Schippersbeurs

Schippersbeurs

Plaats: Emmeloord

Locatie: Veerplein

Maker:

materiaal: diverse bouwmaterialen

Jaar: 1955-1956


Beschrijving:

In het Nieuws van Kampen stond op 9 mei 1953: "Schipperscafé. De Amstelbrouwerij heeft het plan om te Emmeloord in de buurt van de waterkant een echt schipperscafé te doen verrijzen. Met de bouw hiervan zal binnenkort worden begonnen". In het tweede kwartaal van 1955 werd een vergunning verleend voor het bouwen van een schippersbeurs annex café-restaurant met 2 bovenwoningen. Het complex werd gebouwd door aannemersbedrijf H. De Vries uit Emmeloord. Op 30 augustus werd de eerste steen op een speciaal hoekplaatsje gelegd door de 6-jarige Greetje Tholen. Op de gedenksteen staat:
 
Greetje Tholen
30 Augustus 1955
 
Café Tholen werd op 21 maart 1956 officieel geopend door de heer A.D. van Eck, hoofd van de bouwkundige afdeling van de Directie Wieringermeer, o.a. in tegenwoordigheid van plaatsvervangend landdrost dr. A. Blaauboer. De heer W. Tholen (1913-1983), die later landelijke bekendheid zou krijgen als paragnost, was de uitbater van het café-restaurant. Warner Tholen was geen onbekende in Emmeloord want hij was kantinebeheerder in kamp Emmeloord II geweest.  

Schipperscafé Tholen aan de Urkervaart markeerde de overgang van het stadscentrum naar het achterliggende industrieterrein. Het café was het trefpunt van vele schippers die hun schip in Emmeloord of omgeving hadden afgemeerd in afwachting van een nieuwe lading. In een nevengebouw was de op 21 april 1956 in gebruik genomen Schippersbeurs gevestigd. De Schippersbeurs, die onder gezag van het ministerie van Verkeer en Waterstaat stond, was de plaats waar binnenvaartschippers en verladers bijeenkwamen om vervoerscontracten af te sluiten. In 1933 werd de Wet op de Evenredige Vrachtverdeling (EV) aangenomen in de Tweede Kamer. Binnenvaartverladers werden daarmee verplicht om hun vracht via de regionale schippersbeurzen aan te bieden. Daarmee werd de concurentie tussen schippers opgeheven. Op de beurs stonden de schepen ingeschreven die binnen de regio gereed waren om lading in te nemen en hiervoor een vergunning hadden. Nederland werd verdeeld in 19 rayons, per rayon was er een schippersbeurs. Na de drooglegging van de Noordoostpolder kwam eind jaren 1940 ook in Emmeloord een schippersbeurs. Als een schipper zijn lading gelost had, kreeg hij een cognossement van de ontvanger; het bewijs dat zijn schip leeg was. De lostijd op dat briefje bepaalde zijn beurt bij de beurs. Met dit ontvangstbewijs meldde de schipper zich op de schippersbeurs. Dan kreeg hij een nummer. Als er een reis (vracht) werd aangeboden door de beursmeester kon de schipper daar op nummeren. Het laagste nummer kreeg dan de reis toegewezen tegen vastgestelde tarieven. 

In het ontwerp van de Schippersbeurs was er duidelijk gezocht naar het contact met het water. De achterzijde was vlak boven het waterniveau gebouwd. In september 1957 had de Noordoostpolder last van hoog water. Door zware regenval werd het gemiddelde zomerpeil met minstens 1 m overschreden. In de laaggebouwde Schippersbeurs stond op 13 september het water 11,5 cm hoog zodat de bureaus op kisten gezet moesten worden. Begin december 1960 stond er 40 cm water in de kelders.
 
Het systeem van evenredige vrachtverdeling werd formeel per 1 november 1998 afgeschaft. Volgens Europese richtlijnen was het een vorm van concurrentievervalsing die de marktwerking dwarsboomde. De Schippersbeurs in Emmeloord verloor zijn functie en werd gesloten. Ten gevolge van een brand zijn de boven gelegen woningen verdwenen.