensfiguur van ongeveer 2 meter groot. De figuren zijn vrij statisch, ze maken geen opvallende gebaren en stralen een gespannen rust uit. Alledaagse, anonieme mensen, hun kleding neutraal, zodat iedereen zich met hen kan identificeren. Twee mannen gekleed in een zwarte broek en wit overhemd, een blonde vrouw in een eenvoudige rode jurk en een donkere dame in een witte lange broek met groene blouse. De figuren markeren de vier windrichtingen en worden door de wind in de rondte gedraaid. Het lijken eenzame mensen, in gedachten verzonken, onbewogen in de verte starend. Je kan geen contact met ze maken, ze kijken altijd langs je heen. Het beeld is in het water geplaatst om het tegen vandalisme te beschermen. De kosten daarvan bleven beheersbaar omdat het kunstwerk eerst op het droge werd geplaatst en pas daarna de vijver is uitgegraven.

Plotseling was het beeld van Balkenhol verdwenen. Op 16 maart 2018 plaatste de cultuurscout op twitter het volgende bericht: "Almere moet zuinig zijn met zijn beelden en kunst. Meldt graag #almerekunstkwijt als je iets mist. Waar is beeld van Stephan Balkenhol." Hierop kwam een reactie: "Het houten kunstwerk is vanwege vandalisme en verval verwijderd door De Aliiantie". Antwoord van Alliantie (18 maart 2018): "Wij hebben geprobeerd om contact te zoeken met de kunstenaar. Ook hebben wij onderzocht of het gerestaureerd kon worden. Dat was niet mogelijk omdat de staat van dit kunstwerk al zo vergaan was. We hebben er alles aan gedaan om dit 1/2" "We hebben dit, in overleg met de gemeente en andere instanties, vorig jaar afgevoerd. Dit heeft eerst een paar jaar in de opslag gelegen, maar er is geen partij gevonden die dit toentertijd op wilde pakken en wilde restaureren".

Maar op de website www.anoekart.nl > kunstwerk-almere staat het volgende: "Kunstwerk Almere. Het kunstwerk van Stephan Balkenhol was in een zeer slechte staat en was dringend aan een restauratie toe. Het hardhouten kambale kunstwerk staat buiten in de Muzenwijk van Almere. Na grondig op verschillende manieren schoon te maken kon er begonnen worden met de verduurzaming van het kunstwerk wat al grote rotte plekken in het hout had. Alle grote gaten maar ook alle kleine scheurtjes werden zorgvuldig behandeld en later werd het geheel voorzien van een beschermende laag tegen de weersinvloeden. De kleuren werden na onderzoek gereconstrueerd". De Alliantie meldde in februari 2023 aan almeredezeweek.nl, na een artikel over het kunstwerk in de krant, dat het kunstwerk ongeveer 14 jaar geleden is gerestaureerd en in de vijver teruggeplaatst. Ongeveer 9 jaar geleden bleek dat het beeld weer niet in goede staat verkeerde. Een nieuwe restauratie bleek erg kostbaar. Een medewerker van de Alliantie heeft toen bij de VvE De Muze en bij de gemeente gevraagd of er behoefte was aan een idee voor een alternatief. Dat was er toen niet.’ Naar aanleiding van het krantenartikel kwam eind februari op de redactie van de krant een telefoontje van een oud-medewerker van de Alliantie. “Ik heb ooit met een collega een deel van het kunstwerk uit het water gevist bij het Muzenpark. Dat deel heeft altijd gelegen in Corrosia, het oude kantoor van de Alliantie. Na de verhuizing van de Alliantie naar de Bleekerstraat in Stad heb ik het niet meer gezien". Totdat een collega van de oud-medewerker contact met de krant opnam. Hij stuurde een foto van het deel van het kunstwerk dat ooit is gered. “Het ligt in een kast van de Alliantie". Het blijkt te gaan om het hoofd van de vrouwenfiguur in het rode jurkje. De kunstambassadeurs zijn op zoek naar het schaalmodel van het kunstwerk dat lange tijd bij de Paviljoens in Almere stond. Een deel van de kunstwerken uit de Paviljoens, dus wellicht ook het schaalmodel van Balkenhol, is na de sluiting van het museum naar Almeerse scholen gegaan. De Almeerse kunstambassadeurs hebben inmiddels een brief naar de Almeerse Scholengroep gestuurd met de vraag of het schaalmodel daar terug te vinden is. Bron: Almere DEZE WEEK.

Kunstenaar

Stephan Balkenhol is op 10 februari 1957 in Fritzlar, Duitsland geboren. In 1968 verhuist hij met zijn familie naar Kassel, waar hij in 1972 een baantje als suppoost op Documenta V vindt. Hij studeerde van 1976 tot 1982 aan de Hochschule für Bildende Künste in Hamburg waar hij les kreeg en assistent werd van de minimalistische beeldhouwer Ulrich Rückriem. Rückriem hecht grote waarde aan materialen en hun bewerking en draagt de liefde voor het ambachtelijke over op Balkenhol. In tegenstelling tot zijn docent werkt hij figuratief. Door vast te houden aan de figuratie reageert Balkenhol op het minimalisme en conceptualisme als dominante trends in de beeldhouwkunst. Hij voelt zich geroepen de menselijke figuur terug te brengen in de kunst. Hij verzet zich daarbij tegen het idee dat standbeelden uitsluitend gemaakt moeten worden voor helden, en kiest voor neutrale figuren. Balkenhol is docent geweest aan de Städelschule in Frankfurt am Main. Sinds 1991 is hij hoogleraar aan de Staatliche Akademie der Bildende Künste in Karlsruhe.

Balkenhol maakt beelden, reliëfs, tekeningen en zeefdrukken. Hij hakte zijn eerste ruwe uit hout gehakte koppen en mensfiguren in 1982. Het gaat altijd om realistisch uitgevoerde figuren zonder een kopie van de werkelijkheid te worden. De lichaamshouding, de beschildering, de gelaatsuitdrukking en een eventueel attribuut laten de toeschouwer zich telkens op een andere manier bewust worden van zijn eigen bestaan. Deze grof gehakte en kleurig beschilderde houtsculpturen, waarbij het oppervlak niet gladgeschuurd wordt, zijn z'n handelsmerk geworden. De structuur van het hout en de bewerking ervan is expliciet zichtbaar. Hiermee wil Blankenhol laten zien dat er nog heel wat 'geschaafd' moet worden aan de werkelijke mens en vooral aan zijn intermenselijke relaties. In figuurlijke zin wil hij laten zien dat het juist het onvoltooide of imperfecte karakter is dat de mens tot mens maakt. In het hout zijn splinters, spaanders en noesten gelaten, zoals het leven ook haar groeven trekt en haar sporen achterlaat op de mens. Al vanaf zijn studietijd werkt Balkenhol in een realistische stijl. Zijn houten figuren staan in hun herkenbaarheid en bedrieglijke eenvoud ver af van intellectuele pretenties en postmodernistische dogma’s. Hoewel Balkenhol bekend is van zijn man en vrouw sculpturen maakt hij in de jaren ’90 een aantal kunstwerken met dier en mens broederlijk naast elkaar. Ook maakt hij enkele brons figuren zoals het zelfportret in 'de jonge Rembrandt' (2006) in Leiden