Anker

Plaats: Urk

Locatie: Wijk 3, achter de vuurtoren

Maker:

materiaal: ijzer en eikenhout

Jaar: 17e eeuw

Beschrijving:

Vanwege schermutselingen op zee in 1881 kwamen op 6 mei 1882 de landen rond de Noordzee in Den Haag overeen dat alle vissersschepen die werkzaam waren op de Noordzee geregistreerd moesten worden in de gemeente van hun thuishaven. Elke gemeente waar vissersschepen hun thuishaven hadden moest een register van consenten (vergunningen) bijhouden, waarin o.a. de naam en het adres van de eigenaar geschreven werden. Iedere gemeente kreeg een lettercode en de schepen een nummer. Op Urk werden zaterdagmorgen 22 juli 1882 de eerste vaartuigen op het gemeentehuis geregistreerd, op volgorde van binnenkomst van de eigenaren. De Urker visser Albert Asma (1820-1904) liet als eerste zijn schuit 'De Jonge Klaas' inschrijven en kreeg de registratie UK 1. 'De Jonge Geertje' van winkelier en visser Albert Meindertz van Urk (1840-1912) werd ingeschreven als UK 2. Aan het eind van 1882 stonden op Urk 179 vissersschepen ingeschreven. In 1911 werden de gemeentelijke registers opgeschoond en moesten de vissers zich opnieuw inschrijven.

Op 14 maart 1959 voer de in 1931 gebouwde motorkotter 'Vier Gezusters' van de firma R. Brands & Zn met de registratiecode UK 11 op 40 mijl (74,08 km) ten noordwesten van IJmuiden toen er een enorm scheepsanker aan zijn netten bleef haken. Schipper Hendrik Brands Rzn vroeg om assistentie. De bemanning van de UK 66 'De Vijf Gebroeders' van de firma J. Hoekstra & Zn hielp bij het binnenhalen van het ijzeren gevaarte. Het stokanker werd in de thuishaven Urk aan wal gebracht waar het een plek in het oude dorp kreeg, achter de vuurtoren.

Bij een stokanker is de bovenste dwarsbalk, de stok, bedoeld om het anker te richten. De schacht van het anker gaat onderaan over in twee armen, met aan het uiteinde een driehoekig zijblad, de vloei. Om zeker te zijn dat één van de twee vloeien zich in de bodem zal ingraven, is door een oog in de schacht, dwars daarop, de stok gestoken. De stok is altijd langer dan de afstand van de ene armtop tot de andere armtop. Het door de UK 11 van de bodem van de Noordzee opgehaalde anker is niet gering van afmeting. Het heeft een schacht van maar liefst 5 meter en de afstand tussen de vloeien bedraagt 3 meter. De oorspronkelijke eikenhouten stok is door een nieuw exemplaar vervangen. Om slijtage aan de ankertros te beperken was de ring oorspronkelijk met geteerd zeildoek en touw omwoelt. Van wanneer het anker dateert is niet duidelijk. Op het kruispunt, daar waar de armen en de schacht elkaar ontmoeten, zijn de cijfers 1512 ingeslagen. Dat zou een jaartal kunnen zijn, maar dat is niet met zekerheid vastgesteld. Volgens Tourist Info Urk dateert het anker uit het begin van de 17 eeuw oftewel de Gouden eeuw en is het waarschijnlijk afkomstig van een grote drie- of viermaster uit de vloot van Michiel de Ruyter (1607-1676).

Wie op Urk een wandeling maakt zal meer ankers tegenkomen. Een anker werd het symbool van hoop omdat het bij storm standvastigheid en redding voor een schip en zijn opvarenden biedt. In Hebreeën 6:19 wordt gesproken over de hoop als anker voor de ziel. Zonder anker moet een schip niet uitvaren en zonder hoop en verwachting kan geen christen het volhouden op de levenszee. Een heel bijzonder anker ligt voor verzorgingshuis Talma Haven, een anker gemaakt van Amsterdammertjes. 

Op zaterdag 21 november 1959 liet schipper Hendrik Brands Rzn zijn eigen motorkotter registreren als UK 11. De 'Riekelt', vernoemd naar zijn vader, was dat jaar gebouwd door Scheepswerf De Hoop in Hardinxveld.