Durgerdammer vissers

Plaats: Vollenhove

Locatie: Haven

Kunstenaar: Henny Zandjans

Materiaal: brons

Jaar: 2000

Beschrijving:

Op 8 juli 2000 werd aan de westkant van de Grote Kerk, op de plaats van de vroeger visafslag tussen de binnenhaven en de buitenhaven, op initiatief van de Belangenvereniging Vollenhove Stad (BVVS) een beeldhouwwerk onthuld dat het ijzingwekkende verhaal van de drie Durgerdammer vissers verteld. In de winter van 1849 was de 45-jarige visser Klaas Bording sr. uit Durgerdam met zijn 19-jarige zoon Klaas jr. en zijn 17-jarige zoon Jacob met de slee over het ijs van de toenmalige Zuiderzee gegaan om 'bot te kloppen'. Ze hakten bijten om hun netten uit te zetten. De vangst was goed, ze vingen zo'n 800 botten. Toen ze huiswaarts wilde keren bleek dat de dooi was ingetreden en dat ze op een ijsschots zaten. Hierop dreven ze 14 dagen op de Zuiderzee. Op zaterdag 27 januari waren Klaas Edelenbos en zijn knecht Gerrit Kroes en Gerrit Visser met zijn knecht Frederik Kroes, ieder met hun eigen haringpunter, aan het vissen toen ze hulpgeroep hoorde. Omdat ze met hun schepen niet dicht genoeg bij konden komen is één van hen naar Vollenhove teruggevaren om de ijsvlet op te halen. Omstreeks 6 uur 's avonds werden de drie uitgeputte mannen in Vollenhove aan wal gebracht. Klaas Bording jr. bezweek op 5 februari aan de geleden ontberingen, gevolgd door zijn vader op 26 februari. Het beeld van de drie Durgerdammer vissers verwijst naar de tijd dat Vollenhove de belangrijkste vissersplaats was op de oostwal van de Zuiderzee.

Het bronzen kunstwerk is gemaakt door de kunstenaar Henny Zandjans. We zien de drie vissers met de ijsslee op de ijsschots. De koffieketel hangt in de mast. Vader Bording steunt op de bijl, waarmee ze op zaterdag 13 januari in het ijs 5 gaten hadden gehakt om daaronder netten te kunnen plaatsen. Eén van de zoons staat voorover en heeft een blok hout in zijn handen dat gebruikt werd voor het botkloppen. Met een klap liet hij dit blok op het ijs vallen waardoor de bot, die op de bodem lag, opschrok en in de netten zwom. De kunstenaar Henny Zandjans heeft een piramidale compositie toegepast. Alle belangrijke elementen van de compositie vallen binnen een denkbeeldige driehoek. Dit levert een rustig en evenwichtig beeld op. Het kunstwerk 'Durgerdammer vissers' is geïnspireerd op een prent die in 1849 gemaakt werd door Jacob Plügger (1795-1871). De kleren die Klaas Bordings sr. en zijn zonen dragen komen overeen met de werkelijkheid. Ook dragen zij op deze afbeelding klompen. Plügger was tekenleraar in Hoorn, waardoor hij goed op de hoogte was van het vissersleven aan de Zuiderzee. Kunstenaars die minder wisten van het leven aan de Zuiderzee schilderden het drietal met leren laarzen aan de voeten. Bron: Zuiderzeecollectie

Op begraafplaats de Voorst, niet ver van het kunstwerk, liggen vader Bording en zijn zoon Klaas begraven. Na de tragedie werd een comité gevormd om de nabestaande bij te staan. Hiervan werd ook een grafsteen gefinancierd met daarop het volgende grafschrift:

IN DIT GRAF RUSTEN KLAAS KLAASSEN BORDING, OUD 45 JAREN, OVERLEDEN 25 FEBR. 1849; EN ZIJN ZOON KLAAS BORDING, OUD 19 JAREN, OVERLEDEN 4 FEBR. 1849, TWEE DER DRIE GEREDDE DURGERDAMMER VISSCHERS, DIE NA VOLLE 14 DAGEN OP EEN IJSSCHOTS IN DE ZUIDERZEE, ALLEEN MET RAAUWE BOT GEVOED, TE HEBBEN RONDGEDREVEN. DEN 27STEN JANUARI 1849 VAN ONZE VISSCHERS ZIJN ONTDEKT EN AAN WAL GEBRACHT; ZIJNDE DE JONGSTE ZOON, JACOB BORDING, HERSTELD NAAR DURGERDAM TERUGGEKEERD. PSALM 23. 

In 1964 was de oude grafzerk door de tand destijds aangetast. Er werd een nieuwe steen van Zweeds graniet gemaakt met daarop de oorspronkelijke tekst. De visserijvereniging van Durgerdam heeft ƒ 800,- bijgedragen, de gemeenteraad van Vollenhove stelde ƒ 1000,- beschikbaar. De originele grafsteen is overgebracht naar het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen. In het voormalige woonhuis van Frederik Kroes, één van de redders van de Durgerdammer vissers, is een kleine expositie ingericht, waarvan de grafsteen onderdeel uitmaakt.

Kunstenaar

Henny Zandjans is op 18 november 1953 in Diepenheim geboren. Als kind tekende en schilderde hij al veel. Hij schilderde werk van Rembrandt na, naar eigen zeggen niet onverdienstelijk. Aangemoedigd door het thuisfront studeerde Zandjans van 1970-1975 aan de Academie voor Kunst en Industrie (AKI) in Enschede. In eerste instantie om te tekenen. Maar al snel bleek dat hij talent had voor beeldhouwen. Zijn docent Gooitzen de Jong, toen stadsbeeldhouwer van Enschede, raadde hem aan om naar de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam te gaan. Daar werd hij niet aangenomen, maar kwam terecht op de Academie Minerva in Groningen waar hij van 1975 tot 1979 les nam in beeldhouwen en tekenen.

Centraal in het werk van Henny Zandjans staat het mensfiguur. Daarnaast heeft zijn werk vaak een link met de geschiedenis. In een interview zegt hij: "Ik laat me graag inspireren door de Griekse mythologie, die verhalen bieden de vrijheid om je eigen invulling aan te geven". Zandjans is een traditioneel beeldhouwer die in zijn werk voortdurend bezig is om de essentie van wat hem op dat moment bezig houdt weer te geven. Om dat te bereiken blijft hij dicht bij zichzelf en zijn manier van waarnemen. Beeldhouwen is voor hem een levensstijl waarbinnen ambachtelijke waarden even belangrijk zijn als eeuwenoude en tijdloze sculpturale overwegingen. Wanneer je Zandjans aan het werk ziet in zijn atelier zie je een gedreven mens die voortdurend teruggrijpt op de meest basale vaardigheden in zijn vak. Hij gebruikt volumes, vlakken, lijnen en juiste vormverhoudingen om bijvoorbeeld beweging, emotie, kracht, vrijheid en evenwicht zichtbaar te maken. Het abstraheren van zijn vormen vindt plaats maar gaat nooit ten koste van de herkenbaarheid van het onderwerp.

Werk van Zandjans vind je o.a. in Diepenheim – Judith, Oldemark – Lastdraagster (1980), Borculo – Vrijheidsstrijder (2004), 's Gravenzande – Hermes (1989) en Paard en Ruiter, Musselkanaal – Bruintje Beer (1995)  Vollenhove – Durgerdammervissers (2000) en in Emmeloord  – Abstract figuur / Ontwaking (1981) en Tors (1998).