Magela-S

Magela-S

Plaats: Almere Hout

Locatie: Oeverwalweg 149

Kunstenaar: Cyril Lixenberg

Materiaal: cortenstaal

Jaar: 2008


Beschrijving:

In 2010 nam Cyril Lixenberg deel aan ArtPrize 2010, een 19 dagen durend festival en kunstwedstrijd in Grand Rapids, een stad in de Amerikaanse staat Michigan. Iedereen die ouder dan 18 jaar was kon zijn kunst tentoonstellen en elke ruimte binnen het ArtPrize-district van 5 km² groot kon een locatie zijn. Het kunstwerk Magela-S van Cyril Lixenberg werd geplaatst op de Grand Rapids-campus van de Grand Valley State University (GVSU). Het kunstwerk was gesponsord door staalbedrijven in Grand Rapid en elders in West Michigan waarmee Lixenberg al eerder bij opdrachten had gewerkt. Het kunstwerk is gebaseerd op het Bijbelse verhaal over koningin Esther dat vertelt wat de joden is overkomen ten tijde van de Babylonische overheersing. Esther redt het hele joodse volk dat ter dood veroordeeld werd. Naar aanleiding hiervan vieren de joden nog altijd jaarlijks Poerim. Tijdens deze feestdag wordt het verhaal vaak voorgelezen uit verlichte boekrollen die betekenis hebben wanneer ze zowel horizontaal als verticaal worden gelezen. 

Het kunstobject Magela-S, dat gemaakt is in de vorm van twee verticale tablet- of rolvormen, heeft Lixenberg opgedragen aan zijn in 2000 overleden vrouw Saskia. In 'Cyril Lixenberg: An Artist Journey' legt Lixenberg de diepe betekenis uit die het beeld voor hem heeft: "Hoewel ik eerder herdenkingssculpturen had gemaakt, kon ik dat niet meer doen toen mijn vrouw, Saskia, tien jaar geleden stierf. Het was toen te dichtbij voor mij. Maar een paar jaar geleden, toen ik bezig was met een nieuw werk voor een tentoonstelling, kreeg ik de inspiratie om eindelijk een eerbetoon aan mijn vrouw te maken. Magela (soms gespeld als megilla) is een Jiddisch en Hebreeuws woord dat ook duidt op een lang, gedetailleerd verhaal of verslag. Hoewel dit tweedelige beeld in letterlijke zin onleesbaar is in detail, is het toch mijn verhaal van en voor Saskia, zowel verticaal als horizontaal. Het is een abstracte tekst. Niemand kan het lezen. Ik kan het niet lezen. Magela betekent in het Hebreeuws letterlijk verhaal, maar S staat niet voor Esther, maar voor Saskia. Het is dus een combinatie van de werkelijke geschiedenis en mijn geschiedenis. Gedurende mijn carrière als kunstenaar heb ik soms Bijbelse namen gebruikt voor mijn titels, omdat ik ben opgegroeid met het Oude Testament." (vertaald uit het Engels) Na de kunstwedstrijd schonk Lixenberg het kunstwerk Magela-S aan de collectie van de GVSU, waaraan hij, ter nagedachtenis aan Saskia, in 2001 al meer dan 300 eigen werken op papier had overgedragen.

In Oosterwold, een semi-agrarisch woon-werkwijk tussen Almere en Zeewolde die bewoners en ondernemers zelf ontwikkelen, staat ook een Magela-S. Lixenberg heeft van het kunstwerk meerdere versies gemaakt. Dit kunstwerk, uit 2008, is in 2024 door bewoners van Oosterwold aangekocht en als markeringspunt in de wijk aan de straatkant van hun kavel aan de Oeverwalweg geplaatst. Bron: Beelden in Almere 2

Kunstenaar

Shalom (Cyril) Lixenberg werd op 5 juli 1932 in het Londense Eastend geboren en groeide op in een orthodox-joods arbeidersgezin met 12 kinderen. Zijn vader was melkboer en na de oorlog koster van de synagoge. Het was een droom van vader Lixemberg dat een van zijn zoons rabbi zou worden. Als enige in de familie viel Cyril Lixenberg al jong van zijn geloof. Op zijn 15e brak hij absoluut met het joodse geloof. Als oudste van het gezin moest hij al op 14-jarige leeftijd gaan werken. Hij begon in een juwelierswinkel waar hij diamanten in ringen moest zetten. Na enkele jaren kwam hij erachter dat hij recht had op een halve dag onderwijs in de week. Lixenberg meldde zich aan voor de lessen en merkte dat vooral de tekenlessen hem aantrokken omdat daar museumlbezoek aan verbonden was. Al snel besloot hij dat hij kunstenaar wilde worden. Op 17-jarige leeftijd ging Lixenberg in 1950 op kamers wonen en studeerde tot 1953 aan de Central School of Arts en Crafts in Londen. Om de dienstplicht te ontlopen, Engeland voerde oorlog in Maleisië, vertrok hij naar Parijs om daar aan de Ecole des Beaux Arts te studeren. 

In 1959 vestigde hij zich in Amsterdam “omdat hij het klimaat voor kunstenaars in Nederland beter vond”. Hier moest hij eerst allerlei baantjes aannemen om in zijn levensonderhoud te voorzien. In 1965 kwam hij in de Beeldende Kunstenaars Regeling, die hem in staat stelde zich helemaal aan zijn kunstenaarschap te wijden. Ruim 4 jaar heeft hij van de regeling gebruik gemaakt daarna kon hij, dankzij de percentageregeling beeldende kunst, van zijn kunst leven.

Aan het begin van zijn loopbaan in de jaren vijftig toonde Lixenberg in zijn figuratief expressionistische werk alleen emotie. Later werkte hij met grote beheersbaarheid in abstracte geometrische vormen. Lixenberg begon met schilderen, maar ging langzamerhand over op grafiek. Via monoprint en sjabloondrukken kwam hij op de zeefdruk terecht. Deze technieken paste bij zijn vormen. "De strakheid en helderheid heb ik nodig" vertelde hij in mei 1984 aan de Leewarder Courant. Hij ontdekte nog een andere techniek die heel geschikt was voor zijn vormen: email. Sinds de jaren zeventig is hij zich gaan toeleggen op het ontwerpen van ruimtelijke objecten in plexieglas en cortenstaal. De emaille panelen en de metaalplastieken liet hij maken door Staalbouw Bergum BV in Suameer.

Lixenberg zelf wist zeker dat zijn opvoeding in het oude Joodse geloof van grote invloed is geweest op zijn kunstenaarschap. In zijn stalen monumenten keerden de eindeloos gevarieerde orthodoxe opvattingen terug. Goed en kwaad, positief en negatief, zwart en wit blijven elkaar ontmoeten en bestrijden in zijn werk. Het werk van Lixenberg kan gerekend worden tot het constructivisme waarin geometrische en mathematische elementen bepalend zijn. Hij ontwikkelde zich tot een kunstenaar die het spel van de vormen en tegenvormen, de cirkels en veelhoeken, opstellingen en tegenstellingen niet alleen als spel opvat, maar ook als een manier van toegepaste beeldtaal. In zijn beelden manipuleerde hij geometrische vormen tot ruimtelijke objecten. Het begon dikwijls met het scheuren in een blad papier, een A-viertje, scheuren en vouwen, met vervolgens tekeningen, honderden tekeningen en daarna kartonnen schaalmodellen. Naar die modellen werden in de constructiewerkplaats stalen schaalmodellen gemaakt, waarna het definitieve beeld kon worden vastgesteld en tot stand gebracht.

In 1992 vond in Flevoland een grootschalige tentoonstelling van het werk van Cyril Lixenberg plaats. In totaal werden tijdelijk 12 monumentale kunstwerken geplaatst ondermeer bij het stadhuis en op de BouwRAI in Almere, tussen het stadhuis en de spoorbaan in Lelystad en bij de Sportlaan in Emmeloord. Gelijktijdig was tot oktober in de gemeentehuizen van de drie plaatsen zeefdrukken en andere objecten van Lixenberg tentoongesteld. De officiële opening van de exposite was op 4 april 1992.

Het werk van de kunstenaar bestaat steeds uit twee tegengestelden, waarbij de buitenkant van de ene vorm de binnenkant is van de andere vorm en omgekeerd. De delen passen wel of niet in elkaar, maar vormen altijd een eenheid. De kunstwerken van Cyril Lixenberg kenmerken zich door hun eenvoudige karakter. In de loop der jaren heeft zijn werk zich ontwikkeld van de strenge, in roestig cortenstaal uitgevoerde geometrie tot soms gekleurd werk waar de geometrische vormen buiten hun kaders treden of scheuren vertonen. Het laatste kunstwerk dat Lixenberg ontwierp waren twee enorme sculpturen bij Fort Diemerdam in Amsterdam. De productie heeft hij niet meer mogen meemaken. De opdracht tot uitvoering werd door hem op 9 januari 2015 aan het staalbedrijf gegeven. Eén dag later, op 10 januari, overleed Cyril Lixenberg op 82-jarige leeftijd in Amsterdam aan prostaat kanker.

Werk van Lixenberg is o.a. te vinden op de Ketelmeerdijk bij Ketelhaven, in Dronten, Emmeloord en Almere, bij de bibliotheek in Nieuw Loosdrecht, bij de brandweerkazerne in Hillegom en in Emmen voor het Schepenziekenhuis. Niet alleen in Nederland maar ook op verschillende plaatsen in de Verenigde Staten bevinden zich kunstwerken van Lixenberg.