Glaskunstwerken Het Erf

Plaats: Urk

Locatie: Baron van Genthlaan / Piet Heinalle

Kunstenaar: Geert Weerstand, Henk Kapitein

Materiaal: glas

Jaar: 2024

Beschrijving:

De entree van de Zeeheldenwijk wordt gevormd door Het Erf. Het woon-zorgcomplex, dat ontworpen is door Sacon architecten uit Zwolle, bestaat uit vijf gebouwen; drie woongebouwen, een dagbestedingsgebouw en een tuinkamer. In 2021 zorgden archeologische vondsten op het terrein voor vertraging van de bouw. Op de plek waar de Zeeheldenwijk moet verrijzen, woonden in de prehistorie ook al mensen. Ver voordat Urk een eiland was omringd door de Zuiderzee stroomde in het gebied de Vecht, die bij Noord-Holland in zee uitmondde. De zandduinen langs deze rivier, de rivierduinen, vormden ideale plekken om te wonen. Bij grote bouwprojecten is een gemeente verplicht om archeologisch onderzoek te laten uitvoeren. RAAP Archeologisch adviesbureau voerde ruim 500 boringen uit met een avegaarboor, een spiraalboor met een holle binnenkant en een doorsnede van 30 cm. Het opgeboorde zand werd nauwkeurig gezeefd. Er werden vuurstenen objecten gevonden, botten van zoogdieren en vissen en scherven van aardewerk uit de Swifterbantcultuur. Verder zijn er zeldzame paalsporen van prehistorische hutten aangetroffen. De vondsten in de bodem betekenden dat de gemeente Urk zorgvuldig moest omgaan met het bouwrijp maken van de Zeeheldenwijk. 

In 2022 tekenden Zorggroep Oude en Nieuwe Land (ZONL) en Stichting Philadelphia Zorg (SPZ) het koopcontract voor de bouwgrond aan de Baron van Ghentlaan en eind november werd de grond bouwrijp geleverd. Begin 2023 startte Groothuis Bouwgroep uit Genemuiden met de bouwwerkzaamheden. De bouw van woon-zorgcomplex Het Erf ging op 12 april 2023 officieel van start. Wouter Kramer, de zoon van de destijds oudste inwoonster van Urk en bewoonster van verpleeghuis ‘t Kompas Willempje Kramer (1921-2023) en Riekelt Korf, een toekomstige bewoner van Het Erf, sloegen de symbolische eerste paal. Het hoogste punt werd begin februari 2024 bereikt. Op 4 juli 2024 werden de gebouwen van Zorggroep Oude en Nieuwe Land en Stichting Philadelphia Zorg officieel opgeleverd. Half september verhuisden de bewoners naar hun woning op woon-zorgcomplex.

Op 25 oktober 2024 vond de feestelijke opening van Het Erf plaats. Tijdens de bijeenkomst werden twee kunstwerken aan de gevel van het complex onthuld die gemaakt zijn door Geert Weerstand en Henk Kapitein. De 15-jarige Jan Schinkel, die zich voor deze gelegenheid verkleed had als baron van Ghent, een Nederlandse admiraal uit de 17e eeuw en naamgever van de Baron van Ghentlaan, kreeg de eer één van de kunstwerken te onthullen. 'Je voordeur aan een woonstraat, je achtereur aan een gemeenschappelijk boerenerf', dat was het ontwerpconcept voor het woon-zorgcomplex. Op Het Erf staat ontmoeting en verbinding centraal en dat is terug te zien op de glaskunstwerken. We zien sihouetten van huizen met daarvoor allerlei mensen die samen iets doen. Achter de huizen, boven de dijk, steken windmolens uit en een kraan bij de haven en masten van zeilboten. Midden op de beide kunstwerken staat een gestileerde boom, het logo van Het Erf, diepgeworteld in de bodem waarin nog sporen uit het verleden zichtbaar zijn. 

Kunstenaar

Geert Weerstand werd op 7 november 1948 op Urk geboren. Op 16-jarige leeftijd lag hij voor een blindedarm operatie in het Ziekenhuis in Emmeloord en boven zijn bed hing een mozaiek van een zwarte kat. Dat sprak hem zo aan dat hij besloot dit ook eens te gaan proberen. Zijn vader noemde kunst een vak voor luie mensen. Daarom ging Geert ook de bouw in, als metselaar en tegelzetter, maar zijn hart lag bij het fröbelen met steentjes. Zijn moeder begreep dat. In een interview vertelde Geert dat hij het artistieke van haar heeft. In 1975 besloot Geert Weerstand om als hobby mozaïeken te gaan maken. Hij werkte tot 1981 als tegelzetter in de bouw. Daarna is hij als sociaal werker werkzaam geweest bij de stichting ‘Tot Heil des Volks’ in Amsterdam. Professionele kunstenaars brachten hem de ambachtelijke kant van het pottenbakken, boetseren en brandschilderen bij. In 1986 nam hij het besluit om van zijn hobby zijn beroep te maken en liet zich als kunstenaar bij de Kamer van Koophandel inschrijven. Dezelfde dag kreeg hij een uitnodiging van een visbedrijf. Ze wilden iets artistieks in de hal van de nieuwbouw hebben. In 1997 begon hij, samen met zijn zoon Simon, een natuursteenbedrijf, dat hij in 2008 aan Simon overdeed. Sindsdien richt Geert Weerstand zich helemaal op de kunst. Eerst werkte hij met tegelafval dat in de mozaieken een nieuwe bestemming kreeg. Tegenwoordig maakt hij mozaïeken van glas.

Weerstand krijgt veel opdrachten van particulieren en bedrijven. Wanneer je door Urk loopt kom je overal het werk van de kunstenaar tegen. Bij Visserijbelangen ligt een bijzondere granietvloer met een prachtige decoratie. op de gevel van Bakkerij Brouwer, in de hal van Talma Haven, aan de buitenzijde van het gemeentehuis van Urk, in het bedrijfspand van Profinis aan het Spijk en bij de Firma Sinke in Emmeloord vind je muurmozaïeken. Voor de Bethelkerk maakte hij een glasmozaïek. Ook voor onderwijsinstellingen heeft Weerstand kunstwerken gerealiseerd. Zo bevindt zich op de kopgevel van de Cornelis Zeemanschool een mozaïek van de UK 284 en staat bij de Pieter Zandt Scholengemeenschap op Urk een sculptuur. Sinds september 2014 vind je aan de achterkant van de trap in de Christelijke Scholengemeenschap 'Vincent van Gogh' in Assen een 10 x 3 meter groot mozaïek dat hij samen met zijn neef Okke Weerstand gerealiseerd heeft. Naast Vincent van Gogh zijn de belangrijkste inspiratiebronnen voor Weerstand zijn familie, zijn geloof en het dorp Urk. 

Geert Weerstand is autodidact (= iemand die zichzelf geschoold heeft). Weerstand onderscheidt zich in zijn vakgebied als een veelzijdig man op het gebied van tegel- en mozaïek, kunstwerken in keramiek, glas en natuursteen. De grote passie van Geert is het leven en werk van Vincent van Gogh. De kunstenaar heeft een permanente expositie in zijn "Van Gogh kelder" op Urk.

Henk Kapitein (1961), geboren en wonend op Urk, houdt zich sinds 1992 bezig met de papierknipkunst. Het begon als experiment met een gemaakte potloodtekening op papier waarvan de achterkant zwart was. Door de tekening uit te knippen ontdekte hij de kracht van het pure effect van zwart en wit. Het knipwerk van plaatsgenoot Jantje de knipper (1855-1938) heeft hem verleid om ook de schaar in het papier te zetten. Sinds 2000 tot aan zijn pensionering in 2021 was hij docent beeldende vorming en CKV op het Berechja College op Urk. Drie dagen in de week stond hij voor de klas en de overige dagen was hij bezig met knippen of het geven van knipworkshops. Daarnaast was Kapitein jarenlang voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Papierknipkunst. 

Henk Kapitein wordt geboeid door beelden waarin ritme, patronen of complete chaos zichtbaar is. Dit probeert hij vast te leggen in zwart papier door te spelen met vorm en restvorm, steeds op zoek naar nieuwe manieren om uitdrukking te geven aan het ontwerp. De beperking van de mogelijkheden is daarbij de grote uitdaging. Er zijn slechts twee mogelijkheden: het is wit of het is zwart. Door te werken met hele kleine of juist hele grote vlakken restvorm, ontstaat er een soort overgang waardoor diepte in het knipwerk wordt gesuggereerd. De papierknipkunst is een eeuwenoude kunstvorm die sinds 2013 op de lijst van beschermd immaterieel erfgoed van Unesco staat.