Inflight A

Inflight A
Inflight A Inflight A Inflight A Inflight A Inflight A

Plaats: Dronten

Locatie: De Zuid

Kunstenaar: Cyril Lixenberg

Materiaal: gelakt staal

Jaar: 1998


Beschrijving:

Verspreid over Dronten staan 26 kunstwerken van de van oorsprong Engelse kunstenaar Cyril Lixenberg, waarvan 'Inflight A' er één is. Rechte lijnen in de geometrie hebben Lixenberg zijn leven lang gefascineerd maar ook dwars gezeten. Hij had een onweerstaanbare behoefte om die rechte lijnen te manipuleren. Tijdens zijn onvermoeibare pogingen om beelden te laten integreren in hun omgeving, bedacht Lixenberg steeds weer nieuwe mogelijkheden. Bijzonder aan 'Inflight A' of op zijn Nederlands 'In gevecht A' is dat de drie dimensies uit één plaat staal 'tevoorschijn getoverd' zijn. Door de artistieke ingrepen van de kunstenaar is een nieuwe orde ontstaan waarbij delen van de cirkel elkaar aanvullen en doorsnijden. Ieder ontwerp van een monumentaal kunstwerk begon met het scheuren, knippen en vouwen van papier. Vervolgens maakte Lixenberg schetsen. Daarna vervaardigde hij een klein model, een maquette. Dat was belangrijk voor Staalbouw Bergum B.V. in Suameer die het kunstwerk moest uitvoeren. Dan wisten ze precies wat Lixenberg wilde. 

In 1997 bestond de gemeente Dronten 25 jaar. Om dit jubileum te vieren werden 25 kunstwerken van Lixenberg langs de belangrijkste invals- en doorgansgwegen van Dronten, Biddinghuizen en Swifterbant geplaatst. Later is daar nog 1 aan toegevoegd als verwijzing naar de toekomst. De kunstwerken waren eigendom van Lixenberg en werden door hem in bruikleen aan de gemeente gegeven. Die nam op haar beurt de funderingen en het plaatsen voor haar rekening. Om scheefzakken te voorkomen werden de zware stalen kunstobjecten in een betonnenplaat op een schuimrubber fundament geplaatst. Als Lixenberg één van de kunstwerken van deze unieke buitenexpositie verkocht, zou hij zorgen dat er een nieuw object voor in de plaats kwam. Na het overlijden van Cyril Lixenberg in 2015 werden 18 van de 26 beelden door de erven aan de gemeente Dronten overgedragen.

In het programma Beeldspraak van Omroep Flevoland wordt het werk van Lixenberg in Dronten besproken.

Kunstenaar

Shalom (Cyril) Lixenberg werd op 5 juli 1932 in het Londense Eastend geboren en groeide op in een orthodox-joods arbeidersgezin met 12 kinderen. Zijn vader was melkboer en na de oorlog koster van de synagoge. Het was een droom van vader Lixemberg dat een van zijn zoons rabbi zou worden. Als enige in de familie viel Cyril Lixenberg al jong van zijn geloof. Op zijn 15e brak hij absoluut met het joodse geloof. Als oudste van het gezin moest hij al op 14-jarige leeftijd gaan werken. Hij begon in een juwelierswinkel waar hij diamanten in ringen moest zetten. Na enkele jaren kwam hij erachter dat hij recht had op een halve dag onderwijs in de week. Lixenberg meldde zich aan voor de lessen en merkte dat vooral de tekenlessen hem aantrokken omdat daar museumlbezoek aan verbonden was. Al snel besloot hij dat hij kunstenaar wilde worden. Op 17-jarige leeftijd ging Lixenberg in 1950 op kamers wonen en studeerde tot 1953 aan de Central School of Arts en Crafts in Londen. Om de dienstplicht te ontlopen, Engeland voerde oorlog in Maleisië, vertrok hij naar Parijs om daar aan de Ecole des Beaux Arts te studeren. 

In 1959 vestigde hij zich in Amsterdam “omdat hij het klimaat voor kunstenaars in Nederland beter vond”. Hier moest hij eerst allerlei baantjes aannemen om in zijn levensonderhoud te voorzien. In 1965 kwam hij in de Beeldende Kunstenaars Regeling, die hem in staat stelde zich helemaal aan zijn kunstenaarschap te wijden. Ruim 4 jaar heeft hij van de regeling gebruik gemaakt daarna kon hij, dankzij de percentageregeling beeldende kunst, van zijn kunst leven.

Aan het begin van zijn loopbaan in de jaren vijftig toonde Lixenberg in zijn figuratief expressionistische werk alleen emotie. Later werkte hij met grote beheersbaarheid in abstracte geometrische vormen. Lixenberg begon met schilderen, maar ging langzamerhand over op grafiek. Via monoprint en sjabloondrukken kwam hij op de zeefdruk terecht. Deze technieken paste bij zijn vormen. "De strakheid en helderheid heb ik nodig" vertelde hij in mei 1984 aan de Leewarder Courant. Hij ontdekte nog een andere techniek die heel geschikt was voor zijn vormen: email. Sinds de jaren zeventig is hij zich gaan toeleggen op het ontwerpen van ruimtelijke objecten in plexieglas en cortenstaal. De emaille panelen en de metaalplastieken liet hij maken door Staalbouw Bergum BV in Suameer.

Lixenberg zelf wist zeker dat zijn opvoeding in het oude Joodse geloof van grote invloed is geweest op zijn kunstenaarschap. In zijn stalen monumenten keerden de eindeloos gevarieerde orthodoxe opvattingen terug. Goed en kwaad, positief en negatief, zwart en wit blijven elkaar ontmoeten en bestrijden in zijn werk. Het werk van Lixenberg kan gerekend worden tot het constructivisme waarin geometrische en mathematische elementen bepalend zijn. Hij ontwikkelde zich tot een kunstenaar die het spel van de vormen en tegenvormen, de cirkels en veelhoeken, opstellingen en tegenstellingen niet alleen als spel opvat, maar ook als een manier van toegepaste beeldtaal. In zijn beelden manipuleerde hij geometrische vormen tot ruimtelijke objecten. Het begon dikwijls met het scheuren in een blad papier, een A-viertje, scheuren en vouwen, met vervolgens tekeningen, honderden tekeningen en daarna kartonnen schaalmodellen. Naar die modellen werden in de constructiewerkplaats stalen schaalmodellen gemaakt, waarna het definitieve beeld kon worden vastgesteld en tot stand gebracht.

In 1992 vond in Flevoland een grootschalige tentoonstelling van het werk van Cyril Lixenberg plaats. In totaal werden tijdelijk 12 monumentale kunstwerken geplaatst ondermeer bij het stadhuis en op de BouwRAI in Almere, tussen het stadhuis en de spoorbaan in Lelystad en bij de Sportlaan in Emmeloord. Gelijktijdig was tot oktober in de gemeentehuizen van de drie plaatsen zeefdrukken en andere objecten van Lixenberg tentoongesteld. De officiële opening van de exposite was op 4 april 1992.

Het werk van de kunstenaar bestaat steeds uit twee tegengestelden, waarbij de buitenkant van de ene vorm de binnenkant is van de andere vorm en omgekeerd. De delen passen wel of niet in elkaar, maar vormen altijd een eenheid. De kunstwerken van Cyril Lixenberg kenmerken zich door hun eenvoudige karakter. In de loop der jaren heeft zijn werk zich ontwikkeld van de strenge, in roestig cortenstaal uitgevoerde geometrie tot soms gekleurd werk waar de geometrische vormen buiten hun kaders treden of scheuren vertonen. Het laatste kunstwerk dat Lixenberg ontwierp waren twee enorme sculpturen bij Fort Diemerdam in Amsterdam. De productie heeft hij niet meer mogen meemaken. De opdracht tot uitvoering werd door hem op 9 januari 2015 aan het staalbedrijf gegeven. Eén dag later, op 10 januari, overleed Cyril Lixenberg op 82-jarige leeftijd in Amsterdam aan prostaat kanker.

Werk van Lixenberg is o.a. te vinden op de Ketelmeerdijk bij Ketelhaven, in Dronten, Emmeloord en Almere, bij de bibliotheek in Nieuw Loosdrecht, bij de brandweerkazerne in Hillegom en in Emmen voor het Schepenziekenhuis. Niet alleen in Nederland maar ook op verschillende plaatsen in de Verenigde Staten bevinden zich kunstwerken van Lixenberg.