Avro Lancaster

Plaats: Dronten

Locatie: Mr. E. P. van Veldhuizenbos

Maker: A.V. Roe Aircraft Co.

materiaal: metaal

Jaar:

Beschrijving:

Na het droogvallen van Oostelijk Flevoland werden in 1959 onderdelen van een vliegtuigwrak geborgen, waaronder een deel van een staartkoepel. In de Leeuwarder courant van 3 oktober 1959 stond onder de kop "In Oostelijk Flevoland Wrak opgegraven van bommenwerper" het volgende: "Bij het droogmalen van Oostelijk Flevoland heeft men een wrak van een Britse bommenwerper ontdekt. Het wrak werd opgegraven, waarbij bleek, dat zich nog de stoffelijke resten van twee bemanningsleden in het toestel bevonden. Het vlieguig is in de oorlog in het IJsselmeer gestort. Op de stoffelijke resten, die ter beschikking van de Engelse militaire instanties worden gesteld, werd een landkaart van West- Europa aangetroffen, die op een zakdoek was gedrukt". De stoffelijke resten, die in de koepel werden gevonden, zijn nooit geïdentificeerd en werden als ‘Known unto God’ begraven op Jonkerbos War Cemetery in Nijmegen. Tijdens het ruimen werden door de Directie Wieringermeer wat serienummers van losse onderdelen genoteerd.

Gedurende de drooglegging van Oostelijk Flevoland zijn meerdere vliegtuigwrakken geborgen. In 2008 ontstond bij de Stichting 4 mei Herdenking Dronten het idee om deze vliegtuigen te registreren, te beschrijven en om de vindplaatsen te markeren met een herdenkingspaal. Dit om een blijvende herinnering aan de Airgunners te realiseren en om een stukje geschiedenis die zich bij de drooglegging openbaarde, zichtbaar te maken. Op 29 april 2011 werd aan de Eskimolaan de eerste van in totaal negentien zogenaamde crashpalen onthuld door oud berging officier Gerrit Zwanenburg (1928-2016), Rutger Kuiper (werkzaam als landbouwkundig opzichter bij de Rijksdienst IJsselmeerpolders en zodanig betrokken bij de ruiming van de eerste vliegtuigwrakken) en Airgunner Ron Powers (1925-2022). Het bordje vermeldde dat op die plek de Lancaster W4367 was neergestort, die op 26 juni 1943 terugkeerde van een bombardement op Gelsenkirchen. Eind 2019 konden de Dronten-serienummers uit 1959 ontcijferd worden, waaruit bleek dat het niet om delen van een Lancaster Mk. I ging. Bron: ZZairwar. In 2021 is een nieuw bordje op de paal geplaatst, waarop staat dat de identiteit van het toestel nooit is vastgesteld. 

Eind september 2022 vonden medewerkers van het groenonderhoud tijdens ploegwerkzaamheden in het Mr. E. P. van Veldhuizenbos in Dronten, dichtbij de eerste crashpaal, enkele stukken metaal van een vliegtuig. Mogelijk horen de resten bij de geschutskoepel die in 1959 in de omgeving gevonden is. Toen de resten gevonden werden hebben de plantsoenmedewerkers de politie en de gemeente erbij gehaald. Vervolgens werd de commandant van het Logistiek Centrum Woensdrecht getipt. Na de ontdekking van de metaalresten voerden Defensie en de Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EODD) tussen december 2022 en juni 2023 drie bodemonderzoeken op het terrein uit om te zien of er nog meer in de bodem van het bos lag of dat het misschien een toevallige vondst was. Hierbij werden verstoringen aangetroffen tot een diepte van 2,5 m. Op 19 september 2024 werd bekend dat het onderzoek van Defensie en de EODD heeft aangetoond dat de aangetroffen metaalresten zeer waarschijnlijk afkomstig zijn van een Brits vliegtuig uit de Tweede Wereldoorlog. Het onderzoek werd uitgevoerd onder leiding van Coen Cornelissen, Stafofficier Vliegtuigbergingen van de Koninklijke Luchtmacht. Naast metaalresten van het vliegtuig waren ook bomscherven en munitie gevonden. Daarnaast was er een staartwiel omhoog geploegd. Volgens Cornelissen is het vliegtuig te pletter geslagen op het water. Daarom zijn er nog alleen brokstukken over. "Het staartwiel dat gevonden is - althans het rubber ervan - dat heeft alleen een Lancaster zo. In het midden van de band zit een specifieke geul. Ook is de maatvoering anders dan bij andere vliegtuigen". Daarnaast vond Cornelissen stukken van Rolls-Royce Merlin motoren die duidelijk maakten dat het om een Lancaster ging. Het type is dus bekend, maar het is onduidelijk om welk toestel het precies gaat omdat het identificatienummer van het vliegtuig nog niet gevonden is tussen de resten. 

Defensie heeft een positief advies afgegeven voor de berging van het vliegtuigwrak, die gepland staat voor november 2025 en ongeveer 6 weken zal duren. Daarvoor moeten nog diverse onderzoeken plaatsvinden en diverse vergunningen worden aangevraagd. Burgemeester Jean Paul Gebben van Dronten onderstreept het belang van de berging, zowel uit respect voor mogelijke nabestaanden als vanwege veiligheidsrisico’s: "Het wrak kan mogelijk nog munitie bevatten en sommige vliegtuigonderdelen kunnen schadelijke stoffen bevatten. Voor de veiligheid van de omgeving is het noodzakelijk om de resten te bergen en eventuele gevaren weg te nemen". De hoop is dat er bij de berging een aanwijzing wordt aangetroffen zoals een onderdeel waarop het unieke serienummer van het toestel staat of een persoonlijk item met een naam erop. De berging valt onder het Nationaal Programma Berging Vliegtuigwrakken dat in 2019 startte en loopt tot 2030. B & W van Dronten heeft de gemeenteraad gevraagd een voorfinanciering van € 800.000,- beschikbaar te stellen. € 750.000,- zal het Rijk via het nationaal programma bijdragen en het resterende bedrag zal uit eigen middelen van de gemeente moeten komen. Op 24 oktober 2024 stelde de gemeenteraad € 50.000,- beschikbaar. Aan de berging van vliegtuigen werken verschillende mensen mee, zoals medewerkers van de Vliegtuigbergingsdienst en de Stralingsdienst van de Koninklijke Luchtmacht en de Explosieven Opruimingsdienst uit Soesterberg. Als er stoffelijke resten gevonden worden, zullen er ook mensen uit het team Bergings- en Identificatiedienst Koninklijke Luchtmacht worden ingezet. Bovendien wordt er altijd een aannemer ingeschakeld die gespecialiseerd is in het opsporen van ontplofbare oorlogsresten. Bronnen: persbericht gemeente Dronten; Omroep Flevoland.