Watertafel

Plaats: Lelystad

Locatie: Dukaatplein

Kunstenaar: Jan van Munster

Materiaal: Graniet, staal en bomen

Jaar: 1995

Beschrijving:

Als hoofdelementen zijn bij het kunstwerk Watertafel, een vijverpartij, drie granieten tafels, rijen lichtmasten en een omlijstende bomenrij te onderscheiden. Ook in dit kunstwerk heeft Jan van Munster zich met energie beziggehouden. Dankzij groene filters in de bijzondere lichtstokken, gemaakt van cortenstaal, valt er ‘s avonds een groene gloed over het plein. De lichtstokken samen vormen een lint van groen licht. De schuinstaande lichtstokken in het midden wijzen naar de ingang van de Kroonpassage. De kunstenaar heeft gekozen voor groen licht omdat dat zich onderscheidt van het overige aanwezige licht. Daarnaast straalt groen licht rust uit en geeft het een veilig gevoel. Naast licht en elektriciteit, maakte hij in dit kunstwerk gebruik van een materiaal dat zelf het resultaat is van een energie-uitbarsting. Graniet is ontstaan door een eeuwenlange krachtsinspanning van de aarde. Van Munster gebruikte de harde steensoort voor de tafels. De bovenzijde van de tafels zijn gepolijst. Eén van de tafels heeft een watertoevoer zodat een spiegelend effect ontstaat. Het water stroomt langs de tafel en wordt opgevangen in een putje, waaruit het weer naar de gepolijste bovenkant gepompt kan worden.  

Het kunstwerk is bij de aanleg van de Promesse verwijderd.

Kunstenaar

Op 3 juli 1939 werd Jan Nicolas van Munster in Gorichem geboren als zoon van een gereformeerd predikant. Zijn loopbaan begon op de bakkersschool, waar hij over creatieve gaven bleek te beschikken. De directeur van de school raadde zijn ouders aan om hem naar de beeldhouwafdeling van een academie te sturen, niet om kunstenaar, maar een goede pâtissier te worden. Niet zo verwonderlijk want in de 20e eeuw kregen alle bakkers eerst een opleiding aan de academie. Het heeft Jan van Munster heel wat moeite gekost om op de kunstacademie te komen. Na weglooppogingen kreeg hij in 1955 uiteindelijk toestemming om naar de Academie van Beeldende Kunsten in Rotterdam te gaan. Na twee jaar vervolgde Van Munster zijn opleiding aan het Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs, tegenwoordig Rietveld Academie, in Amsterdam. Tijdens deze 4-jarige opleiding besloot hij kunstenaar te worden.

In de jaren 1960 startte Jan van Munster als beeldhouwer van organische vormen en gebruikte hij materialen die dicht bij de natuur staan zoals hout, klei, steen en brons. Halverwege dat decennium kwam daar polyester bij. Vanaf 1970 liet hij die stijl achter zich en ruilde hij die in voor een heldere geometrie en een meer conceptuele thematiek. Sindsdien is energie het centrale thema in zijn werk. De wisselwerking tussen twee polen: plus en min, warm en koud, licht en donker, ondoorlaatbaar en transparant, recht en gebogen vindt je in zijn werk terug. Begrippen die verwijzen naar zijn calvinistische opvoeding met een strenge scheiding tussen goed en kwaad. Van Munster stelt dat zijn werk gaat over emoties en polariteiten, zoals aantrekking en afstoting. Zijn kunstwerken vallen op door hun sobere vormgeving en door de rijkdom aan ideeën. IJle neonobjecten en perfect gepolijste granieten beelden zijn een ingetogen maar overtuigende weergave van een intrigerend facet van de natuurwetenschappen. Bij Jan van Munster zijn de goede eigenschappen van een kunstenaar, een natuurkundige en een uitvinder in één persoon verenigt. Zijn kunstwerken bestaan nooit alleen uit een natuurkundig trucje, maar spreken juist door hun strakke vormgeving tot de verbeelding. Van Munster is een kunstenaar die de tijdgeest trotseert en zich niets lijkt aan te trekken van modieuze grillen. Met hun koele, afstandelijke, uitstraling en hun minimalistische vormentaal staan zijn beelden mijlenver af van het onafgewerkte, persoonlijke karakter dat een groot deel van de hedendaagse kunst kenmerkt. De kunstenaar woont en werkt in Renesse.

In 1970 schreef een criticus over zijn werk: "De objecten die hij thans maakt, zijn machines en apparaten die ons angstwekkend steriel aandoen. Zij horen thuis in het jaar 2000 of misschien nog later, als de wetenschap alle menselijke warmte en persoonlijke inbreng heeft uitgesloten".  In de ABN-arcade in de Vijzelstraat in Amsterdam maakte hij lichtlijnen in het trottoir, maar die moesten later vanwege gebrekkig onderhoud door de eigenaar worden weggebroken. In het onderwijsmuseum Museon in Den Haag maakte hij een lichtlijn en een magnetische lijn, die elkaar kruisen. In Almere staat zijn 55 meter hoge 'Energielijn', van corten-staal en neon. Bijzonder fraai zijn ook de Installaties, die hij in oude ruimtes als de gewelfde Vleeshal in Middelburg en Fort Asperen heeft gemaakt verticale gloeiende lijnen, die de architectuur op bijzondere manier ondersteunen. Ander werk van Jan van Munster vind je in Rotterdam, ‘Energielijn’ (1988), bij de Schouwburg in Gorichem ‘Lichtlijnen’(1989), in Den Haag tussen het Gemeente museum en het Museon 'Lichtlijn'. Bij het knooppunt van de A12 / A30 bij Ede vind je 'Grasspriet met veel energie' (2004).