Portretreliëf dokter J.H. Jansen

Portretreliëf dokter J.H. Jansen
Portretreliëf dokter J.H. Jansen Portretreliëf dokter J.H. Jansen Portretreliëf dokter J.H. Jansen

Plaats: Emmeloord

Locatie: Urkerweg 1

Kunstenaar: onbekend

Materiaal: brons

Jaar: 1964


Beschrijving:

Op 18 augustus 1949 werd het principe besluit genomen dat in Emmeloord een permanent ziekenhuis gebouwd zou worden. Vier jaar later, op 21 oktober 1953, werd een stichting onder auspiciën van het Openbaar Lichaam De Noordoostelijke Polder in het leven geroepen. De Ziekenhuisstichting, onder voorzitterschap van landdrost A.P. Minderhout, besloot in 1954 aan het nieuw te bouwen ziekenhuis de naam van wijlen dokter J.H. Jansen te verbinden. De stichting meende met deze naamgeving de nagedachtenis van de bij de gehele polderbevolking geliefde arts te kunnen eren. Bij deze gelegenheid werd tevens afgesproken dat een eventuele eerste steenlegging verricht zou worden door Tilly, de oudste dochter van dokter Jansen. In augustus 1960 startte de bouw van het ziekenhuis. Volgens afspraak werd de eerste steen op vrijdag 13 april 1962 gelegd door mejuffrouw Tilly Jansen (1944). De eerste steen is niet fysiek de allereerste steen van een fundament van een gebouw maar een gedenksteen. Het leggen van de eerste steen is een ceremoniële handeling en wordt vaak enige tijd later geplaatst op een iets hogere en beter zichtbare plaats. De eerste steenlegging van het Dokter J.H. Jansenziekenhuis vond ruim 1,5 jaar na aanvang van de bouw plaats in één der buitenmuren van het ziekenhuis. Bij deze officiële handeling waren ook de vader van wijlen dr. J.H. Jansen, dr. H. Jansen sr. uit Haarlem, de weduwe van dr. J.H. Jansen en haar 3 zonen aanwezig. Op de steen staat de volgende tekst: 
 
DEZE STEEN WERD GELEGD
DOOR TILLY JANSEN
OP 13 APRIL 1962 
 
Bij de uitbreiding van het ziekenhuis van 150 naar 200 bedden, eind jaren zeventig, is de eerste steen verplaatst naar het trappenhuis. De natuurstenen stichtingssteen werd geplaatst onder een bronzen plaquette die bij de officiële opening van het Dokter J.H. Jansenziekenhuis op 22 oktober 1964 werd aangeboden door de gezamenlijke huisartsen. Op de plaquette is het portret van dokter J.H. Jansen in reliëf afgebeeld dat aan de hand van fotomateriaal gemaakt is. Het model heeft de kunstenaar van was gemaakt waarna de gietvorm uit gips, chamotte of een mengsel daarvan (aangevuld met gravel) werd opgebouwd. Vervolgens werd de vorm verhit waardoor het wasmodel wegsmolt en een holte overbleef. Daarin werd het vloeibare brons gegoten. Na afkoeling is het bronsreliëf gereinigd en gepatineerd. In het brons zien we dat het oppervlak ruw gemodelleerd is. Het gezicht is en trois quart, schuin van voren, afgebeeld. Onder het portretreliëf staat verdiept de tekst:
 
J.H. JANSEN 4-10-1950
HUISARTS TE EMMELOORD
 
Dokter J. H. Jansen verongelukte met zijn motor in de nacht van 3 op 4 oktober 1950 in de S bocht even voorbij de Lemsterbrug bij zijn woonplaats Emmeloord. Hij sloeg over de kop toen hij bij het uitwijken in een tractorspoor naast de weg terecht kwam en de macht over het stuur kwijtraakte. Zwaar gewond aan zijn hoofd werd dokter Jansen overgebracht naar het ziekenhuis in Vollenhove waar hij op 37-jarige leeftijd bezweek aan zijn verwondingen. 
 
Johannes Hendrik Jansen is op 3 december 1912 in Witmarsum geboren. Na zijn studie werd hij in 1942 door de Medische Afdeling van de Directie Wieringermeer aangesteld als arts voor het arbeiderskamp Ramspol. Samen met de artsen Marinus Rijken (1916-1983) en Arie Koos Iwema (1916-2001) was dr. Jansen verantwoordelijk voor de medische verzorging in de 23 arbeiderskampen. Per motor verplaatste hij zich door de kale polder. In de oorlogsjaren heeft dokter Jansen meerdere vliegers geholpen wiens vliegtuigen boven de Noordoostpolder waren neergestort. Hij voorzag ze van kleding en voedsel en met de ziekenauto werden ze naar veiliger oorden gebracht.
 
Op 3 januari 1944, vlak nadat de eerste woning aan de Rietstraat op 15 december 1943 betrokken was, werd dokter Jansen, nog steeds verbonden aan de Geneeskundige Polderdienst, de eerste arts in Emmeloord. Samen met zijn vrouw werd hij tijdelijk gehuisvest op een woonark die in de Urkervaart lag. In juli van dat jaar betrokken zij een woning aan de Ooststraat 35 waarvan de naam achtereenvolgend veranderde in Lisdoddestraat, Lisdoddelaan en uiteindelijk Espelerlaan. Aan de Ooststraat 50 was de praktijk van dokter Jansen gevestigd. Mevrouw Jansen was gediplomeerd apothekersassistente en nam de apotheek voor haar rekening. Tijdens de grote razzia op 17 november 1944 werd dokter Jansen door de Duitsers meegenomen naar de verzamelplaats in het Districtskantoor, maar werd nog dezelfde dag vrijgelaten omdat hij de zieken moest bezoeken. Zijn motor werd in beslag genomen zodat dokter Jansen weer op de fiets aangewezen was. Na de bevrijding, die in de Noordoostpolder op 17 april 1945 viel, nam dokter Jansen een groot aandeel in het bevrijdingsfeest, waaruit later zijn voorzitterschap van de Feestcommissie uit die jaren voortvloeide. Toen dokter Rijken in 1946 naar Nederlands-Indië vertrok om daar tot 1949 als militair arts te dienen, werd de praktijk in Marknesse door dokter Jansen waargenomen. In 1949 nam Jansen ontslag bij de Geneeskundige Polderdienst en vestigde zich als zelfstandige huisarts in Emmeloord. Dokter Jansen behoorde tot de pioniers van de Noordoostpolder en heeft zich zeer verdienstelijk gemaakt bij de opbouw van het sociale leven in de toen nog jonge samenleving. Naast huisarts was hij GGD arts en één van de eerste grondleggers van het Rode Kruiswerk. In het openbare leven bekleedde hij verschillende functies. Zo had dokter Jansen zitting in de commissie tot wering van schoolverzuim, de commissie tot verdeling van woonruimte en de bioscoopcommissie. Dokter Jansen was ook voorzitter van de Kring van Kunst en ontspanning en van 1945 tot 1947 voorzitter van Sportclub Emmeloord (CSE). Daarnaast was hij vanaf 1 februari 1946 lid van de Poldercommissie voor Algemene Belangen die als taak had de landdrost te adviseren bij de uitvoering van de gemeentelijke taken. Dokter Jansen was een bescheiden man, had een gematigd maar juist oordeel over zaken en was erg geliefd bij de pioniers van de polder.