Belgische barak

Belgische barak
Belgische barak Belgische barak

Plaats: Emmeloord

Locatie: Sportlaan 48

Kunstenaar:

Materiaal: hout

Jaar: 1947


Beschrijving:

Na de drooglegging van de Noordoostpolder werden vanaf 1942 de eerste cultuurboerderijen in het oostelijk deel van de polder gebouwd. Deze boerderijen waren volledig geënt op de boerderijen uit de Wieringermeer. Na de oorlog werd al snel duidelijk dat het enorme bouwprogramma met de traditionele bouwwijze onmogelijk gehaald kon worden. De eerste landbouwbedrijven in de Noordoostpolder werden eind 1947 in pacht uitgegeven door de Afdeling Domeinbeheer. De Staat was verantwoordelijk voor het stichten van de gebouwen, in korte tijd moest een groot aantal onderkomens worden gebouwd.

Vanwege gebrek aan bouwmaterialen en geschoolde bouwvakarbeiders was het onmogelijk om op de te verpachte percelen direct definitieve boerderijen te bouwen. Om in 1947/1948 toch de bedrijfsvoering te kunnen starten werden 90 houten noodgebouwen gerealiseerd, die in eerste instantie door veel van de eerste pachtersgezinnen zowel werden gebruikt om het vee in onder te brengen als om in te wonen. De benodigdheden voor deze noodvoorzieningen werden aangevoerd uit België en waren afkomstig van legerbarakken uit krijgsgevangenkampen, vandaar de naam 'Belgische barak'. In 1948 werden geïmporteerde houten prefab-woningen, de zogenaamde Oostenrijkse woningen, bij deze Belgische barakken gebouwd. Vanaf 1952 werden de 90 gebouwde schuren langzaamaan vervangen door schokbetonnen schuren van het bedrijf N.V. Schokbeton uit Kampen. In Driemaandelijksch bericht betreffende Zuiderzeewerken 1952, 4e kwartaal staat: "Boerderijbouw. Na de honderd montageschuren die volgens bestek 1005 gereed kwamen, werd opdracht gegeven voor de bouw van 25 montageschuren (bestek1006) en later voor de bouw van 42 schuren (bestek 1007). 61 van de laatst genoemde schuren dienen ter vervanging van de houten noodschuren, gemaakt van onderdelen van barakken uit Belgische militaire kampen. Bij de opzet was gerekend op een levensduur der noodschuren van 5 jaren en de toestand waarin de schuren zich momenteel bevinden, maakt haar vervanging ook inderdaad nodig". In maart 1954  waren nog 23 van de 90 noodschuren in gebruik bij kleine akkerbouwbedrijven waarop ook wat vee werd gehouden; 8 staatslandbouwbedrijven van 12 ha, 8 particuliere bedrijven van 12 ha en 7 particuliere bedrijven van 18 ha. Het dagelijks bestuur van de Stichting voor de Landbouw vond het de hoogste tijd dat aan deze toestand een einde kwam. De stichting verzocht Jacob Algera, de minister van waterstaat, deze laatste noodschuren zo snel mogelijk op te ruimen en liefst datzelfde jaar en anders uiterlijk in 1955 definitieve bedrijfsgebouwen te plaatsen.

Aan de Sportlaan staat de nog enige overgebleven 'Belgische barak' in de Noordoostpolder. De schuur staat op een rechthoekig grondplan. De gevels zijn opgetrokken uit bruin geschilderde liggende planken. Het authentieke gebouw heeft één bouwlaag en een licht hellend zadeldak. Vanuit deze, door de Directie Wieringermeer geplaatste schuur, werd eind jaren 40 de beplanting in de polder gerealiseerd. De Directie besteedde het beplantingsplan in 1942 uit aan de Afdeling Landschapsverzorging van Staatsbosbeheer, die landschapsarchitect prof. J.T.P. Bijhouwer vroeg als beplantingsadviseur. In 1943 werd een beplantingscommissie opgericht die bestond uit leden van de Directie Wieringermeer, de Dienst der Zuiderzeewerken, Staatsbosbeheer en de stedenbouwkundig adviseurs  M.J. Grandpré Molière en P. Verhagen. Deze commissie werkte het algemeen beplantingsplan uit dat op 3 januari 1948 door de minister werd goedgekeurd. Landschapsarchitect Piet Kelder (1922-2015) werkte van 1948-1962 aan de realisatie van het plan en de daadwerkelijke aanplant.

In 2021 is de Belgische Barak gerenoveerd en ingericht als natuureducatie centrum. IVN Noordoostpolder maakt samen met de projectgroep Voedselbos Emmeloord en Stichting Huttenbouw Noordoostpolder gebruik van de barak die in het Voedselbos staat dat op 8 oktober 2020 officieel geopend werd door wethouder Marian Uitdewilligen. In het Voedselbos staan enkele kunstwerken waarvan u hier de beschrijving vindt.