Vissen

Vissen
Vissen Vissen Vissen Vissen Vissen

Plaats: Urk

Locatie: Westwal 2

Kunstenaar: Frans van der Ven

Materiaal: brons

Jaar: 2004


Beschrijving:

In de middeleeuwen was het boerenbedrijf op Urk belangrijk. Maar door landafslag werden de bestaansmogelijkheden sterk beperkt. Rond het midden van de 16e eeuw deed de visserij zijn intrede op Urk. In 1792 leefde alle mannen op het eiland van de visvangst. Langzamerhand trokken de boten steeds vaker van de Zuiderzee naar de Noordzee. De vis werd in Amsterdam op de markt gebracht. Op 10 mei 1904 kwam bij de Urker gemeenteraad een verzoek van 47 Urker vissers binnen tot oprichting van een visafslag. Op 19 mei besloot de gemeenteraad tot de oprichting van een gemeentelijke visafslag. Als directeur werd Iede Koffeman benoemd, die een salaris van ƒ 525,- per jaar ontving. De visafslag startte in januari 1905 in de zouterij van Jacob ten Napel, naast de werf van Roos aan de Westhaven, met de veiling van haring en ansjovis. In 1911 koopt de gemeente Urk het gebouw. Op de nok van de zuidgevel werd een bel gehangen in een miniem torentje. Als een visser met zijn vangst de haven binnenkwam, meldde hij zich aan de afslag om te laten weten dat hij vis wilde veilen. Vervolgens werd de bel geluid om de kooplui te waarschuwen dat er vis zou worden afgeslagen. De visafslag werd voorzien van een elektrisch mijntoestel, het eerste in Nederland.

De nieuwe visafslag aan de Oosthaven werd op 18 oktober 1948 officieel door burgemeester Gert Keijzer (1901-1961) geopend. In 1962 werd de Staatsvisafslag in IJmuiden afgeschaft. IJmuiden was tot dan toe een belangrijke aanvoerhaven van de Urker vloot geweest. Bij wijze van experiment probeerden de vissers voor het eerst sinds jaren weer Noordzeevis aan de eigen Urker afslag aan te voeren. De prijzen aan de Urker visafslag werden beter, de aanvoer groeide. Het begin van een ongekende ontwikkeling. De Urker Vis Aanvoer- en Afvoermaatschappij (UVAA) en de Urk Vis Export Combinatie (UVEC) werden opgericht en in 1964 startte het eerste visfileerbedrijf. In 1965 werd door de Commissaris der Koningin van Overijssel, jhr. O.F.A.H. van Nispen tot Pannerden, de nieuwe, derde afslag in gebruik genomen. Na een jarenlange discussie werd in 1997 op industrieterrein Domineesweg een moderne Zeevisafslag geopend, naar een ontwerp van Van Beijnum Architecten uit Amerongen. Het ontwerp was in 1993 door het college van B en W gekozen uit de drie ingestuurde plannen op de uitgeschreven prijsvraag. Tijdens de Urkerdag van 2001 is de nieuwe IJsselmeerafslag aan de Oosthaven in gebruik gesteld.

Op vrijdag 21 mei 2004 is bij de Visafslag aan de Westwal een kunstwerk onthuld dat gemaakt is door de beeldhouwer Frans van der Ven uit Almere. Louwe Post, vertegenwoordiger van de oudste geregistreerde aanvoerder (UK 176) had samen met Jaap Schrijver, directeur van het oudste geregistreerde vishandels- en verwerkingsbedrijf (UVEC), de eer om het kunstwerk te onthullen. Gezamenlijk trokken zij, onder toeziend oog van diverse genodigden, een kleed weg dat het beeld bedekte. Het kunstwerk is gemaakt ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van de Visafslag op Urk. Tijdens de onthullingplechtigheid zei Frans van der Ven in zijn toespraak: "Er is hard gewerkt die 100 jaar. Veel is te danken aan twee soorten platvis, de tong en de schol. Dat vertelde Teun Visser mij bij het eerste oriënterend gesprek over het te ontwerpen kunstwerk. Daarop troonde hij me mee naar de vishal en met ogen die glommen van trots liet hij me schollen zien, prachtige vissen waren het". De kunstenaar wist toen zeker dat hij een beeld zou maken als eerbetoon aan deze twee soorten vis, waarmee Urk beroemd is geworden.

Al schetsend kwam hij op het idee om de vissen aan de ene kant als gaten te projecteren en aan de andere kant in driedimensionale vormen af te beelden. Een soort platte schijf met gaten erin. De vorm van de schijf en van de gaten zouden doen denken aan de twee vissoorten. Het kunstwerk is in de vorm van een tongetje gemaakt. In de achterkant zijn scholletjes als gaten weergegeven, aan de voorkant als driedimensionale vormen. De filosofie daarachter is volgens Van der Ven het balanceren van de vissers tussen voor- en tegenspoed. Een mooi Urker zegswijze hierover staat de kunstenaar nog steeds voor de geest; "Een visserman heeft altijd wat, het ene jaar geen zuurkool, het andere jaar geen vat". Dit zinnebeeld stond hem heimelijk voor ogen toen hij de opengewerkte vorm tekende.

De achterkant van de vis is vervaardigd van roestvrijstaal, de voorkant is in brons gegoten. Het kunstwerk 'Vissen' verrijst uit het water. De tong en de schol zwemmen boven prachtige gelijkmatige golven. Dit tegelplateau is gemaakt door Geert Weerstand uit Urk. Het kunstwerk moet een beeld zijn voor alle Urkers. Daarom is het goed zichtbaar voor de visafslag geplaatst, langs de toegangsweg naar Urk.

De kunstenaar Frans van der Ven heeft in opdracht van Visafslag Urk BV van het beeld een relatiegeschenk vervaardigd in een oplage van 5 stuks. De replica van het grotere beeld is 12 cm hoog en deels verchroomd en deels gepatineerd brons.

In het programma Beeldspraak geeft de kunstenaar uitleg over het kunstwerk

Kunstenaar

Frans van der Ven is in 1955 in Arnhem geboren. Na het Gymnasium van het Aartsbisschoppelijk Klein Seminarie te Apeldoorn heeft hij zijn opleiding genoten aan de Academie voor Kunst en Industrie (AKI) in Enschede. Reeds van jongs af aan kon hij het niet laten om van alles met zijn handen te maken. Als kind was Van der Ven al een vervent dierenliefhebber en op de academie maakte hij zijn eerste dierportretten. Met de onthulling van zijn Kiekendief, op 9 januari 1986 door H.M. Koningin Beatrix bij de instelling van de provincie Flevoland, kreeg Frans van der Ven in één klap regionale bekendheid. Sindsdien werkt hij voornamelijk in opdracht van gemeenten, provincie en bedrijven. Sommige werken zijn ontstaan in opdrachtsituaties, andere uit pure aandrang om iets te creëren, zonder opdrachtgever. Altijd is de natuur de inspiratiebron. Specifiek hierbij is de geboeidheid van Frans van der Ven door de manier van bewegen, die eigen is aan het schepsel. Deze beweging brengt hem er soms toe een beeld te laten balanceren op de voorkant van een voet of de tip van een vleugel. Sinds 1982 woont en werkt hij in Almere.

In Epse is het Herdenkingsmonument Oxerhof van de hand van Frans van der Ven. In Amersfoort vind je het kunstwerk ‘Korenwolf, in Lelystad vind je in de hal van het Provinciehuis een bronzen ‘Kiekendief’, het symbool van de provincie Flevoland. In het genmeentehuis van Dronten en Emmeloord zijn replica's te vinden. In het Nieuw Land Erfgoedcentrum hangt een portretreliëf van zijn hand. Op Urk zijn twee kunstwerken van Van der Ven te vinden: 'Straatmozaïek' en 'Vissen'. In Almere staan de kunstwerken  'Zeven Zwaluwen', 'Fantasievogel' en 'Markers TIJDpad Zenith'. Tevens maakte Frans van der Ven voor Almere het bronzen relatiegeschenk 'De Hara'.