Beatrix boom met plaquette

Beatrix boom met plaquette
Beatrix boom met plaquette Beatrix boom met plaquette Beatrix boom met plaquette Beatrix boom met plaquette

Plaats: Emmeloord

Locatie: Harmen Visserplein

Maker: Koninklijke Begeer

materiaal: lindeboom en brons

Jaar: 1988


Beschrijving:

Bij speciale gelegenheden worden er linden aangeplant. Zo zijn er Wilhelmina-, Juliana-, en Beatrix bomen geplant als herinnering aan de geboorte van deze prinsessen. Ook ter gelegenheid van een koninklijk huwelijk worden er doorgaans bomen aangeplant. Opvallend was dat bij de geboorte van prinses Beatrix op 31 januari 1938 en later ter gelegenheid van het huwelijk van Beatrix met Claus von Amsberg op 10 maart 1966, veel minder bomen zijn geplant dan anders. De Confederatie van Oranjeverenigingen in Nederland, een overkoepelende organisatie van Oranjeverenigingen, had tevens vastgesteld dat er bij de inhuldiging van koningin Beatrix op 30 april 1980 slechts 5 Koningslindes waren aangeplant. De voorzitter van de federatie mr. G.J. (Fred) de Graaf, burgemeester van Leersum, riep alle gemeentebesturen in Nederland op om ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van koningin Beatrix op 31 januari 1988, speciale 'Beatrix bomen' te planten. De Confederatie hoopte hiermee de gemeentebesturen warm te krijgen een oude traditie voort te zetten. Van de 714 Nederlandse gemeenten deden 560 mee aan de plantactie. Het initiatief voor het planten van de bomen was oorspronkelijk afkomstig van de afdeling plantsoenen van de gemeente Zwolle en was overgenomen door de Confederatie van Oranjeverenigingen. De eerste Koningslinde werd op 30 januari 1988 door Tweede Kamervoorzitter Dick Dolman in Schoonhoven geplant. In de week na de verjaardag van de koningin, die op zondag viel, werden zo'n 700 Beatrix bomen aangeplant. 

De Confederatie van Oranjeverenigingen had in eerste instantie de Commissarissen van de Koningin (CdK's) aangeschreven met het verzoek de gemeenten in hun provincie op te roepen om omstreeks de verjaardag van de vorstin een Beatrix boom te planten. Commissaris van de Koningin in Flevoland, Han Lammers, heeft het verzoek doorgegeven aan burgemeester Roelf Sietze Hofstee Holtrop (1926-2014) van Noordoostpolder. Begin januari 1988 besloten burgemeester en wethouders aan de oproep van de Confederatie van Oranjeverenigingen gehoor te geven en schafte voor ƒ 450,- een lindeboom aan. Op 4 februari plantte burgemeester Hofstee Holtrop de linde die naar koningin Beatrix vernoemd is. De 500 à 600 kg zware boom stond al klaar in het plantgat op het Harmen Visserplein. Onder het toeziend oog van onder andere de wethouders Wiert P. Omta, Dirk de Wit, H. Koopman en enkele ambtenaren bedekte de burgemeester de boomwortels met aarde. Als Koningsbomen worden twee soorten Hollandse lindes gebruikt, de Tilia x europaea 'Koningslinde' en de Tilia x europaea 'Pallida'. Er is bijna geen verschil tussen deze twee soorten. De 'Koningslinde' heeft een rood schijnsel over de twijgjes, dat heeft de 'Pallida' niet. Verder heeft de 'Koningslinde' als volwassen boom een meer smalle, piramidale puntige kroontop dan de meer afgeronde kroontop van de ‘Pallida’. Daarnaast zijn de twijgen van de 'Pallida' enigszins zigzagvormend. De Beatrix boom is overduidelijk een Tilia x europaea 'Pallida'. De Koning Willem-Alexanderlinde, die in 2013 ter gelegenheid van de troonsbestijging van Willem-Alexander op het Harmen Visserplein geplant werd, is waarschijnlijk een Tillia x europaea 'Koningslinde'. De wetenschappelijke naam 'Tilia' is afgeleid van het Griekse ptilon = vleugel, naar de gevleugelde bloemen en vruchten.

Het officiele planten van de Beatrix bomen kreeg landelijk op Konninginnedag een vervolg met het plaatsen van een herinneringsplaquette, die tegen betaling door de deelnemende gemeenten besteld kon worden bij de gemeente Zwolle. Op verzoek van koningin Beatrix was op 31 januari 1988 geen speciale aandacht aan haar 50e verjaardag besteed. Sinds Wilhelmina koningin werd, na het overlijden van koning Willem III in 1890, is de verjaardag van het Nederlandse staatshoofd een nationale feestdag. Koningin Beatrix besloot bij haar aantreden als koningin om Koninginnedag niet te verplaatsen en hem daarmee, in tegenstelling tot haar moeder Juliana en grootmoeder Wilhelmina, niet op haar verjaardag op 31 januari te vieren maar op 30 april. Vandaar dat de gemeente Noordoostpolder de Vereniging tot Viering van Nationale Gedenkdagen in Emmeloord gevraagd had een extra onderdeel in het feestprogramma op te nemen. Zodoende onthulde burgemeester Roelf Hofstee Holtrop, na het hijsen van de vlag en de aubade, op 30 april 1988 bij de Beatrix boom een bronzen plaquette. De ronde herinneringsplaquette is vervaardigd door de Koninklijke Begeer in Zoetermeer. De plaquette heeft een doorsnede van 18 cm en vermeld de gelegenheid waarbij de lindeboom geplant werd. Links staat het monogram van koningin Beatrix afgebeeld, een gekroonde B. Daarnaast de tekst: 

beatrix boom 
hare majesteit
de koningin 
31 januari 1988
50 jaar

Opmerkelijk aan de plaquette is dat de tekst zonder hoofdletters geschreven is. Daarnaast is de kleur van groen 'uitgeslagen' koper opvallend. De groene kleur is een natuurlijke patina, die ontstaan is als gevolg van oxidatie door blootstelling aan vocht en lucht. Sinds augustus 2023 is de bronzen plaquette uit de houder verdwenen. 

Op 4 februari 1988 werd na het planten van de Beatrix boom nog een boom op het Harmen Visserplein aangeplant die de gemeente cadeau had gekregen van de Koninklijke Maatschappij voor Tuinbouw en Plantkunde (KMTP) afdeling Noordoostpolder. Samen met voorzitter E. Beekhuis van de KMTP plantte burgemeester Hofstra Holtrop nabij de ingang van het gemeentehuis een vleugelnoot oftewel pterocarya. Op 7 oktober 1985 bestond de KMTP afdeling Noordoostpolder, tegenwoordig Groei & Bloei, 25 jaar. Toen is symbolisch een kamerconifeer overhandigd. Als dank voor de subsidie die de Maatschappij voor de dorps- en tuinkeuringen kreeg wilde zij iets terugdoen. Vandaar dat er nu op het plein een vleugelnoot staat, een lage brede boom die een dichte kroon vormt met zware takken.