Monument voor de naamlozen

Monument voor de naamlozen
Monument voor de naamlozen Monument voor de naamlozen Monument voor de naamlozen Monument voor de naamlozen Monument voor de naamlozen Monument voor de naamlozen Monument voor de naamlozen Monument voor de naamlozen

Plaats: Ens

Locatie: Zuidert

Kunstenaar: Okke Weerstand, Geert Weerstand

Materiaal: brons, bergkristal, glas, steen

Jaar: 2011


Beschrijving:

In 1955 besloot de Directie Wieringermeer om in alle dorpen van de Noordoostpolder een begraafplaats in te richten. Bij de gemeentewording van Noordoostpolder in 1962 was de begraafplaats in Ens wel aangelegd maar nog niet beplant. De begraafplaats die rechthoekige van vorm is en eenvoudig van opzet, is opgedeeld in een algemeen gedeelte en een Rooms-Katholiek deel dat links achteraan ligt.

Lange tijd kende de pastorale zorg van de rooms-katholieke kerk weinig tot geen begrip voor ouders van ongedoopte overleden kinderen. Eeuwenlang waren de wijze leidsmannen van de rooms-katholieke kerk van mening dat ongedoopten, dus ook kinderen die tijdens of kort na de geboorte overleden waren, geen recht hadden op een kerkelijke begrafenis. Vanwege de erfzonde die door de doop niet afgewassen was, kregen deze kinderen geen plekje in de hemel werd de rouwende ouders voorgehouden. Tot ver in de jaren zestig werden de doodgeboren of vroeg overleden kinderen in ongewijde grond begraven, kregen geen gedenkteken of naam en vonden hun rustplaats meestal buiten het (gewijde) kerkhof. Sinds het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965), heeft de Katholieke Kerk een ander gezicht gekregen, een meer menselijk en meer christelijk gezicht. De kerk heeft meer oog gekregen voor menselijk leed in de intimiteit van het gezin, zoals dat er is bij het overlijden van kinderen die bij de geboorte of direct daarna stierven en nog niet gedoopt waren. Het pastoraat en parochiebestuur van de Heilige Ireneüsparochie in Marknesse heeft gemeend door het plaatsen van een monument, erkenning te bieden aan de naamloze kinderen en een plaats te geven aan de nabestaanden om hun dierbare te gedenken.

In opdracht van de Heilige Ireneüsparochie ontwierpen Okke en Geert Weerstand een monument voor de begraafplaatsen in Ens, Luttelgeest, Marknesse en Kraggenburg. Het ging om het verwezenlijken van een tastbare en zichtbare herinneringsplek voor alle ouders en familieleden van te vroeg geboren en overleden kinderen. Kinderen die niet gedoopt en daarom naamloos waren. Okke Weerstand ontwierp een spiraal van brons met daarop edelstenen van bergkristal. Daaronder zijn twee gestileerde mensfiguren te zien die een kindje hebben mogen baren. Het kunstwerk heeft verschillende betekenissen. De uitwendige vorm staat voor de levensboom van de unieke mens. Je kunt hierin ook een navelstreng herkennen. De inwendige vorm symboliseert de moederschoot waarin baby’s als kostbare edelstenen vertoeven. De gedetailleerde bronzen vormen duiden op de levensspiraal van ieder mens, opgebouwd uit uren, dagen, maanden, jaren en is voor ieder mens verschillend van lengte.

Het monument heeft een open vorm, is 130 cm hoog en heeft een doorsnede van ca. 40 cm. Geert Weerstand maakte de natuurstenen staande sokkel, die op een grondplaat staat. In de grondplaat heeft Geert met blauw glas, de kleur van het levenswater, een kruis ingelegd. De plaat staat symbool voor het fundament en de onwankelbaarheid in het geloof. Op de sokkel is de volgende tekst geplaatst:

levensboom...
levenswater...
navelstreng...
moederschoot...
kostbare edelsteen...
kind van ons verlangen....
 
niet in gewijde aarde!
anoniem!
 
geboren in de palm van Gods hand.
geborgen in Gods liefde.
 
 
Op 30 oktober 2011 hebben pastoor Johan te Velde en pastor Marita Fennema op het rooms-katholieke gedeelte van de begraafplaatsen van Ens, Luttelgeest, Marknesse, en  Kraggenburg de identieke herdenkingsmonumenten met de wijwaterkwast ingezegend.

Kunstenaars

Okke Weerstand is in 1969 op Urk geboren. Na de MAVO bezocht hij de MTS in Zwolle en ging in de bouw werken. Zijn hele leven is hij al bezig met driedimensionale kunst en bouwprocessen. Als kunstenaar is hij autodidact. Op een duo-expositie in de Vischpoort in Harderwijk in de zomer van 2008, waar zijn zus Herma samen met Relinda Kattenberg exposeerde, werd hij geraakt door het werk van Relinda. Van haar kreeg hij een blok boetseerwas. Dit was de aanleiding om in februari 2009 een workshop te volgen bij de kunstenaar Frans van der Ven uit Almere, waar hij de technische vaardigheden leerde voor het maken van een bronzen beeld. sindsdien is hij verkocht.

Net als zijn oom, de Urker kunstenaar Geert Weerstand, heeft ook Okke Weerstand een 'klik' met het werk van Vincent van Gogh. De opening van 'De Van Gogh Kelder' onder de woning van Geert Weerstand in 2009 bracht Okke Weerstand tot de inspiratie om een portret van Vincent in klei te boetseren voor zijn oom. Deze vond het zo geslaagd dat hij de buste in brons bij zijn neef bestelde voor in de Van Gogh Kelder. Dit was de eerste opdracht in brons voor Okke en tevens de start van een hele serie bronzen sculpturen naar verschillende schetsen en schilderijen van Van Gogh. Hij raakt in de ban van het boetseren en creëren van bronzen sculpturen. Als aannemer van beroep, is hij altijd gebonden aan bestek en tekeningen van de architect, maar in de beeldende kunst ervaart hij zoals hij het zelf aangeeft: "een ongekende vrijheid". Naast Van Gogh wordt  hij o.a. ook geïnspireerd door de kunstenaars Auguste Rodin en Kees Verkade en door de Urker cultuur. Weerstand probeert de emotie, het gevoel of een beweging te ‘vangen’ in zijn werk. De detaillering die hij aanbrengt is perfectionistisch en zijn weergave van emoties zijn sprekend. Okke Weerstand laat zijn beelden gieten bij Jos Stijlaart (bronsgieterij Flassh) in het Friese Rugahuizen.

Tijdens zijn eerste expositie in het Zorg- en Welzijnscentrum Het Saalicon in Creil in 2010 verkocht hij maar liefs 21 kunstwerken. Sinds september 2014 vind je aan de achterkant van de trap in de Christelijke Scholengemeenschap 'Vincent van Gogh' in Assen een 10 x 3 meter groot mozaïek van 'De Zaaier' dat hij samen met Geert Weerstand gerealiseerd heeft. In Ens, Luttelgeest, Marknesse en Kragenburg staan vier identieke kunstwerken genaamd 'Monument voor de naamlozen' (2011) en in Tollebeek staat het kunstwerk 'Verdwenen Diana' (2015). Op 12 mei 2021 werd op de plaats van voormalig Molukkenkamp Vossenbosch in Hoge Hexel bij Wierden een herdenkingsmonument van de hand van Okke Weerstand onthuld.

 

Geert Weerstand werd op 7 november 1948 op Urk geboren. Op 16-jarige leeftijd lag hij voor een blindedarm operatie in het Ziekenhuis in Emmeloord en boven zijn bed hing een mozaiek van een zwarte kat. Dat sprak hem zo aan dat hij besloot dit ook eens te gaan proberen. Zijn vader noemde kunst een vak voor luie mensen. Daarom ging Geert ook de bouw in, als metselaar en tegelzetter, maar zijn hart lag bij het fröbelen met steentjes. Zijn moeder begreep dat. In een interview vertelde Geert dat hij het artistieke van haar heeft. In 1975 besloot Geert Weerstand om als hobby mozaïeken te gaan maken. Hij werkte tot 1981 als tegelzetter in de bouw. Daarna is hij als sociaal werker werkzaam geweest bij de stichting ‘Tot Heil des Volks’ in Amsterdam. Professionele kunstenaars brachten hem de ambachtelijke kant van het pottenbakken, boetseren en brandschilderen bij. In 1986 nam hij het besluit om van zijn hobby zijn beroep te maken en liet zich als kunstenaar bij de Kamer van Koophandel inschrijven. Dezelfde dag kreeg hij een uitnodiging van een visbedrijf. Ze wilden iets artistieks in de hal van de nieuwbouw hebben. In 1997 begon hij, samen met zijn zoon Simon, een natuursteenbedrijf, dat hij in 2008 aan Simon overdeed. Sindsdien richt Geert Weerstand zich helemaal op de kunst. Eerst werkte hij met tegelafval dat in de mozaieken een nieuwe bestemming kreeg. Tegenwoordig maakt hij mozaïeken van glas.

Weerstand krijgt veel opdrachten van particulieren en bedrijven. Wanneer je door Urk loopt kom je overal het werk van de kunstenaar tegen. Bij Visserijbelangen ligt een bijzondere granietvloer met een prachtige decoratie. op de gevel van Bakkerij Brouwer, in de hal van Talma Haven, aan de buitenzijde van het gemeentehuis van Urk, in het bedrijfspand van Profinis aan het Spijk en bij de Firma Sinke in Emmeloord vind je muurmozaïeken. Voor de Bethelkerk maakte hij een glasmozaïek. Ook voor onderwijsinstellingen heeft Weerstand kunstwerken gerealiseerd. Zo bevindt zich op de kopgevel van de Cornelis Zeemanschool een mozaïek van de UK 284 en staat bij de Pieter Zandt Scholengemeenschap op Urk een sculptuur. Sinds september 2014 vind je aan de achterkant van de trap in de Christelijke Scholengemeenschap 'Vincent van Gogh' in Assen een 10 x 3 meter groot mozaïek dat hij samen met zijn neef Okke Weerstand gerealiseerd heeft. Naast Vincent van Gogh zijn de belangrijkste inspiratiebronnen voor Weerstand zijn familie, zijn geloof en het dorp Urk. 

Geert Weerstand is autodidact (= iemand die zichzelf geschoold heeft). Weerstand onderscheidt zich in zijn vakgebied als een veelzijdig man op het gebied van tegel- en mozaïek, kunstwerken in keramiek, glas en natuursteen. De grote passie van Geert is het leven en werk van Vincent van Gogh. De kunstenaar heeft een permanente expositie in zijn "Van Gogh kelder" op Urk.