Uil

Plaats: Tollebeek

Locatie: Urkerweg - Torenvalk

Kunstenaar: Karel Gomes

Materiaal: brons

Jaar: 2000

Beschrijving:

Op de hoek van de Urkerweg en Torenvalk staat het kunstwerk 'Uil' dat op 30 juni 2000 onthuld werd. Onder het toeziend oog van schutterskoning André van der Reest en zijn koningin Erica werd de uil van de hem omhullende ballonnen bevrijd door de 11-jarige Janneke van Dijke en de evenoude Anne Koenraadt. Zij waren de winnaars van de verhalen/gedichtenwedstrijd, die was uitgeschreven voor de basisschool jeugd, met als thema 'De Uil'.  

De uil is een nachtdier en kan dankzij zijn grote ogen dingen zien die anderen niet zien. Ook heeft hij een bijzonder goed gehoor. Geruisloos vliegt de uil door de nacht en zelfs bij complete duisternis is hij in staat zijn prooi te vinden. Zo heeft de kunstenaar Karel Gomes de bronzen uil uitgebeeld. Dit krachtige expressieve, figuratieve kunstwerk is 77 cm hoog, 60 cm breed en 67 cm diep. De uil staat niet zoals oorspronkelijk de bedoeling was op een steen, maar op een hoge sokkel om de vlucht van de uil beter tot zijn recht te laten komen. De paal, van de houtsoort basralocus, had jarenlang dienst gedaan als meerpaal in de Rotterdamse haven en kreeg, na de nodige bewerkingen door Naus Dienstverlening uit Tollebeek, een tweede leven. Op de meerpaal van ca. 3 m. hoog overziet 'Uil' de omgeving. De vleugels gespreid, klaar om zijn prooi met zijn klauwen uit het struikgewas onder zich weg te graaien. Dat moment heeft Gomes gevangen in een ruimtelijke vorm, waarbij ook de ruimte en de lucht eromheen onderdeel van het kunstwerk uitmaken.

Het kunstwerk werd aangeschaft ter verfraaiing van de nieuwbouwwijk Tollebeek-West. De straatnamen in Tollebeek zijn ontleend aan de jacht. Deze traditie is in Tollebeek-West voortgezet met het thema roofvogels. 'Uil' is tot stand gekomen door een bijdrage van het Anjerfonds Flevoland, het A.D. van Eckfonds en de projectontwikkelaar van de wijk, ZeemanVastgoed.

Kunstenaar

Karel Gomes werd op 7 december 1930 in de Rotterdamse deelgemeente Hilligersberg geboren als Karel Andreas Maria Gomez. Hij was de zoon van katholieke ouders met joodse wortels. Zijn jeugd bracht hij onder andere door in Heiloo en Alkmaar. Aanvankelijk volgde hij een opleiding tot altviolist, maar besloot later beeldend kunstenaar te worden. Na de Tweede Wereldoorlog studeerde hij aan de Rijksacademie van beeldende kunsten in Amsterdam en leerde het traditionele vak van bronzen beelden vervaardigen. Hij kreeg onder andere les van Cor Hund, Hubert van Lith en Piet Esser. Gomes verliet de Rijksacademie vroegtijdig na een meningsverschil met Esser. Zijn ervaringen als 13-jarige jongen in de oorlog, die het verzoek kreeg boodschappen van onderduikers over te brengen, vormden hem tot iemand die meer dan alles zijn eigen weg ging en geen concessies deed.

Het werk van Gomes kenmerkt zich door krachtige expressieve beelden met een eigen stijl. Figuratief, soms gedetailleerd dan weer grover uitgewerkt, maar met alle essenties. Karel Gomes was medailleur, beeldhouwer en schilder. Hij creëerde mens- en dierfiguren. Gomes vertelde: "Beeldhouwen is een ambacht, dat je moet beheersen. Hard werken, goed studeren op het onderwerp en dat vertalen in driedimensionale vormen. Het gebaar, de emotie vangen in de ruimtelijke vorm, waarbij ook de ruimte, de vrije lucht eromheen, mee moet werken. Of het nu klein werk is of monumentaal, het moet dezelfde zeggingskracht hebben". Karel Gomes had nog één wens: zijn allerlaatste beeld, een reusachtige Mozes, voltooien zodat dit kunstwerk geëxposeerd kon worden op de overzichtstentoonstelling ter gelegenheid van zijn 85e verjaardag die van 1 juli t/m 15 augustus 2015 gehouden werd in De Meerse in Hoofddorp. Een week voordat het in brons afgegoten beeld klaar was, viel Gomes van de trap en brak zijn neus, 2 nekwervels, 2 ribben, 2 rugwervels en heup. Op 2 augustus 2016 overleed Karel Gomes (Gomez) op 86-jarige leeftijd in zijn woonplaats Zwanenburg.

Eén van zijn belangrijkste werken is het 'Gandhi-monument' (Amsterdam, Churchillaan). Andere voorbeelden van het werk van Karel Gomes zijn: 'Polderjongen', 'De recreanten' en 'Jan Adriaanz. Leeghwater' (Hoofddorp), 'Teenager' (Haarlemmermeer Lyceum), 'Anti-oorlogsmonument' (Centraal Museum, Utrecht), 'Groep Joodse Vluchtelingen' (Rijksmuseum, Amsterdam), 'Acrobaat' (Orlando, Florida), 'Moeder en Kind' (Zwanenburg), 'De Recreanten' (Haarlemmermeer Bos), 'Phoenix' (Sociale Werkplaats, Hoofddorp), 'Haan' (Politiebureau, Diever), 'Uil', (Tollebeek, gem. Noordoostpolder), 'Uil' (Amsterdam, Herman Poortstraat) en 'Panda met jong' (Enschede, Faberstraat). Ook maakte Gomes in 10 jaar tijd 50 beelden voor de Bijbelse tuin achter de H. Joannes de Doperkerk in Hoofddorp. Op de deur van de kerk heeft hij in brons het levensverhaal van Johannes de Doper uitgebeeld.